HYDROSFERA

 0    179 tarjetas    anitalubiczgruzewska
descargar mp3 imprimir jugar test de práctica
 
término definición
HYDROSFERA
empezar lección
wodna powłoka kuli ziemskiej obejmująca morza i oceany, wody zgromadzone w lodowcach, lądolodach i wiecznej zmarzlinie, wody powierzchniowe rzek, jezior, bagien i mokradeł, wody podziemne oraz wody zawarte w atmosferze i biosferze
WŁAŚCIWOŚCI WODY
empezar lección
100C-4C objętość zmniejsza się/ 4C-0C objętość zwiększa się/ poniżej 0 objętość zwiększa się o 9%
PAROWANIE (EWAPORACJA)
empezar lección
przejście ze stanu ciekłego w lotny (woda -> para wodna)
SKROPLENIE (KONDENSACJA)
empezar lección
przejście ze stanu lotnego w ciekły (para wodna -> woda)
ZAMARZANIE (KRYSTALIZACJA)
empezar lección
przejście ze stanu ciekłego w stały (woda -> lód)
ROZMARZANIE (TOPNIENIE)
empezar lección
przejście ze stanu stałego w ciekły (lód -> woda)
SUBLIMACJA
empezar lección
przejście ze stanu stałego w lotny (lód -> para wodna)
RESUBLIMACJA
empezar lección
przejście ze stanu lotnego w stały (para wodna -> lód)
TRANSPIRACJA
empezar lección
parowanie z powierzchni roślin i organizmów zwierząt
INFILTRACJA
empezar lección
przesiąkanie wód w podłoże, uwarunkowane zdolnością niektórych skał do przepuszczania wody
KONWEKCJA
empezar lección
przenoszenie pary wodnej w kierunku pionowym, od powierzchni ku górze
ADWEKCJA
empezar lección
przenoszenie pary wodnej w kierunku poziomym (między obszarami lądów i oceanów)
OPAD
empezar lección
ruch wody w kierunku pionowym (ku powierzchni Ziemi)
SPŁYW POWIERZCHNIOWY
empezar lección
spływ wody po powierzchni Ziemi zgodnie z nachyleniem terenu pod wpływem siły grawitacji
ODPŁYW PODZIEMNY
empezar lección
odpływ wód pod powierzchnią terenu, uwarunkowany nachyleniem warstw nieprzepuszczalnych
WODY JUWENILNE
empezar lección
woda pochodząca z magmy
DUŻY OBIEG HYDROLOGICZNY
empezar lección
cykl krążenia między oceanami, atmosferą i kontynentami
MAŁY OBIEG HYDROLOGICZNY
empezar lección
cykl krążenia między atmosferą a oceanem lub atmosferą a lądem
FAZA ATMOSFERYCZNA
empezar lección
parowanie, przenoszenie, kondensacja pary wodnej w atmosferze
FAZA KONTYNENTALNA
empezar lección
opad, odpływ powierzchniowy, odpływ podziemny, wsiąkanie, retencja
RETENCJA
empezar lección
czasowe zatrzymanie wody z obiegu
RETENCJA POWIERZCHNIOWA
empezar lección
jeziora, śnieg, lodowce i lądolody, bagna i mokradła
RETENCJA PODZIEMNA
empezar lección
różnego rodzaju wody podziemne, wieczna zmarzlina
WPŁYW CZŁOWIEKA NA RETENCJĘ WÓD - zmniejszanie
empezar lección
pobór wód, osuszanie terenów, zwiększanie szybkości jej spływu (regulacja rzek), przyspieszenie efektu cieplarnianego (topnienie lodowców)
WPŁYW CZŁOWIEKA NA RETENCJĘ WÓD - zwiększanie
empezar lección
budowa zbiorników retencyjnych, stawów
BILANS WODNY
empezar lección
zestawienie przychodow i ubytków wody dla danego obszaru w czasie roku hydrologicznego
ROK HYDROLOGICZNY W POLSCE
empezar lección
zaczyna się w listopadzie, kończy się w październiku
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SALDO BILANSU WODNEGO
empezar lección
klimat, rzeźba terenu, oddalenie od mórz i oceanów, prądy morskie, szata roślinna
DODATNI BILANS WODNY: strefa równikowa
empezar lección
-Nizina Amazonki/ -Kotlina Kongo/ -Archipelag Malajski
DODATNI BILANS WODNY: tereny leżące w pobliżu mórz, obok których przepływają ciepłe prądy morskie
empezar lección
-zachodnia część Gór Skandynawskich/ -północno-zachodnia część Gór Nadbrzeżnych (Ameryka Płn.)
DODATNI BILANS WODNY: obszary o utrudnionym odpływie wód
empezar lección
-Nizina Zachodniosyberyjska
DODATNI BILANS WODNY: strefa okołobiegunowa
empezar lección
-Grenlandia, Antarktyda
UJEMNY BILANS WODNY: strefa zwrtonikowa
empezar lección
-Sahara/ -Kalahari/ -Półwysep Arabski/ -zachodnia i środkowa Australia
UJEMNY BILANS WODNY: tereny leżące w pobliżu mórz, obok których przepływają zimne prąd morskie
empezar lección
-pustynia Namib/ -pustynia Atakama
UJEMNY BILANS WODNY: obszary lądowe położone daleko od mórz, o małym dopływie wód
empezar lección
-środkowa Azja (Nizina Turańska, pustynia Gobi)
UJEMNY BILANS WODNY: obszary leżące w tzw. cieniu opadowym
empezar lección
-Kotlina Koszgarska/ -Wielka Kotlina
WSZECHOCEAN
empezar lección
zwarty obszar wód na powierzchni Ziemi obejmujący wszystkie oceany i połączone z nimi morza. przyjmuje się istnienie czterech oceanów: Spokojnego, Atlantyckiego, Indyjskiego i Arktycznego
POWIERZCHNIA WSZECHOCEANU
empezar lección
Wszechocean 71% -> Ocean Spokojny 49.5%/ Atlantycki 25,4%/ Indyjski 21,1%/ Arktyczny 4%
ROZMIESZCZENIE WÓD
empezar lección
półkula północna 60,6%/ półkula południowa 81,6%/ półkula wschodnia 63,6%/ pólkula zachodnia 81,4%
ZLEWISKO OCEANÓW
empezar lección
obszar, z którego wody powierzchniowe spływają do danego oceanu.
MORZE
empezar lección
część wszechoceanu oddzielona od jego pozostałych części brzegami kontynentu, wyspami lub wzniesieniem dna, mająca z nim wspólny poziom wody i swobodną wymianę wód
MORZE PRZYBRZEŻNE
empezar lección
morze oddzielone od oceanu archipelagami wysp lub półwyspami *Beringa/*Ochockie/ *Japońskie/ *Wschodniochińskie/ *Południowochińskie/ *Andamańskie
MORZE OTWARTE
empezar lección
morze szeroko połączone z oceanem, może być oddzielone podmorskim progiem *Arabskie/ *Północne
MORZE MIĘDZYWYSPOWE
empezar lección
morze położone wśród wysp archipelagu *Sulu/ *Celebes/ *Jawajskie/ *Moluckie/ *Banda
MORZE ŚRÓDZIEMNE WEWNĄTRZKONTYNENTALNE
empezar lección
morze położone w obrębie jednego kontynentu, jego wody mają utrudniony kontakt z oceanem przez wąskie i płytkie cieśniny /*Bałtyckie/ *Białe
MORZE ŚRÓDZIEMNE MIĘDZYKONTYNENTALNE
empezar lección
morze położone między kontynentami, wyraźnie oddzielone od oceanów, łączące się z nimi wąskimi cieśninami /*Śródziemne/ *Czarne/ *Czerwone/ *Karaibskie
PRZYCZYNY NISKIEGO ZASOLENIA MORZA BAŁTYCKIEGO
empezar lección
7‰ -niewielkie parowanie (zimą)/ -duży dopływ wód słodkich rzekami/ -sezonowo duży dopływ wód z topniejących śniegów
PRZYCZYNY WYSOKIEGO ZASOLENIA MORZA CZARNEGO
empezar lección
46‰ -duże parowanie/ -niewielki dopływ wód słodkich z rzek/ -brak sezonowego dopływu wód z topniejących śniegów
TEMPERATURA WÓD OCEANICZNYCH
empezar lección
najwyższa jest na obszarach okołorównikowych i maleje wraz ze wzrostem szerokości geograficznej. duże zmiany spowodowane są przez prądy morskie oraz izolację akwenu. średnia temperatura światowego oceanu wynosi 17,4C
PIONOWY ROZKŁAD TEMPERATURY WODY MORSKIEJ
empezar lección
-od 0 do 400 m.p.p. m - zmiany temperatury zależne od wpływów zewnętrznych (tzw. warstwa wymieszana)/ -400-1200m.p.p.m. temperatura spada do 5C (warstwa termokliny)/ -poniżej 1200.m.p.p.m. temp. 5C-0C (głębinowa warstwa izotermiczna)
GĘSTOŚĆ WODY MORSKIEJ
empezar lección
gęstość rośnie ze wzrostem zasolenia; ze zbliżaniem się temperatury wody do 4C; najczęściej waha się od 1,02 do 1,03 g/m3
PRZEZROCZYSTOŚĆ WODY MORSKIEJ
empezar lección
przezroczystość wody zależy od zawartości w niej zawiesin i substancji odżywczych - im mniejsza zawartość, tym większa przezroczystość. najbardziej przezroczyste są wody obszarów okołobiegunowych, najmniej - silnie zeutrofizowane morza przybrzeżne
BARWA WODY MORSKIEJ
empezar lección
barwa wody zależy od warunków oświetlenia, głębokości morza, ilości i składu rozpuszczonych w wodzie substancji, życia organicznego
RUCHY WODY MORSKIEJ
empezar lección
przekazują energię cieplną i mechaniczną w środowisku przyrodniczym, są motorem procesów geomorfologicznych, warunkują cyrkulację atmosferyczną oraz rozwój biosfery i antroposfery. woda morska podlega ciągłym ruchom
FALOWANIE
empezar lección
ruch wody powstały pod wpływem uderzenia wiatru o jej powierzchnię. im wiatr silniejszy, tym fale większe. cząsteczki wody poruszają się po torach kołowych, oscylując w kierunku pionowym. w pobliżu brzegu fala ulega wyhamowaniu o coraz płytsze dno
SEJSZA
empezar lección
powstaje wskutek przejścia niżu i wyżu lub przemieszczającego się ośrodka barycznego. występuje w jeziorach i zamkniętych morzach. polega na różnicy poziomów w jednym zbiorniku wodnym - powierzchnia podnosi się ku niżowi i opada w wyżu
PRĄDY MORSKIE
empezar lección
poziome, strumieniowe ruchy wody w morzach i oceanach. powstają najczęściej w wyniku działania stałych wiatrów (pasatów), ale również wskutek różnic gęstości, zasolenia czy różnic poziomu wód
UPWELLING
empezar lección
pionowy ruch, wynoszenie głębinowych wód morskich spowodowane odsuwaniem powierzchniowych warstw wody morskiej od wybrzeży przez pasaty lub prądy morskie (przybrzeżny) oraz rozbieżnością (dywergencją) prądów morskich w strefie okołorównikowej (równikowy)
DOWNWELLING
empezar lección
zachodzi w szerokościach geograficznych 55C-60C, gdzie dochodzi do zbieżności prądów morskich (konwergencja), zimne wody opadają w głębie oceaniczne
PŁYWY [1]
empezar lección
cykliczny ruch wody morskiej powstały w wyniku grawitacyjnego oddziaływania Księżyca i Słońca, zachodzący najintensywniej w momentach górowania i dołowania Księżyca (co 12h27min) ze względu na bliskość Ziemi w tym czasie.
PŁYWY [2]
empezar lección
przypływy i odpływy w związku z ruchem obrotowym Ziemi przemiesz
PŁYWY SYZYGIJNE
empezar lección
występują w czasie pełni i nowiu, kiedy sumuje się przyciąganie Księżyca i Słońca (wraz z Ziemią znajdują się na jednej linii)
PŁYWY KWADROWE (kwadraturowe)
empezar lección
występują w czasie pierwszej i trzeciej kwadry (oddziaływanie Księzyca jest częściowo znoszone przez Słońce)
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA WIELKOŚĆ PŁYWÓW
empezar lección
wielkość i głębokość zbiornika oraz jego ukształtowanie/ największe: zatoka Fundy w Kanadzie - amplituda pływów przekracza 20m
TSUNAMI
empezar lección
fala wzbudzona podmorskim trzęsieniem ziemi, podmorskimi wybuchami wulkanów lub osunięciem się do wody ogromnych mas lodu lub ziemi. przez ocean, fala przemieszcza się z ogromną prędkością, nawet do 900km/h. przy brzegu ulega silnemu spiętrzeniu
EL NINO
empezar lección
zjawisko zahamowania upwellingu u zachodnich wybrzeży Ameryki Południowej spowodowane oslabieniem wiejących ze wschodu pasatów, w związku z czym woda z zachodniego Pacyfiku
WODY PODZIEMNE
empezar lección
wody zajmujące pęknięcia i pory w skałach
OD CZEGO ZALEŻY ILOŚĆ WÓD PODZIEMNYCH
empezar lección
-wielkość opadów/ -przepuszczalność skał (+żwiry, piaski -iły i lite)/ -sposób zalegania skał oraz ich ułożenia/ -gęstość sieci rzecznej
WODY PODZIEMNE - ZASKÓRNE (wierzchówki)
empezar lección
występują tuż pod powierzchnią ziemi, podlegają silnym dobowym wpływom atmosferycznym, silnie zanieczyszczone, nie nadają się do picia
WODY PODZIEMNE - GRUNTOWE
empezar lección
infiltrują głębiej - naturalne oczyszczenie, podlegają wahaniom sezonowym, temperatura zmienia się zgodnie z rocznymi wahaniami temp., na ogół nadają się do picia i wykorzystania gospodarczego
WODY PODZIEMNE - WGŁĘBNE (głębinowe)
empezar lección
znajdują się głęboko pod pow. ziemi, przykryte utworami nieprzepuszczalnymi, temperatura odpowiada średniej rocznej dla danego obszaru, najlepsze do picia i wykorzystania gospodarczego, często zmineralizowane
WODY PODZIEMNE - RELIKTOWE
empezar lección
znajdują się głęboko pod powierzchnią Ziemi, zazwyczaj w tzw. pułapkach geologicznych, odizolowane utworami nieprzepuszczalnymi, nie reagują na czynniki pogodowe, silnie zmineral., często z wodami ciepłymi, wykorzystywane w przemyśle spożywczym, przemyśle
WODY ARTEZYJSKIE
empezar lección
wody wypełniające pod bardzo wysokim ciśnieniem hydrostatycznym warstwę przepuszczalną położoną między warstwami nieprzepuszczalnymi, gdy warstwy znajdują się w niecce. po przewierceniu warstwy nieprzepuszczalnej woda wydostanie się na powierzchnię samois
WODY SUBARTEZYJSKIE
empezar lección
po przewierceniu warstwy nieprzepuszczalnej woda tylko podniesie się w studni
ŹRÓDŁO
empezar lección
naturalny wypływ wody podziemnej na powierzchnię ziemi otworem lub szczeliną
ŹRÓDŁO ZSTĘPUJĄCE
empezar lección
woda wypływa z powodu działania siły ciążenia
ŹRÓDŁO WSTĘPUJĄCE
empezar lección
woda jest wypychana z warstwy wodonośnej pod wpływem ciśnienia hydrostatycznego
ŹRÓDŁO SZCZELINOWE
empezar lección
występują w miejscach, gdzie powierzchnia Ziemi przecina szczelinę w litych skałach
ŹRÓDŁO DOLINNE
empezar lección
tworzą się wskutek wcięcia doliny rzecznej w warstwę wodonośną, najczęściej na dnie lub zboczu doliny
ŹRÓDŁO USKOKOWE
empezar lección
są efektem ruchów tektonicznych, woda wydostaje się wzdłuż uskakoku biegnącego przez warstwy nieprzepuszczlane
ŹRÓDŁO PRZELEWOWE
empezar lección
powstają w przepełnionych wodą podziemnych warstwach wodonośnych o nieckowatym kształcie
ŹRÓDŁO KRASOWE
empezar lección
występują w spękanych skałach objętych procesami krasowymi; obfite w wodę, reagują na opady atmosferyczne; powstają, gdy woda swobodnie spływa pod działaniem siły grawitacji (wypływy krasowe) lub ciśnienia hydrostatycznego (wywierzyska)
ŹRÓDŁO WARSTWOWE (zboczowe)
empezar lección
wody krążą w nachylonych warstwach wodonośnych, są niewielkie i mało wydajne; występują na granicy z warstwą nieprzepuszczalną
ŹRÓDŁA OSUWISKOWE (rumowiskowe)
empezar lección
powstają u czoła osuwiska, które zasypało ujście innego źródła
GEJZER [1]
empezar lección
inaczej źródło wytryskowe, w których przegrzana woda jest okresowo wyrzucana na znaczną wysokość. występują na obszarach aktywnych wulkanicznie, gdzie pod powierzchnią znajdują się komory wypełnione wodą.
GEJZER [2]
empezar lección
panuje w nich duże ciśnienie, zatem temp. wrzenia jest wyższa od 100C. gdy woda osiągnie temp. wrzenia, gwałtownie przechodzi w parę wodną, wypychając nadległe warstwy wody na zewnątrz. *Park Narodowy Yellowstone (USA) *Płw. Kamczatka *Japonia *Islandia
WODY MINERALNE
empezar lección
wody zawierające rozpuszczone sole mineralne i gazy w ilości przynajmniej 1g na litr. wody te wykorzystywane są najczęściej w leśnictwie
WODY MINERALNE - SZCZAWY
empezar lección
zawierają CO2 pochodzący z wietrzenia skał lub jako pozostałość procesów wulkanicznych
WODY MINERALNE - SZCZAWY ŻELAZISTE
empezar lección
zawierają jony żelaza pochodzące z utleniania minerałów lub rozkładu pirytu
WODY MINERALNE - SOLANKI
empezar lección
zawierają najczęściej sól kamienną i sole magnezu
WODY MINERALNE - BOROWE
empezar lección
wody z domieszką boru pochodzące z wody morskiej lub z rozkładu glinokrzemianów
WODY MINERALNE - JODKOWE
empezar lección
wody z zawartością jodu pochodzącego z wody morskiej (organizmów morskich) lub podziemnych wyziewów wulkanicznych
WODY MINERALNE - BROMKOWE
empezar lección
wody z domieszką bromu, który pochodzi z wody morskiej (organizmów morskich) lub wód reliktowych mających kontakt z bituminami
WODY MINERALNE - SIARCZKOWE
empezar lección
wody z rozpuszczonymi siarczkami sodu i wapnia
WODY MINERALNE - RADOCZYNNE
empezar lección
wody z dodatkiem promieniotwórczego radonu, będącego produktem promieniotwórczego rozpadu skał zawierających uran
WODY MINERALNE - CIEPLICE (TERMY)
empezar lección
najczęściej ogrzane wody głębinowe
WODY POWIERZCHNIOWE
empezar lección
wody płynące - rzeki, wody stojące - jeziora, bagna, mokradła, torfowiska, wody uwięzione w lodowcach
RZEKI
empezar lección
większe cieki wodne mające swoje własne nazwy. ciek - powierzchniowa struga wodna płynąca naturalnym korytem
RZEKA GŁÓWNA
empezar lección
wpływa bezpośrednio do morza lub obszaru dopływowego, a wraz z dopływami tworzy system rzeczny
DORZECZE
empezar lección
obszar, z którego wody spływają do danej rzeki
ZLEWISKO
empezar lección
obszar, z którego wody spływają do danego zbiornika
DZIAŁ WODNY
empezar lección
granica oddzielająca dorzecza lub zlewiska
BIFURKACJA
empezar lección
gdy woda z obszaru źródłowego odpływa w różnych kierunkach lub dzieli się na ramiona prowadzące wodę do różnych dorzeczy. występuje na terenach płaskich, często bagnistych *Casiquiare odprowadzająca wody Orinoko i Rio Negro *Obra pod Wolsztynem
PRZEPŁYW
empezar lección
stosunek objętości wody przepływającej przez dany przekrój poprzeczny koryta rzecznego do jednostki czasu, wyrażony w l/s, m3/s lub km3/rok
RZEKI STAŁE (PERMANENTNE)
empezar lección
prowadzą wodę przez cały rok; występują na obszarach, gdzie opady przewyższają parowanie *Amazonka *Kongo
RZEKI OKRESOWE (PERIODYCZNE)
empezar lección
prowadzą wodę przez kilka miesięcy w roku; występują w klimatach z porą wilgotną i suchą, *Diamantina i *Coopers Creek w Australii
RZEKI CHWILOWE (EPIZODYCZNE)
empezar lección
prowadzą wodę sporadycznie i krótko w momencie opadów; występują w najsuchszych regionach świata, gdzie opady mogą zdarzyć się raz na kilka lat *Groot Vis na Pustyni Namib (Afryka)
USTRÓJ RZECZNY
empezar lección
normalny, ustalony na podstawie wieloletnich obserwacji rytm wahań poziomu wody, określający zróżnicowanie przeplywu i zlodzenia, uwzględniający sposób zasilania rzeki
USTRÓJ LODOWCOWY
empezar lección
najwyższe stany i przepływy rzek latem, w okresie intensywnego topnienia lodowców lub lądolodów *Syr-daria, *Amu-daria, *Ren, *Rodan
USTRÓJ ŚNIEŻNY
empezar lección
najwyższe stany i przepływy wiosną, w czasie topnienia śniegów *Ob *Jenisej *Lena *Indygirka *Kołyma *Mackenzie *Jukon
USTRÓJ DESZCZOWY OCEANICZNY
empezar lección
zasilanie opadami przez całt rok, wyższe stany wód zimą spowodowane zmniejszonym parowaniem *Tamiza *Sekwana *Wezera *Loara *Tag *Moy
USTRÓJ DESZCZOWY MONSUNOWY
empezar lección
maksymalne stany wód w porze monsunów letnich, minimalne - zimowych *Ganges *Brahmaputra *Jangcy *Huang-ho
USTRÓJ DESZCZOWY ZWRTONIKOWY
empezar lección
maksymalne stany w porze deszczowej, związane z zenitalnym położeniem Słońca *Dillia *Bahr el Ghazal *Diamantina *Coopers Creek
USTRÓJ DESZCZOWY RÓWNIKOWY
empezar lección
zasilane opadami deszczu równomiernie przez cały rok, mają wyrównane, wysokie przepływy *Amazonka *Kongo
USTRÓJ ZŁOŻONY (MIESZANY)
empezar lección
mają kilka źródeł zasilania i wykazują zróżnicowane przepływy, np. rzeki Polski maja wysokie stany i przepływy wiosną (roztopy) i latem (duże opady) lub też rzeki przepływające przez różne strefy klimatyczne *Nil
JEZIORO
empezar lección
zbiornik wodny zajmujący powstałe w naturalny sposób zagłębienie, bez bezpośredniego połączenia z wszechoceanem
LIMNOLOGIA
empezar lección
nauka, której przedmiotem badań są jeziora
JEZIORA PRZEPŁYWOWE
empezar lección
wody rzek wpływają do jeziora i wypływają z niego *J. Bodeńskie
JEZIORA ODPŁYWOWE
empezar lección
rzeki tylko wypływają z jeziora *J. Tana w Afryce
JEZIORA BEZODPŁYWOWE
empezar lección
rzeki tylko wpływają do jeziora lub nie wpływa żadna *Morze Kaspijskie
JEZIORA SŁODKIE
empezar lección
jezioro o zawartości soli mineralnych nie wyżej niż 1‰ *J. Onega
JEZIORA SŁONAWE
empezar lección
jezioro o zawartości soli mineralnych 1-20‰
JEZIORO METEORYTOWE
empezar lección
znajdują się w kraterach powstałych wskutek upadku meteorytów, mają okrągły kształt (*Clearwater *Clearwater West)
JEZIORO TEKTONICZNE
empezar lección
zajmują zagłębienia powstałe wskutek ruchów tektonicznych skorupy ziemskiej, np. rowy tektoniczne, zapadlisko; często głębokie o wydłużonym kształcie (*Bajkał *Morze Martwe *Turkana *Wiktorii *Tanganika
JEZIORO WULKANICZNE KRATEROWE
empezar lección
mieszczą się w kraterach po wygasłych wulkanach, głębokie, o okrągłym kształcie (*Albano - Włochy k. Rzymu)
JEZIORO WULKANICZNE KALDEROWE
empezar lección
leżą w kalderach wulkanicznych, większe od kraterowych, również o zaokrąglonym kształcie, ale płytsze (*Toba - Sumatra)
JEZIORO WULKANICZNE MAARY
empezar lección
zajmują zagłębienia w lejkowatych kraterach pozostałych po wulkanach eksplozywnych; niewielkie, o zróżnicowanym kształcie (*Gemundener Maar w Niemczech)
JEZIORO WULKANICZNE ZAPOROWE
empezar lección
powstają w wyniku zatamowania odpływu wody przez potoki lawy (np. dolin górskich); mają zróżnicowany kształt (*Sewan w Armenii)
JEZIORO RELIKTOWE
empezar lección
pozostałość dawnych mórz, zatok lub większych jezior; zróżnicowany kształt, endemiczna fauna i flora (*Morze Kaspijskie *Morze Aralskie)
JEZIORO DELTOWE
empezar lección
zajmują zagłębienia powstałe wskutek nierównomiernej akumulacji osadów rzecznych w delcie lub wskutek odcięcia tymi osadami części ujścia deltowego; zazwyczaj płytkie o zróżnicowanym kształcie (*Druzno - delta Wisły; *Dąbie - delta Odry)
JEZIORO LIMANOWE
empezar lección
powstałe wskutek całkowitego odcięcia ujściowego odcinka rzeki mierzeją, wałem od morza (*Liman Tiligulski *Kujalnicki, *Chodżybejski
JEZIORO KRASOWE
empezar lección
mieszczą się w zagłębieniach powstałych wskutek rozpuszczenia przez wodę skał węglanowych; głębokie o zróżnicowanym kształcie *Białe Sosnowieckie na Polesiu Lubelskim
JEZIORO ZAKOLOWE
empezar lección
powstałe w dolinach rzek, odcięte dawne meandry rzeczne; płytkie, wąskie, w kształcie rogalika *Czerniakowskie w Warszawie
JEZIORO PRZYBRZEŻNE
empezar lección
dawne zatoki odcięte przez narastającą mierzeję; płytkie, stosunkowo duże, kształt nieregularny *Łebsko *Gardno *Wicko *Jamno *Bukowo
JEZIORO POLODOWCOWE CYRKOWE
empezar lección
zajmują zagłębienia kotłów polodowcowych; głębokie, niewielkie, krągłe *Czarny Staw w Tatrach *Mały i Wielki Staw w Karkonoszach
JEZIORO POLODOWCOWE RYNNOWE
empezar lección
leżą w rynnach polodowcowych; głębokie, wąskie, długie, o zróżnicowanej batymetrii (rzeźbie dna) *Hańcza *Gopło *Jeziorak *Charzykowskie
JEZIORO POLODOWCOWE MORENOWE
empezar lección
powstają w wyniku zablokowania moreną czołową odpływu wód z doliny lub zajmują obszerne obniżenia moreny dennej; rozległe, płytkie, o zróżnicowanym kształcie *Śniardwy *Mamry *Niegocin
JEZIORO POLODOWCOWE OCZKA WYTOPISKOWE
empezar lección
zajmują zagłębienia powstałe po wytopieniu brył "martwego" lodu (bryły lodu z wycofującego się lądolodu); małe, stosunkowo głębokie, okrągłe *najczęściej bez nazwy
JEZIORO WYDMOWE
empezar lección
leżą w zagłębieniach międzywydmowych powstałych wskutek wywiewania piasku; niewielkie, płytkie, o regularnych kształtach, często okresowe *Teke - Kazachstan
JEZIORO BAGIENNE
empezar lección
zajmują obniżenia o utrudnionym odpływie; małe, płytkie, silnie zarastające, przez co trudno wskazać ich pierwotny kształt *Czarne *Żółte Błota - Polesie Lubelskie
JEZIORO OSUWISKOWE
empezar lección
powstają przez zatrzymanie odpływu wody przez osuwiska i obrywy skalne; niewielkie, o zróznicowanej głębokości i kształce *Jezioro Duszatyńskie *Szmaragdowe w Bieszczadach
JEZIORO BIOGENICZNE
empezar lección
powstałe wskutek zatamowania koryta rzeki tamą zbudowaną przez bobry; niewielkie, płytkie, o zróżnicowanym kształcie *jeziora na rzece Kamionce w Wigierskim PN
JEZIORO POLIGENETYCZNE
empezar lección
wpływ na wytworzenie misy jeziornej miało kilka czynników *tektoniczno-eoliczne: Czad/ *tektoniczno-polodowcowe: Ładoga, Onega, Wener/ tektoniczno-lagunowe: Maracaibo
JEZIORO ANTROPOGENICZNE
empezar lección
wytworzone przez człowieka
FUNKCJE JEZIORA ANTROPOGENICZNEGO
empezar lección
-retencyjna (przeciwpowodziowa)/ -energetyczna/ -transportowa (komunikacyjna)/ -rekreacyjna/ -zaopatrzenie w wodę pitną/ -zaopatrzenie w wodę dla przemysłu lub rolnictwa/ -hodowlana
JEZIORNOŚĆ OBSZARU
empezar lección
odsetek powierzchni zajętej przez jeziora
GDZIE NAJWIĘCEJ JEZIOR
empezar lección
-na obszarach polodowcowych/ -w górach (pozostałość po lodowcach górskich, specyficzne ukształtowanie terenu)/ -w dolinach rzecznych/ -na wybrzeżach morskich
GDZIE NAJMNIEJ JEZIOR
empezar lección
-na obszarach klimatów strefy zwrotnikowej i podzwrotnikowej/ -klimatów kontynentalnych
BAGNA
empezar lección
obszary o trwałym, nadmiernym uwilgoceniu, zazwyczaj porośnięte roślinnością przystosowaną do bardzo wilgotnych warunków (z czasem przekształca się w torf)
MOKRADŁA (MOCZARY)
empezar lección
obszary na tyle uwodnione, ze występuje na nich roślinność hydrofilna (wodolubna). zajmują 6% pow. ziemi. tworzą się we wszystkich szerokościach w miejscach, gdzie utrudniony jest spływ wód powierzchniowych i odpływ podziemnych. retencjonują wodę.
WYSTĘPOWANIE BAGIEN I MOKRADEŁ [1]
empezar lección
-w strefie równikowej (duze i systematyczne opady)/ -na obszarach wieloletniej zmarzliny (utrudniona infiltracja)/ -w dolinach i deltach duzych rzek (nawilgocenie i spadek terenu)/ -na obszarach polodowcowych (obecnosc zarastających jezior)/
WYSTĘPOWANIE BAGIEN I MOKRADEŁ [2]
empezar lección
-na obszarach polodowcowych (obecnośc zarastających jezior)/ -na wybrzeżach mórz i oceanów (podsiąkanie wody morskiej, pływy morskie) -na obszarach o nieprzepuszczalnym podłożu i małym nachyleniu
TORFOWISKO
empezar lección
teren podmokły porośnięty roślinnością wodolugną (hydrofity) oraz przykryte martwą substancją organiczną powstałą z tej roślinności
TORFOWISKO WYSOKIE
empezar lección
torfowisko zasilane wyłącznie wodami z opadów atmosferycznych; występują na działach wodnych, plaskich wierzchowinach i obszarach zbudowanych ze skał nieprzepuszczalnych; ubogie w sole mineralne, silnie zakwaszone, porośnięte najczęściej mchem torfowcem
TORFOWISKO NISKIE
empezar lección
torfowisko położone w obrębie dolin rzecznych, związane z przepływającą wodą, bogate w sole mineralne, porośnięte roślinnością mniej odporną na zakwaszenie (np. turzyca pospolita)
TORFOWISKO PRZEJŚCIOWE
empezar lección
torfowisko mające pośrednie właściwości
GRANICA WIECZNEGO ŚNIEGU
empezar lección
linia oddzielająca obszar, na którym więcej śnieu przybywa (strefa akumulacji) od obszaru, na którym więcej ubywa (strefa ablacji)
LĄDOLÓD KONTYNENTALNY
empezar lección
wielkie lodowe czasze przykrywające znaczne obszary (czasami całe lądy); o grubości nawet kilku kilometrów; z lodem poruszającym się w różnych kierunkach [*Antarktyda *Grendlandia]
LODOWIEC KONTYNENTALNY FIELDOWY
empezar lección
rozległe pore firnowe ze spływającymi od niego szerokimi, ale stosunkowo krótkimi jęzorami; tworzą się na rozległych, płaskich wierzchowinach [*wyspy Arktyki *Islandia *Ziemia Baffina *Norwegia *Patagonia]
LODOWIEC GÓRSKI PIRENEJSKI
empezar lección
niewielkie, o zaokrąglonym obrysie, bez wypływających jęzorów lodowcowych; tworzą się w lokalnych zagłębieniach terenu [*Pireneje *Karakorum *G. Stanowe *G. WIerchojańskie]
LODOWIEC GÓRSKI ALPEJSKI
empezar lección
każdy lodowiec ma jedno pole firnowe i jeden wychodzący z niego jęzor [*Alpy *Nowa Zelandia *Kaukaz *Andy *Alaska]
LODOWIEC GÓRSKI HIMALAJSKI
empezar lección
maja wiele pól firnowych i wiele wypływających z nich jęzorow, które mogą się łączyć, rozłączać, tworząc trudną do rozpoznania plątaninę [*Himalaje *Pamir *Karakorum *G. św. Eliasza *Alaska/Kanada
LODOWIEC GÓRSKI PIEDMONTOWY
empezar lección
z kilku pól firnowych spływają jęzory, tworząc na równinnym przedpolu gór jedną wielką pokrywę lodową [*Alaska]
LODOWCE SZELFOWE
empezar lección
spływające do morza szelfowego masy lodu mogą spoczywać bezpośrednio na dnie lub unosić się na wodzie [*Rossa, *Filchnera *Larsena *Amery]
GÓRY LODOWE
empezar lección
oderwane fragmenty lodowców szelfowych pływające po morzach i oceanach (gdy odrywa się góra lodowa, mówimy, że lodowce "się cielą")
PAK LODOWY
empezar lección
kry lodowe różnej wielkości oderwane od lodu przybrzeżnego lub krystalizujące na otwartym morzu
WYSPY MORZA BAŁTYCKIEGO
empezar lección
-Zelandia -Fionia -Lolland -Rugia -Uznam -Wolin -Bornholm -Olandia -Gotlandia -Sarema -Hiuma -Wyspy Alandzkie
PÓŁWYSPY MORZA BAŁTYCKIEGO
empezar lección
mierzeje: -Helska, -Wiślana, -Kurońska
ZATOKI MORZA BAŁTYCKIEGO
empezar lección
-Botnicka, -Fińska, -Ryska, -Gdańska, -Pomorska, -Meklemburska, -Kilońska, -Alborska, -Laholm, -Hano
ZALEWY MORZA BAŁTYCKIEGO
empezar lección
-Kuroński, -Wiślany, -Szczeciński
BAŁTYCKIE JEZIORO ZAPOROWE [etapy rozwoju Bałtyku]
empezar lección
OK. 17000 lat temu cofający się lodowiec zatrzymał się na linii: południowa Norwegia - środkowa Szwecja - południowa Finlandia, zatrzymując wody roztopowe przed czołem lodowca i tworząc słodkowodne jezioro
MORZE YOLDIOWE [etapy rozwoju Bałtyku]
empezar lección
OK. 9700 lat temu szybko topniejący i wycofujący się lądolód spowodował nierównomierne izostatyczne podnoszenie się lądu (najszybciej w Zatoce Botnickiej), podniesienie poziomu wód i połączenie z wodami wszechoceanu wzdłuż dzisiejszych jezior: Wener, Wetter
JEZIORO ANCYLUSOWE [etapy rozwoju Bałtyku]
empezar lección
OK. 8000 lat temu lodowiec dalej się wycofywał. wskutek szybkiego podnoszenia lądu morze Yoldiowe straciło kontakt z wszechoceanem, powstało słodkowodne jezioro
MORZE LITORYNOWE [etapy powstawania Bałtyku]
empezar lección
OK. 7000-3000 lat temu wskutek obniżenia się południowych części wybrzeża Jeziora Ancylusowego oraz podniesienia poziomu wód wszechoceanu - nastąpiło szersze niż obecnie połączenie, wody tego morza były o 5-6‰ bardziej zasolone i o 2-3C cieplejsze niż obe
ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZENIA BAŁTYKU
empezar lección
-Wisła i inne rzeki/ -miejscowości bezpośrednio położone nad morze (ścieki komunalne)/ -wody basenów portowych (ropopochodne)/ -statki przebywające w portach lub pływające po akwenie/ -ośrodki turystyczne/ -tereny produkcji rolnej (nawozy
SKUTKI ZANIECZYSZCZNIA BAŁTYKU
empezar lección
-eutrofizacja wód/ -kumulacja metali ciężkich w organizmach żywych/ -zakwaszenie wód, wymieranie organizmów/ -wtórne skażenie wybrzeży, gleb, wód podziemnych/ -obniżenie atrakcyjności turystycznej regionu
SPOSOBY ZAPOBIEGANIA ZANIECZYSZCZENIOM BAŁTYKU
empezar lección
-edukacja ekologiczna/ -budowa oczyszczalni ścieków/ -wprowadzenie nowych technologii produkcji wodo- i energooszczędnych/ -ograniczenie nawozów/ -filtry przemysłowe/ -kary za zanieczyszczanie środowiska/ -współdziałanie wszystkich państw
ZNACZENIE WODY
empezar lección
-niezbędna do zycia/ -umożliwia uprawę roślin/ -łagodzi klimat/ -rezerwuar ciepła/ -surowiec odnawialny do produkcji energii/ -element systemu komunikacyjnego/ -umożliwa wypoczynek/ -źródło pożywienia/ -wpływa na intensywnosć procesów wietrzenia- złoża ko
EUTROFIZACJA WÓD
empezar lección
spływ fosforanów i azotanów powoduje użyźnienie wód akwenu, czego skutkiem jest szybkie rozmnażanie się glonów intensywnie pobierających z wody tlen; prowadzi to do zmniejszenia ilości tlenu, masowego śnięcia ryb

Debes iniciar sesión para poder comentar.