término  |
definición |
Rzecz przyłączona dzieli los rzeczy głównej. empezar lección
|
|
Accessio cedit principali (D. 34.2.19.13)
|
|
|
Powód idzie za sądem pozwanego. empezar lección
|
|
Actor sequitur forum rei (C. 3.19.3)
|
|
|
Niech będzie wysłuchana i druga strona. empezar lección
|
|
Audiatur et altera pars (ad Sen. Med. 199-200, Dz. 25.17)
|
|
|
Nie można procesować się dwa razy o to samo. empezar lección
|
|
Bis de eadem re agi non potest (ad Gai 4.107)
|
|
|
Gdy ustaje przyczyna, dla której wydano ustawę, traci moc sama ustawa. empezar lección
|
|
Cessante ratione legis, cessat lex ipsa (ad D. 35.1.72.6)
|
|
|
Twarde prawo, lecz prawo. empezar lección
|
|
Dura lex, sed lex (ad D. 40.9.12.1)
|
|
|
Ciężar dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym, kto zaprzecza. empezar lección
|
|
Ei incumbit probatio, qui dicit non qui negat (D. 22.3.2)
|
|
|
Egzekwowanie prawa nie jest bezprawiem. empezar lección
|
|
Executio iuris non habet iniuriam (D. 47.10.13.1)
|
|
|
Za początek i fundament całego testamentu uważa się ustanowienie dziedzica. empezar lección
|
|
Heredis institutio caput et fundamentum totius testamenti est (Gai 2,229)
|
|
|
Spadkobranie to nic innego, jak sukcesja w całości prawa, jakie miał zmarły. empezar lección
|
|
Hereditas nihil aliud est, quam successio in universum ius, quod defunctus habuerit (D. 50.16.24, 50.17.62)
|
|
|
Wszelkie prawo ustanawia się ze względu na ludzi. empezar lección
|
|
Hominum causa omne ius constitutum sit (D. 1.5.2)
|
|
|
Nieznajomość prawa szkodzi, nieznajomość faktu nie szkodzi. empezar lección
|
|
Ignorantia iuris nocet, ignorantia facti non nocet (ad D. 22.6.9 pr.)
|
|
|
Zobowiązanie do (świadczenia) niemożliwego jest nieważne. empezar lección
|
|
Impossibilium nulla obligatio est (D. 50.17.185)
|
|
|
W sytuacjach dwuznacznych (należy przyjąć pogląd) bardziej korzystny (dla stron). empezar lección
|
|
In dubiis benigniora (D. 50.17.56)
|
|
|
W razie wątpliwości, na korzyść pozwanego. empezar lección
|
|
In dubio pro reo (ad D. 50.17.125)
|
|
|
Biegłość w prawie to znajomość rzeczy boskich i ludzkich oraz wiedza o tym, co sprawiedliwe i niesprawiedliwe. empezar lección
|
|
Iuris prudentia est divinarum atque humanarum rerum notitia, iusti atque iniusti scientia (D. 1.1.10.2)
|
|
|
Prawo cywilne tworzone jest dla osób starannych. empezar lección
|
|
Ius civile vigilantibus scriptum est (D. 42.8.24)
|
|
|
Prawo jest sztuką tego, co dobre i sprawiedliwe. empezar lección
|
|
Ius est ars boni et aequi (D. 1.1.1 pr.)
|
|
|
Sprawiedliwość jest niezmienną i trwałą wolą przyznawania tego, co się komu należy. empezar lección
|
|
Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi (D. 1.1.10 pr.)
|
|
|
Osądzę waszą sprawiedliwość. empezar lección
|
|
Iustitias vestras iudicabo (ad Ps. 75.3)
|
|
|
Ustawa późniejsza uchyla wcześniejszą. empezar lección
|
|
Lex posterior derogat priori (ad D. 1.4.4)
|
|
|
Ustawa nie działa wstecz. empezar lección
|
|
Lex retro non agit (ad C. 1.14.7)
|
|
|
Nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa. empezar lección
|
|
Male nostro iure uti non debemus (Gai 1.53)
|
|
|
Matka jest zawsze pewna, ojcem zaś jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo. empezar lección
|
|
Mater semper certa est, pater vero is est, quem nuptiae demonstrant (D. 2.4.5)
|
|
|
Lepsze jest stanowisko tego, który posiada. empezar lección
|
|
Melior est conditio possidentis (D. 20.1.10)
|
|
|
Dziecko poczęte uważa się za już narodzone, ilekroć chodzi o jego korzyść. empezar lección
|
|
Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius agitur (ad D. 1.5.7)
|
|
|
Powołujący się na własny występek nie będzie wysłuchany. empezar lección
|
|
Nemo audiatur propriam turpitudinem allegans (ad C. 7.8.5)
|
|
|
Nikt nie jest sędzią we własnej sprawie. empezar lección
|
|
Nemo est iudex in propria causa (ad C. 3.5.1)
|
|
|
Nikt nie może przenieść na drugiego więcej prawa, niż sam posiada. empezar lección
|
|
Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse haberet (D. 50.17.54)
|
|
|
Nikt sam nie może umrzeć pozostawiając dziedzica do części spadku, część zaś beztestamentowo. empezar lección
|
|
Nemo pro parte testatus, pro parte intestatus decedere potest (ad I. 2.14.5)
|
|
|
Nikt nie może sobie zmienić podstawy posiadania. empezar lección
|
|
Nemo sibi ipse causam possessionis mutare potest (D. 41.2.3.19)
|
|
|
Nie wszystko, co dozwolone, jest uczciwe. empezar lección
|
|
Non omne quod licet honestum est (D. 50.17.144 pr)
|
|
|
małżeństwo tworzy porozumienie a nie faktyczne pożycie. empezar lección
|
|
Nuptias non concubitus, sed consensus facit (D. 50.17.30)
|
|
|
Wszelka definicja w prawie cywilnym jest niebezpieczna, ponieważ rzadko kiedy nie można jej podważyć empezar lección
|
|
Omnis definitio in iure civili periculosa est: parum est enim, ut non subverti posset (D. 50.17.202)
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Pacta sunt servanda (ad D. 2.14.7.7)
|
|
|
Pierwszy w czasie, lepszy w prawie. empezar lección
|
|
Prior tempore, potior iure (C. 8.17.3)
|
|
|
Milczenie uważa się za oznakę zgody. empezar lección
|
|
Qui tacet consentire videtur (Lib. Sex. 5.13.43; ad D. 50.17.142)
|
|
|
Kto upilnuje samych strażników? empezar lección
|
|
Quis custodiet ipsos custodes (Juv. Sat. 6.347-348)
|
|
|
Co od początku jest wadliwe, przez (sam) upływ nie może być uzdrowione. empezar lección
|
|
Quod ab initio vitiosum est, non potest tractu temporis convalescere (D. 50.17.29)
|
|
|
Co wszystkich podobnie dotyczy, przez wszystkich winno być zatwierdzone. empezar lección
|
|
Quod omnes similiter tangit, ab omnibus comprobetur (C. 5.59.5.2)
|
|
|
Co podoba sięcasarzowi, zyskuje moc prawa. empezar lección
|
|
Quod principi placuit, legis habet vigorem (D. 1.4.1 pr.)
|
|
|
Ile urodzeń, tyle stopni. empezar lección
|
|
Quot generationes, tot gradus (ad D. 38.10.10.9)
|
|
|
Sędziemu apelacyjnemu nie wolno zmieniać (wyroku) na niekorzyść (odwołującego się). empezar lección
|
|
Reformatio in peius iudici appellato non licet (ad D. 49.1.1 pr.)
|
|
|
Dobro ludu niechaj będzie najwyższym prawem. empezar lección
|
|
Salus populi suprema lex esto (Cic. leg. 1.77)
|
|
|
Znać prawa nie znaczy trzymać się słów ustaw, lecz ich treści i mocy działania. empezar lección
|
|
Scire leges non hoc est verba earum tenere, sed vim ac potestatem (D. 1.3.17)
|
|
|
Kto raz został spadkobiercą, jest nim na zawsze. empezar lección
|
|
Semel heres, semper heres (ad D. 28.5.89)
|
|
|
Patrzymy na sens a nie na słowa. empezar lección
|
|
Sensum, non verba spectamus (ad C. 6.28.3, D. 34.4.3.9)
|
|
|
wyrok tworzy prawo między stronami empezar lección
|
|
Sententia ius facit inter partes (ad D. 5.2.17.1)
|
|
|
Najwyższe prawo, najwyższym bezprawiem. empezar lección
|
|
Summum ius, summa iniuria (Cic. off. 1.33)
|
|
|
To, co znajduje się na powierzchni gruntu, staje się jego częścią składową. empezar lección
|
|
Superficies solo cedit (Gai 2.73)
|
|
|
Testament zmienną jest bowiem wolą zmarłego aż do samego kresu życia. empezar lección
|
|
Testamentum ambulatoria est enim voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum (D. 34.4.4)
|
|
|
Jeden świadek, żaden świadek. empezar lección
|
|
Testis unus testis nullus (ad C. 4.20.9)
|
|
|
Trzech tworzy stowarzyszenie. empezar lección
|
|
Tres faciunt collegium (D. 50.16.85)
|
|
|
Nie należy dawać posłuchu czczym głosom ludu. empezar lección
|
|
Vanae voces populi non sunt audiendae (C. 9.47.12)
|
|
|
Nie wolno występować przeciwko temu, co wynika z własnych czynów. empezar lección
|
|
Venire contra factum proprium nemini licet (ad D. 1.7.25 pr.)
|
|
|
Siłę wolno odeprzeć siłą. empezar lección
|
|
Vim vi repellere licet (D. 43.16.1.27)
|
|
|
Siła wyższa, której ludzka słabość nie jest w stanie się oprzeć. empezar lección
|
|
Vis maior, cui humana infirmitas resistere non potest (D. 44.7.1.4)
|
|
|
Chcącemu nie dzieje się krzywda. empezar lección
|
|
Volenti non fit iniuria (ad D. 47.10.1.5)
|
|
|
