Ziemie Polskie w drugiej połowie XIX w.

odwilż posewastopolska

Libertyzacja polityki wewnetrznej i regormy państwa Rosyjskiegi 1855 r.

reformy rosyjskie

zniesiony stan wojenny, amnestia dla zesłanców, zgłagodzono cenzure

Towarzystwo Rolnicze

1858 r. z hrabià Andrzejem Zamoyskim. Nieformalna reprezentacja polskih interesów

moda patriotyczna

Biżuteria patriotyczna, moda miała wyrażaç dume z narodowej tradycji. u mezczyzn czapki konfederatki, u kobiet wzorowane suknie na szlacheckich kontuszach

dwa stronnictwa polityczne w polsce

biali -stawiających na działalność lokalną i kompromis zaborcą, czerwoni - głoszący hasło zbrojnego powstania

liderzy stronnictw politycznych

biali - Andrzej Zamoyski, Leopold kronenberg, Marian Langiewicz, czerwoni - Stefan Bobrowski Jarosław Dąbrowski Zygmunt Padlewski

program białych

dążenie do Niepodległości przy wykorzystaniu legalnych metod powstanie zbrojne to ostateczność zapobieganie poparcie Francji i Wielkiej Brytanii jako warunku powodzenia powstania uwłaszczenie chłopów po wypłaceniu odszkodowania właścicielom ziemnskim

program czerwonych

hasło radykalne jedna metoda odzyskania niepodległości to powstanie zbrojne uwłaszczenie chłopów to sposób zapewnieniu pojęcia chłopstwa dla powstania narodowego zaangażowanie w powstanie zbrojne wszystkich grup społecznych, zmiany demokratyczne

działalności stronnictw politycznych Polski

biali - siatka konspiracyjna obejmująca ziemią mieszczą na inteligencję ośrodek kierowniczy dyrekcja krajowa czerwoni - od 1861 roku powoływanie tajnych organizacji mających przygotować powstanie narodowe

demonstracja patriotyczna na ziemiach polskich

została zorganizowana 27 lutego 1861 roku w Warszawie została zaatakowana przez oddziały rosyjskie między innymi Kozaków

branka na ziemiach polskich

schwytanie jak u ciebie skejtowani przez kozaków jako więźniowie i służba miała często trwać dłużej niż wyjąki zasłania na Syberię

Aleksander Wielkopolski

w 1861 roku ale cały zgodził się na mianowanie dyrektorem komisji wyznań i Oświecenia publicznego hrabiego Aleksandra Wielkopolskiego odwoła ona Rosjan z najważniejszych stanowisk w administracji powoła na nie Polaków. prowadził ugodowà polityke wobec car

rząd cywilny

na czele Aleksander Wielkopolski ważna reformy równe uprawnienie Żydów po oszczynowanie chłopów w formie oświaty w Warszawie powstała szkoła główna utworzył samorząd miejski powiatowy uzyskał zgodę powołanie rady stanu która przygotowywała ustawy i budżet

branka 1/2

Aleksander Wielkopolski przeciwdziałał radykalizacji nastrojów zorganizował bramkę na imieniny listach znalazły się nazwiska około 10 000 młodych mężczyzn podejrzewanych o działalność spiskową aby zapobiec spiskom.

tymczasowy rząd Narodowy

były komitet centralny Narodowy 22 Stycznia 1863 roku przekształcił się. ogłosił manifest w którym wezwał wszystkich Polaków do walki z zaborcą tego dnia rozpoczęło się powstanie styczniowe

powstanie styczniowe dokładna data

22 stycznia 1863 r

Ludwik Mierosławski

został wyznaczony na naczelnika konspiracji w lutym Przybył z Paryża na Kujawy i po kilku przegranych po dyskach nowo z przywódca twoje powrócił do Francji

Stefan Bobrowski

powstanie przybrało na sile wiosną przede wszystkim dzięki Warszawskiej organizacji czerwonych kierowanej właśnie przez niego

wojna Partyzancka

przyjęta przez niepowodzenie pierwotnych planów walki Polaków na całym obszarze Królestwa Polskiego dochodziło do wielu potyczek odbitych między oddziałami Powstańców tak zwanymi partiami

bitwa pod ignacewem

rozegrała się 8 maja 1863 roku oddział Generała Edmunda Taczanowskiego został pokonany przez niemal dwukrotnie liczniejsze wojsko rosyjskie

Marian Langiewicz

dyktator powstania od 1863 roku marca w reprezentant biały. już po tygodniu i dwóch przegranych bitwach przekroczył granicę zaboru austriackiego i złożył broñ.

rząd Narodowy

10 maja 1863 rok rząd Narodowy powstał z tymczasowego rządu narodowego i powołał tajną strukturę Polskiego Państwa Podziemnego

powstanie styczniowe na arenie międzynarodowej

odbiło się dużym echem na terenie międzynarodowym jednak żaden z państw nie udzieliło Polakom pomocy

Romuald Traugutt

przejął władzę 17 października jako były oficjalnie rosyjskiej i dowódca wojsk powstańczych Na Polesiu z Dzięki jego zaangażowaniu i dokonanym przez nią zmianą organizacyjnym powstanie przetrwało kolejną zimę jednak walka partyzancka wygasła

Józef hauka-Bosak

największy oddział powstańczy dowodzony przez niego zostały rozbity XXI lutego 1864 roku wkrótce Gdy granice z królestwu polskim zamknęli austriackiej Polacy z Galicji utracili możliwość wspierania rodaków

ukaz o zawłaszczeniu

marzec 1864 chłopstwo otrzymało użytkowaną ziemię na własność bez odszkodowania zniesiono wszelkie powinności wobec dworu bez rolnym obiecano ziemię. chłopi odwołali się więc z powstania a to upadło

Stanisław Brzóska

jego oddział walczył najdłużej bo do jesieni 1864 roku ukrywał się do kwietnia następnego roku po ujęciu przez Rosjan został powieszony

najważniejsze zmiana w odwecie cara Aleksandra II

zlikwidowano odrębność Królestwa Polskiego starając je z Rosją zmieniono choć nieoficjalnie jego nazwę na Priwislinski kraj

rusyfikacja

system szpiegowania uczniów zajmowania stanowisk przez Rosjan nauczycieli stopniowe zabijanie języka polskiego jego odrębności

postawa lojalistyczna

polegała na podporządkowaniu się na każdym zaborców

trójlojalizm

postawa lojalistyczna z inną nazwą ponieważ można było spotkać we wszystkich trzech zaborach

pozytywizm

pozytywiści warszawscy wybrali pokojową ale aktywną metodę walki o polskość

tabela strona 62

zabój pruski Karol macik powiat hipopolit Cegielski zabój rosyjski Andrzej Zamoyski zabój austriacki Franciszek stefczyk

praca organiczna

rozwijanie gospodarki Oświaty Kultury i Nauki. naucz to żywy organizm. dbanie o wszystkie części organizmu

tajne kompleksy

prowadzono tam lekcje historii języka polskiego zdaniem organicznego rozwojowi społeczeństwa powinno towarzyszyć umacnianie świadomości narodowej

Uniwersytet Latający

nazwa pochodziła częstego zmieniają miejsca w to tajne kursy dla kobiet najsłynniejsza absolwentka to Maria skłodowska-curie

praca u podstaw

w każdym Zaborze powstawały organizacje kształcenia najuboższych wojsk społeczeństwa

Karol Marcinkowski

z jego inicjatywy powstał otwarty w 1841 roku Poznański bazar - symbol polskiej aktywności

Franciszek Stefańczyk

jeden z najbardziej zasłużonych galicyjnych działaczy organizator spółdzielni i kas rolniczych

walki o kulturę

polegała nam ona na podporządkowywaniu kościoła katolickiego centralnej władzy świeckiej symbolem oporu wobec tych działań i polskim bohaterom Narodowym stał się wtedy arcybiskup Gnieźnieński Mieczysław Ledóchowski

ustawy kagańcowe

zabroniono Polakom używania języka ojczystego na zebranie publicznych systematycznie uznano polszczyznę ze szkół germanizowano nazwy miejscowości i nazwiska

rugi pruskie

ciekawe w latach 1885-1890 czyli masowy wyślenia z Ziem zaboru pruskiego Polaków którzy przybyli tam w poszukiwaniu pracy

komisja kolonizacyjna

przesiedlała na Pomorze Gdańskie i do Wielkopolski ponad 20 000 niemieckich rodzin

hakata

organizacja antypolska w Poznaniu niemiecki związek marchii wschodniej

najdłuższa wojna nowoczesnej Europy

wieloletnie polskie działanie zmagania z germanizacją pod koniec XIX wieku Kościół katolicki odbudował sobie wpływy i aktywnie włączył się w walkę o obronę polskości

najsłynniejsza polska pieśń patriotyczna

Rota Marii Konopnickiej

wóz Drzymały

Drzymała zagiął Prawo które zabraniało wybudowania domów ponieważ nie mógł dostać na to pozwolenia zamieszkał ze swoją rodziną w wozie cyrkowym i zmieniał położenie troszkę jednak władze pruskie pozostałe nieugięte i zostało skazany na usunięcie wozu

florina Ceynowy

ważny lekarz na Kaszubach i dzialacz spoelczny

lojalne postawy wobec zaborcy

konserwatyści na Uniwersytecie Jagiellońskim ukształtowały ugrupowanie nazywane stańczykami

sejm krajowy

najważniejsze instytucja autonomii austriackiej z siedzibą w Lwowie przedstawiciele Galicji zasiadali także w ogólnokrą wyjeździe państwa gdzie tworzyli wpływowe koło Polski

sprzyjający warunki na Pomorzu Gdańskim i w Wielkopolsce

uwłaszczenie chłopów przeprowadzone najwcześniej pańszczyźnianych wysoki poziom wiedzy rolniczej modernizacja wielu gospodarstw i wzrost ich wydajności chłonny rynek zbytu na wielkopolskie produkty one w Niemczech rozwój spółdzielności

serwituci

prawo do korzystania z cudzej nieruchomości lub jej zasobów w ściśle określony sposób.

przyczyna germanizacji na ziemiach polskich

bist me dążył do zrobienia ze wszystkich Niemców chciał jedną walutę jeden język żeby wszyscy byli tacy sami

1855 1866

tanie kredyty i ziemię po Polakach

Warszawski okrąg przemysłowy

zróżnicowany od łódzkiego, przewazaly tu produkacja masszybowa i metalowa

Zagłębie Dąbrowskie

trzeci ważny ośrodek przemysłu, dominował tu przemysł ciezki, huty, kopalnie wegla i zakłady maszynowe

okręg łódzki

rozwinęła sie w około 1920 r. miasto przemysłowe z regularną zabudowa, favrykami i liniami kolejowymi. Nazywany Polskim Menchesterem. Fabryki odzieżowe tutejsze zaspokajały potrzeby zarówno Polski jak i Rosji

przemiany spoleczne na ziemiach polskich

wydłużenie życia, znniejszenie śmiertelnoścu wśród niemowlną, podniesienie poziomu przyrostu naturalnego

chłopstwo

zmniejszała się ta grupa społeczna.

arystokracja

Wykrzstałciła sie z najbogatrzej części szlachty

Ziemiaństwo

dawna szlachta średnia

burżuazja

powstała z bogatej części mieszczaństwa

drobnomieszczaństwo

mniej zamożni kupcy i rzemyślnicy

robotnicy i inteligencja

nowe grupy społeczne pochodzące z różnych warstw społecznych. ta druga głównie z bogatszych warstw. Zaliczano np. proferosów, urzedników i naukowców

proletariusze

inna nazwa dla robotników

emigracja za chelebem

Ludzie emigrują z ziem oolskich, z najczęściej, najbardziej zubożałych ziem. do 1914 r. ziemie polskie opuściło około 10 mln osób.

saksy

wyjazdy sezonowe do pracyw. niemczech

rozwój lini kolejowych i tramajowych

w 1848 r. droga z warszawy do wiednia

litwiacy

żydzi uciekający na ziemię o psoiejlbw drugiej połowie XIX w. i na poczatku XX w. z imperium rosyjskiego gdzie ich prześladowania były coraz brutalniejsze

jidysz

jezyk używany przez żydów na ziemiach polskich

Haskali

ruch oświecenia żydowskiego, wynikiem była asymilacja żydów, przystawaja ie sie do polskiej kultury itp.

syjoniści

Żydowscy nacjonaliści opowiadający sie przeciw asymiliacji uważając że są narodem wybranym który powinien utworzyć własne państwo w palestynie

Empancypantki

Polki Domagały się dostępu do szkolnictwa na wszystkich poziomach nauczania równego traktowania pod względem prawnym oraz pełnego uczestnictwa w życiu zawodowym politycznym i społecznym. organizowały nawet strajki czy zjazdy kobiet.

szczególnie zasłużone emancypantki

Eliza Orzeszkowa I Narcyza Żmicgowska

1822

w warszawie powstała pierwsza polska socjalistyczna nazywana popularnie wielkim priorytetem. Liderem był Ludwik Waryński

PPS

podczas zjazdu niewolników w Paryżu powstała Polska Partia Socjalistyczna głównym autorem był Blesław Limanowski

tabela strona 75

czytaj

józef piłsudski

Lider PPS łączą w swojej ideologii postulaty socjo-demokratyczne i niepodległościowe w ciągu kilku lat PPS Staś najliczniejszą partią na ziemiach polskich

1893

powstała konkurencyjna do PPS partia nawiązująca swymi postulatami do intersocjonalnego komunizmu SDKP

sdkp

Socialdemokracja Królestwa Polskiego partia intersoxjalistycznego komunizmu. przekształciła sie już w 1900 r. na SDKPiL (Czyli i litwy) na czele stanęli już żaluksemburg i Julian Marchlewski

bund

żydowscy robotnicy tworzący odrębną partię socjalistyczną

obóz Narodowy

czyli Polski obóz nacjonalistyczny

Liga Polska

przełomowa w powstaniu obozu Narodowego utworzona w 1887 roku w Szwajcarii przez Zygmunta Mitkowskiego tajna organizacja narodowa która stawiała sobie za cały zjednoczenie wszystkich wojsk polskie społeczeństwa i wzmocnienie ich poczucia polskości

solidaryzm Narodowy

ponad zaborowe wspieranie się Polaków ze wszystkich warstw społecznych

Zygmunt Balicki

pod jego kierunkiem powstał w Krakowie Związek Młodzieży Polskiej "ZET"

Roman Dmowski

jeden z głównych ideologów polskiego ruchu narodowego który przewodził ligi Narodowej

stronnictwo narodowo-demokratyczne

powstała w 1897 roku w Królestwie Polskim pierwsza

Narodowa Demokracja

w skrócie nazywana endecją ND był to Polski ruch nacjonalistyczny

ruch ludowy

czyli chłopski który powstał na ziemiach austriackich jedną z kwestii spojnych była sprawa celów właściciele majątków legalnie ograniczali prawo chłopów do korzystania z pasków i lasów nadających do dwojów

Maria i Bolesław wysłołuchowie

miej największy zasięg i działalność pomimo utrudnień ze strony władz wydawali czasopisma skierowane do chłopów

lipiec 1895

w Rzeszowie powstały z Stronnictwo Ludowe SL

postulaty SL

społeczne ułatwienie awansu społecznego chłopom gospodarcze obniżenie podatków w Sparcie chłopskie i Spółdzielczości polityczne poszerzanie praw wyborczych i umożliwienie chłopom udziału w życiu politycznym

polskie stronnictwo ludowe

1903 sl przekształciło się w to. liderem został.

22 Stycznia 1905 roku

przed rezydencją cara odbyła się demonstracja około 100 000 protestujących którzy chcieli władcy przekazać swoje postulaty ten jednak wysłał na nich wojsko. zginęło około tysiaca osób

krwawa niedziela

masakra 22 Stycznia 1905 roku ta sama która odbyła się w tamtą datę

organizacja bojowej PPS

no i liczę stanął Józef Piłsudski bojownicy dokonywali zamachów na rosyjskich policjantów urzędników a także donosicieli prowokatorów Ponadto zdobywali środki finansowe na działalność polityczną

strajki szkolne

żądaniem stajenkujących było nauczanie w języku polskim powszechnego i bezpłatnego dostępu do edukacji zaprzestania dyskryminacji religijnej uczniów wprowadzenie prawa kobiet do studiowania

dwie frakcje Polskiej Partii Socjalistycznej

reakcja młodych planująca Rewolucje proletariacką i blisko współpracowali z SDKPiL oraz starych skupionych wokół Józefa Piłsudskiego stawiających Za główny cel walkę o niepodległość Polski

pierwszy nut polityczne

Robotnicza -> PPS Józef Piłsudzki: Niepodległość -> państwo sprawiedliwości, najważniejsze państwo, równości, otwartości, reform, ewolucja SdKPiL (Dzierżyńskbandzior

pierwszy nurt polityczny cz. I

Najważniejsza Rewolucja, stare układy zmieść, państwa wywalić jako republike, Komunistyczność, wywalone w Niepodległość.

drugi nurt polityczny

Ludowa -> Stronnictwo Ludowe -> PSL

trzeci nurt polityczny

Narodowa -> ND – endecja

Czeka

(ten id SdKPiL dowodzi) -> NKWD (ci co zabijali oficerów w Katyniu) -> KGB (Putin) Dzierżyński pośrednio odpowiedzialny za obozy koncentracyjne

bezsensowne partie

Kiedyś potrzebne tylko 15 osób do partii i tworzyły się różne bez sensu.

inteligencja w kontekście pozytywizmu

warstwa społeczna która najchętniej propagowała hasła pozytywistyczne Głównym ośrodkiem polskiego pozytywizmu stała się Warszawa dlatego ten często jest nazywany pozytywizmem warszawskim

Młoda Polska

zgodnie z założeniami tego nurtu sztukę zaczęto uznawać za wartość nadrzędną a nie narzędzie służące umacnianiu postawy patriotycznej młodopolscy artyści głosili hasło Sztuka dla sztuki

Kazimierz przerwa-tetmajer

wydał on tą wież w 1891 roku który datuje się jako początek literatury Młodej Polski

Stefan Żeromski i Władysław Reymont

mieli największe porównanie wśród powieściopisarzy Władysław dostał nagrodę Nobla w 1924 roku za powieść Chłopi

Stanisław Wyspiański

wybitny dramatopisarz Który z powodzeniem zajmował się także malarstwem i grafiką oraz tworzeniem projektów

Zygmunt Wróblewski i Karol Olszewski

jako pierwsi na świecie skropili tlen i azot

Kazimierz Funk

sformułował pojęcie witaminy oraz zbadał i opisał witaminę B

Edmund Biernacki

wyjaśnił zależność szybkości opadania czerwonych krwinek od rodzaju schorzenia

Wacław Sierpiński

matematyk który stworzył teorię mnogości teorię liczb i teorię funkcji rzeczywistych

Ignacy Łukasiewicz

wynalazł lampę naftową

Kazimierz prószyński

wynalazł pleograf aparat do ilustracji i projekty filmów oraz skonstruował pierwszą ręczną kamerę filmową

Jan Szczepanik

twórca około 100 wynalazków między innymi teleskopu prototypu telewizji

Oskar Kolberg

prowadził badania na czwórkę ziem wszystkich Zaborów jego pracę udokumentowały wiele znikających obyczajów

Wojciech Kętrzyński

historyk i dyrektor Zakładu Narodowego im Stalina w Lwowie uczestnicy w powstaniu styczniowym za co został skazany na więzienie miał zasługi dla budzenia polskiej świadomości narodowej

Józef diertl

przyczynił się do wprowadzenia w szkołach Galicji języka polskiego oraz utworzenia rady szkolnej Krajowej

Maria skłodowska-curie

chemicka i fizyczka odkryła pierwiastki i lat i polon dwukrotna laureatka Nagrody Nobla

Edmund Strzelecki

podróżnik i geolog badacz Australii odkrywca Złóż złota w tym na tym kontynencie badał wielkie góry wodzjałowe a ich najwyższy szczyt nazwał głęboką Kościuszki

Rudolf Modrzejewski

inżynier zaprojektował około 40 mostów w Ameryce w tym wiszące