UKŁAD NERWOWY

Układ nerwowy dzielimy na

1. ośrodkowy ukł. n. 1. obwodowy ukł.n.

obwodowy układ nerwowy dzielimy na

somatyczny ukł.n. i autonomiczny ukł.n.

autonomiczny ukł.n. dzielimy na

część współczulna i przywspółczulna

ośrodkowy układ nerwowy

mózgowie + rdzeń kręgowy (mózg - 2 półkule kresomózgowia, pień mózgu - miedzymózgowie, śródmózgowie, most, rdzeń, móżdżek) - nerwy czuciowe i ruchowe

obwodowy układ nerwowy

12 par nerwów czaskowych + 31 par nerwów rdzeniowych i należących do nich zwoje - skupisko k. nerwowych poza OUN

nerwy czaszkowe ile

12

1 nerw czaszkowy

węchowy (czuciowy)

2 nerw czaskowy

wzrokowy (czuciowy)

3 nerw czaszkowy

okoruchowy

4 nerw czaszkowy

bloczkowy (ruchowy)

5 nerw czaskowy

trójdzielny

6 nerw czaszkowy

odwodzący

7 nerw czaszkowy

twarzowy

8 nerw czaszkowy

przedsionkowo-ślimakowy

9 nerw czaszkowy

językowo-gardłowy

10 nerw czaszkowy

błedny (mieszany)

11 nerw czaszkowy

dodatkowy

12 nerw czaszkowy

podjęzykowy

nerwy rdzeniowe

powstają z korzeni brzusznych i grzbietowych rdzenia kręgowego, długość ok. 1 cm, nerwy mieszane

nerwy rdzeniowe składają sie z

włókien ruchowych i czuciowych

włókna ruchowe

z jąder w rogach przednich rdzenia kręgowego jako korzenie brzuszne do m. szkieletowych

włókna czuciowe

ze zwojów rdzeniowych

nerwy rdzeniowe jakie

8 par n. szyjnych, 12 par n. piersiowych, 5 par n. lędźwiowych, 5 par n. krzyżowych, 1 para n. guzicznych

podział czynnościowy ukł.n.

somatyczny i wegetatywny (autonomiczny)

somatyczny dzielimy na

piramidowy i pozapiramidowy

somatyczny ukł.n.

zależy od woli - otrzymuje informacje np. od narządów zmysłów, przekazuje inf. do m. szkieletowych

autonomiczny ukł.n

nie zależy od woli - przekazuje inf. do narządów wewn.

część współczulna

kieruje pracą narządów podczas mobilizacji

część przywspółczulna

kieruje pracą narządów podczas odpoczynku

budowa neuronu

dendryty, j. neuronu, ciało kom., przewężenie Ranviera, kom. Schwanna, otoczka mielinowa, akson, zakończenie aksonu

strefy czynnościowe neuronu

strefa: wyjścia, inicjacji impulsów, przewodzenia impulsu, wejścia

strefa wejścia

dendryt + kolce dendrytyczne i ciało neuronu - najwięcej połączeń synaptycznych (70-80%), wysoki próg pobudliwości a jednocześnie najniższa pobudliwość (z tego powodu nie generuje się potencjał)

strefa inicjacji impulsów

odcinek początkowy aksonu - wzgórek - najniższy próg z wysoką pobudliwością (najwięcej kanałów sodowych, łatwo osiąga wartość depolaryzacji progowej)

strefa przewodzenia impulsu

dalsze odcinki aksonu - potencjał ze strefy inicjacji (obejmuje wstecznie też ciało neuronu i niekiedy wypustki dendrytyczne) przesuwa sie wzdłuż aksonu osiągając jego zakończenie czyli wyjście (element synapsy) - bez dekrementu (bez zmiany amplitudy)

strefa wyjścia

czyli kolby synaptyczne (element synapsy)

ciałko komórkowe

perykarion - integruje docierające sygnały i wysyła pobudzenie do aksonu

wypustki to

dendryty i akson

przewodzenie ortodromowe

jednokierunkowe - od dendrytu do perykarionu i aksonu

dendryty

zbierają sygnały elektryczne - różna liczba, krótsze, bardziej rozgałęzione, zawierają tigroid, przewodzą dośrodkowo

akson

przekazuje sygnały elektryczne do innego neuronu lub kom. reagującej na bodziec - pojedynczy, dłuższy, słabiej rozgałęziony, nie zawiera tigroidu, otoczony osłonkami, przewodzi odśrodkowo

klasyfikacja kom. n. pod względem liczby wypustek

jednobiegunowe, dwubiegunowe (kom. siatkówki), pseudojednobiegunowe (kom. zwojów rdzeniowych), wielobiegunowe

klasyfikacja kom. n. pod względem kształtu perykarionu

ziarniste, gwiazdziste, piramidowe, gruszkowate

czynnościowy podział włókien nerwowych

czuciowe i ruchowe

czynnościowy podział włókien nerwowych - czuciowe

AFERENTNE - dośrodkowe -> od receptora do OUN

czynnościowy podział włókien nerwowych - ruchowe

EFERENTNE - odśrodkowe -> OUN do narządu wykonawczego - eferentne somatyczne - unerwiające m. szkieletowe - eferentne autonomiczne - unerwiające m. sercowy, gładkie i gruczoły

włókna nerwowe rdzenne

- jednosłonkowe - tylko osłonka mielinowa - dwusłonkowe - osłonka mielinowa i Schwanna

włókna nerwowe bezrdzenne

- bezosłonkowe - nagie - jednoosłonkowe - tylko osłonka Schwanna

włókno nerwowe =

akson otoczony osłonką

osłonki aksonu są wytworzone przez

kom. neurogleju: - w obwodowym UN przez kom. Schwanna (lemocyty) - OUN przez oligodendrocyty i astrocyty

w zależności od typu osłonki (istnieją 2 typy) włókna nerwowe mogą być

niezmielinizowane (bezrdzenne) i zmielinizowane (rdzenne)

bezrdzenne - 1

- przewodnictwo ciągłe, wolniejsze 1. NAGIE - bez osłonek, np. n. węchowy czynnościowy podział włókien nerwowych

bezrdzenne - 2

2. otoczone są tylko OSŁONKĄ SCHWANNA (akson leży w zagłębieniu cytoplazmy kom.), nazywane włóknami szarymi Remaka, występują w obrębie autonomicznego uk.n.

bezrdzenne - 2/2

2. aksony otoczone przez osłonkę Schwanna mają regularnie rozmieszczone kanały sodowe i przewodzą bodźce w formie fali depolaryzacji (przewodzenie ciągłe)

rdzenne - 1

- przewodnictwo skokowe, szybsze 1. OTOCZONE TYLKO OSŁONKĄ MIELINOWĄ - występują w OUN i n. wzrokowym. Osłonka mielinowa wytwarzana jest przez wpuklenie cytoplazmy ologodendrocytu (mezakson)

rdzenne - 1/2

1. cytoplazma owija się wielokrotnie wokół aksonu tworząc zwarty koncentryczny uk. warstwowy. Jedna kom. wytwarza jeden segment osłonki. W miejscu, gdzie stykają sie dwa sasiednie segmenty (przewężenie Ranviera) a więc osłonka nie jest ciagła

rdzenne - 1/3

1. kanały sodowe rozmieszczone nierównomiernie, dużo w przewężenjach więc przewodnictwo skokowe 2. dwuosłonkowe, otoczone osłonką mielinową, a na zewnątrz osłonką Schwanna, n. obwodowe

osłonki nie pokrywają

wzgórka aksonu i kolb synaptycznych

cechy przewodnictwa impulsu nerwowego we włóknach nerwowych - 1

1. zależność szybkości przewodzenia od obecności osłonki mielinowej: rdzenne (szybkie bo skokowo), bezrdzenne (wolne bo ciągłe)

cechy przewodnictwa impulsu nerwowego we włóknach nerwowych - 2

2. zależność szybkości przewodzenia od stopnia zmielinizowania włókna: im grubsza warstwa mieliny, tym większa prędkość

cechy przewodnictwa impulsu nerwowego we włóknach nerwowych - 3

3. zależność szybkości przewodzenia od średnicy włókna: im większa średnica, tym większa prędkość (bo mniejszy opór przewodnika)

cechy przewodnictwa impulsu nerwowego we włóknach nerwowych - 4

4. prawo izolowanego przewodnictwa: impuls nie przenosi się na równoległe włókna

cechy przewodnictwa impulsu nerwowego we włóknach nerwowych - 5

5. prawo jednokierunkowego przewodzenia w rdzeniu - prawo Bella-Megendiego

cechy przewodnictwa impulsu nerwowego we włóknach nerwowych - 6

6. SZYBKOŚĆ PRZEWODZENIA NIE ZALEŻY OD SIŁY BODŹCA!

przekazywanie impulsów nerwowych odbywa sie za pośrednictwem

synaps

synapsa

złącze wyspecjalizowane w przekazywaniu potencjałów czynnościowych pomiędzy neuronami lub pomiędzy neuronem a kom. nieneuronową/efektorem (mięśniowa i gruczołowa)

synapsy ze względu na swoje umiejętności dzielą sie na

nerwowo-nerwowe, nerwowo-mięśniowe, nerwowo-gruczołowe

synapsa nerwowo-nerwowa

w zależności od lokalizacji na naeuronie odbierającym wyróżnia się: aksono-dendrytyczne, aksono-somatyczne, aksono-aksonalne

synapsa nerwowo-nerwowa aksono-dendrytyczna

pomiędzy zakończeniem aksonu a dendrytu

synapsa nerwowo-nerwowa aksono-somatyczna

pomiędzy zakończeniem aksonu a ciałem neuronu

synapsa nerwowo-nerwowa aksono-aksonalna

pomiędzy zakończeniem aksonu a aksonem innego neuronu

każda synapsa składa się z

1. elementu przedstykowego (bł. presynaptyczna) 2. szczeliny synaptycznej 3. elementu pozastykowego (bł. postsynaptyczna)

bł. presynaptyczna

należy zawsze do aksonu komórki nerwowej

bł. postsynaptyczna

należy zawsze do kom. nerwowej, mięśniowej lub gruczołowej

kierunek impulsu nerwowego

bł. presynaptyczna -> pęcherzyk synaptyczny -> szczelina synaptyczna -> bł. postsynaptyczna

przekazywanie informacji przez synapsy może odbywać sie na drodze

elektrycznej (synapsa elektryczna) i chemicznej (synapsa chemiczna)

synapsa elektryczna - 1

bezpośredni przeskok potencjału czynnościowego z bł. pre- na bł. postsynaptyczną; szczelina ok. 2 um stanowi niewielki opór dla przepływu prądu czynnościowego; przewodnictwo dwukierunkowe;

synapsa elektryczna - 2

małe opóźnienie synaptyczne, mała wrażliwość na działanie środków farmakologicznych, hipoksję, spadek stężenia ATP; rzadko np. pomiędzy neuronami w j. przedsionkowym

synapsa chemiczna

przekaźnictwo za pośrednictwem przekaźników chemicznych - neurotransmiterów; wytwarzane w ciele kom. i stąd wędrują wzdłuż aksonu ortodeomowo do jego zakończeń na zasadzie transportu aksonalnego

neurotransmiter - 1

1. syntetyzowany w neuronie i magazynowany w elementach presynaptycznych w: cytoplazmnie (pula wolna) i/lub pęcherzykach synaptycznych (pula związana)

neurotransmiter - 2

2. uwalnieny przy wzroście stęż. Ca 2+

neurotransmiter - 3

3. działa na kom. postsynaptyczną jako ligand za pośrednictwem receptorów (np. jonotropowych, metabotropowych, ich aktywacja powoduje depolaryzację bł. postsynaptycznej lub hiperpolaryzację bł.)

neurotransmiter - 4

4. szybko ulega inaktywacji (rozkład enzymatyczny, wychwyt, dyfuzja poza kom.)

neurotransmiter - 5

5. działanie może być modyfikowane przez odpowiednie zw. antagonistyczne np. jad kobry, kurara (antagoniści acetylocholiny) lub agonistyczne np. nikotyna, muskaryna (agoniści acetylocholiny)

do najbardziej znanych neurotransmiterów występujących w uk.n. należą

acetylkocholina (Ach); noradrenalina (NA); dopamina; kw. y-aminomasłowy (GABA), serotonina, histamina, kw. glutaminowy, kw. asparaginowy, glicyna, tauryna i wiele innych

Ach syntetyzowany jest w

neuronach cholinergicznych

NA syntetyzowana jest w

neuronach adrenergicznych

dopamina syntetyzowana jest w

neuronach dopaminergicznych

pęcherzyki synaptyczne

1. małe z neuroprzekaźnikiem 2. duże z neuropeptydem

odfosforylowana synapsa 1 przytwierdza

pęcherzyki do mikrofilamentów aktynowych, odchodzi od depolaryzacji - wzrasta poziom Ca2+ -> fosforylacja synapsy 1 przez zależną od kalmoduliny kinazę białkową 2 (kinaza CaM 2)

białka SNARE

fuzja pęcherzyków synaptycznych z bł. presynaptyczną

tworzą kompleks fuzyjny

syntaksyna; synaprobrewina; SNAP-25

toksyna tężcowa i jad kiełbasiany

hydrolizują białka SNARE

syntaksyna

wraz z połączonym do niej białkiem SNAP-25 umiejscowiona jest w bł. presynaptycznej

synaptobrewina

VAMP2 - jest zakotwiczona w bł. pęcherzyka, białko fuzyjne

kompleks fuzyjny

wzrost stężenia jonów Ca2+, wewnątrz kom. powoduje połaczenie białek w tzw. kompleks fuzyjny

synaptotagmina

jest białkiem pęcherzyka synaptycznego, detektor jonów Ca2+, przyłącza jony Ca2+, białko dokujące

neurotransmiter łączy się z

receptorem np. jonotropowym

receptor jonowotropowy - 1

1. często związany z kanałem jonowym

receptor jonowotropowy - 2

2. dla szybkich neuroprzekaźników (czas odpowiedzi po pobudzenia kilka ms)

receptor jonowotropowy - 3

3. po związaniu neurotransmitera dochodzi do otwarcia kanałów i zmianny przepuszczalności bł. dla jonów (depolaryzacja, hiperpolaryzacja)

receptor jonowotropowy - 4

4. przykładem jest receptor cholinergiczny nikotynowy (dla acetylocholiny, agonistą jest nikotyna)

acetylocholina

1. synteza: cholina + acetylo-CoA -> Ach + CoA 2. rozkład na cholinę i kw. octowy 3. receptory: nikotynowy i muskarynowy

związanie neuroprzekaźnika z receptorem prowadzi do zmiany potencjału na bł. postsynaptycznej, dzielimy na

1. potencjały o charakterze depolaryzacji - EPSP 2. potencjały o charakterze hiperpolaryzacji - IPSP

EPSP - 1

1. postsynaptyczny potencjał pobudzający, powstaje w wyniku depolaryzacji bł. (wzrost przepuszczalności na Na+), EPSP mogą sumować się w czasie i przestrzeni powodując w efekcie wyładowanie na wzgórku aksonu

EPSP - 2

2. Ach, adrenalina, noradrenalina, dopamima, serotonina i wiele innych - tzw. neurotransmitery pobudzające, powodują powstawanie EPSP

IPSP - 1

1. postsynaptyczny potencjał hamujący, powstaje w wyniku hiperpolaryzacji bł. (wzrost przepuszczalności dla K+, Cl-), mogą sumować się w czasie i przestrzeni powodując zachamowanie przewodnictwa

IPSP - 2

2. GABA, glicyna - tzw. neurotransmitery hamujące, powodują powstawanie IPSP

sumowanie EPSP w przestrzeni

potencjaly w tym samym czasie w różnych miejscach częściowo nakładają się na siebie i coraz bardziej depolaryzują bł.

cechy przekaźnictwa chemicznego (synaptycznego)

1. jednokierunkowość 2. opóźnienie synaptyczne 3. wrażliwość na hipoksję 4. sumowanie czasowe i przestrzenne 5. torowanie i hamowanie

opóźnienie synaptyczne

powodowane bezwładnością chemicznych procesów związanych z przewodnictwem synaptycznym (uwalnianie transmitera, jego dyfuzja przez szczelinę, czas reakcji z receptorem na bł. postsynaptycznej), ok. 5 ms

wrażliwość na hipoksję

leki i zmęczenie (zaburzenia równowagi Ca2+/Mg2+)

odruch - podstawowa czynność uk.n.

podświadoma (mimowolna) odpowiedź narządu wykonawczego (efektora: mięśnie i gruczoły) wywołana przez pobidzenie narządu odbiorczego (receptora) i wyzwolona za pośrednictwem OUN (ośrodkowego uk.n)

łuk odruchowy

droga jaką przepływa impuls nerwowy od receptora do efektora

elementy łuku

receptor; dośrodkowa droga doprowadzająca (czuciowa) - aferentna; ośrodek w OUN; ośrodkowa droga wyprowadzająca (ruchowa) - eferentna; efektor

rdzeń kręgowy czynność odruchowa

zachowuje cechy budowy odcinkowej (segmentalnej); składa się z 31 odc.

składa się z 31 odc.

1. C - k. szyjne - 8 2. Th - k. piersiowe - 12 3. L - k. lędźwiowe - 5 4. S - k. krzyżowe - 5 5. Co - k. guziczny - 1

prawo Bella-Magendiego

rdzeń kręgowy przewodzi impulsy w jednym kierunku - ortodromowo; od korzeni grzbietowych droga dośrodkowa -> do korzeni brzusznych droga odśrodkowa (cecha synaps)

aby doświadczalnie wykazać, że dana reakcja ma charakter odruchowy

należy przerwać ciągłość łuku odruchowego poprzez deferencję (grzbietowych, tylnych rdzenia kręgowego); jeżeli wówczas reakcja zniknie, to świadczy tono jej odruchowym charakterze

istota szara

neurony czuciowe, ruchowe, pośredniczące, uk. autonomicznego

neurony ruchowe alfa

motoneurony - zgrupowane w j. ruchowym w rogu przednim; 70% wszystkich motoneuronów; unerwiają kom. mięśniowe poprzecznie prążkowane (miocyty); pobudzenie powoduje skurcz m. szkieletowego

neurony ruchowe gamma

motoneurony - zgrupowane w j. ruchowym w rogu przednim; mniejsze od motoneuronów alfa; 30% wszytskich neuronów ruchowych; unerwiają miocyty znajdujące się we wrzecionkach nerwowo-mięśniowych; pobudzenie ich nie wywołuje skurczu całego mięśnia, tylko kom.m

neurony należące do uk. autonomicznego

zgrupowane w rogu bocznym; cz. współczulnej w odc.: piersiowym oraz 3 górnych segmentach lędźwiowych rdzenia; cz. przywspółczulnej w 2, 3, 4 odc.cz. krzyżowej rdzenia; dają początek włóknom przedzwojowym

neurony pośredniczące

w całej istocie szarej rdzenia kręgowego; 30 razy więcej od neuronów ruchowych; skupienie neuronów pośredniczących między rogiem tylnym, a przednim to j. pośrednie; kom. w rogu przednim - kom. Ranshawa - hamują zwrotnie motoneurony

receptory - 1

1. wyspecjalizowane kom. lub wolne zakończenia nerwów czuciowych

receptory - 2

2. pobudzane przez różne rodzaje energii, ale najsilniej reagują tylko na jedem jej rodzaj, są więc adekwatne na określone bodźce; bodziec w stosunku do ktorego receptor ma najniższy próg pobudliwości nazywamy bodźcem adekwatnym

receptory - 3

3. zadadniczym zadaniem receptorów jest zmiana energii bodźców na energię elektryczną w samym receptorze oraz wzbudzenie impulsów w n. dośrodkowych; receptory są więc przetwornikami (transmiterami), pobudzającymi jeden rodzaj energii w inny

receptory - 4

4. pobudliwość receptora nie jest stała

receptory - 5

5. ich adaptacja, czyli przystosowanie się do działającego bodźca (w miarę jego działania dochodzi do zaniku powstawania potencjałów elektrycznych w receptorze i ich przewodnictwa)

wyróżnia się receptory

szybko adaptujące; wolno adaptujące się; nie ulegające adaptacji

receptory szybko adaptujące

receptor węchowy; receptor dotyku w skórze->w krótkim czasie nie czujemy noszonego zegarka na ręku, okularów na nosie, ubrania; temp.->w mniejszym stopniu, z czego wynika większa tolerancja organizmu na działanie bodźca termicznego

receptory wolno adaptujące się

w mięśniach, ścięgnach, w narządzie równowagi

receptory nie ulegające adaptacji

receptory bólowe - przekazują informację tak długo, dopóki działanie drażniące, czyli bodziec, nie zniknie

podział receptorów ze względu na energię bodźców

mechanoreceptory, termoreceptory, receptory bólowe, fotoreceptory, chemoreceptory

mechanoreceptory

wykrywają odkształcenia tk., ucisk, wibracje i dotyk

termoreceptory

wykrywają zmiany temperatury otoczenia

receptory bólowe

nocyreceptory - pobudzane bodźcami uszkadzającymi tk., np. kininy (bradykininy), mają najwyższy próg pobudliwości

fotoreceptory

wykrywają działania energii świetlnej na śiatkówkę

chemoreceptory

reagują na zmiany składu chem. płynów ustrojowych (zmiany pH)

podział receptorów ze względu na lokalizację i pochpdzenie bodźcó2 (wg. Sherringtona)

1. eksteroreceptory, 2. proprioreceptory, 3. teloreceptory, 4. interoreceptory

eksteroreceptory

reagują na bodźce środ. zew. (np. zmiany temp, ucisk, uszkodzenia), umiejscowione w powłokach ciała (skóra, bl.śluzowe); wśród nich receptory czucia skórnego, smaku (kubki smakowe), receptory czucia ciepła i zimna

proprioreceptory - 1

występują w mięśniach, ścięgnach, torebkach stawowych, okostnej, więzadłach i błędniku, służą do odbierania info. o zmianach w napięciu i dł. mięśni, położeniu kończyn względem siebie i tułowia oraz ruchu ciała w przestrzeni

proprioreceptory - 2

zwane receptorami własnymi lub czucia głębokiego; odbierają bodźce czucia głębokiego

teloreceptory

umiejscowione w narządzie wzroku, słuchu i węchu; info. o zmianach zachodzących w bardziej odległym otoczeniu

interoreceptory

zlokalizowane w narządach wewnętrznych, wrażliwe na zmiany w środowisku wewnątrzustrojowym, np.uk. trawiennym, oddechowym, krążenia (mechanoreceptory: zmiana ciśnienia tętniczego krwi; chemoreceptory: zmiana prężności O2, CO2, pH)

podział receptorów wg. Sherringtona

1 i 2 - receptory uk. somatycznego; 3 i 4 - receptory uk. autonomicznego

rodzaje włókien nerwowych

dla uk. somatycznego i dla uk. autonomicznego

rodzaje włókien nerwowych dla uk. somatycznego

dośrodkowe - aferentne, somatosensoryczne; odśrodkowe - eferentne, somatomotoryczne

rodzaje włókien nerwowych dla uk. autonomicznego

dośrodkowe - aferentne, wiscerosensoryczne; odśrodkowe - eferentne, wisceromotoryczne

efektor

narząd wykonawczy

efektor dla uk. somatycznego

m. poprzecznie prążkowane

efektor dla uk. autonomicznego

m. poprzecznie prążkowany serca; m. głqdkie; gruczoły

ośrodek

skupisko ciał kom. nerw. (neuronów) w OUN zawiadające określoną funkcję; odpowiedzialny za ściśle określoną funkcję fizjoloficzną; ciała neuronów, od których wychodzą wypustki do narządów wykonawczych oraz neurony wstawkowe

od czynności ośrodka zależy

czy odruch wystąpi; jaki będzie okres utajonego pobudzenia; z jaką siłą będzie pobudzany efektor

fizjologiczne cechy ośrodka - 1

1. przetwarzanie 2. jednokierunkowe przewodzenie przez ośrodek 3. opóźnienie przewodzenia impulsów związane jest z opóźnieniem synaptycznym 4. w ośrodkach dochodzi do sumowania czasowego i przestrzennego 5. torowanie drogi impulsów 6. ułatwienie

fizjologiczne cechy ośrodka - 2

7. hamowanie 8. stan długotrwałego połączenia 9. zmęczenie 10. nie ma możliwości regeneracji 11. promieniowanie

1. przetwarzanie - 1

transformacja siły i rytmu pobudzenia; na impuls pojedynczy ośrodek może odpowiadać serią impulsów i odwrotnie; decydujące znaczenie ma tu pobudliwość ośrodka, a zwłaszcza pobudliwość włókien ruchowych;

1. przetwarzanie - 2

jeśli pobudliwość jest wzmożona, to pod wpływem słabego bodźca może dojść do pobudzenia efektora; i odwrotnie, jeśli pobudliwość jest obniżona, to nawet wzmożona impulsacja we włóknach doprowadzających nie wywoła stanu pobudzenia

2. jednokierunkowe przewodzenie przez ośrodek

z neuronów dośrodkowych impuls przenoszony jest na neurony pośredniczące a następnie na neurony ośrodkowe; cecha synapsy

3. opóźnienie przewodzenia impulsów związane jest z opóźnieniem synaptycznym

0.5 ms

4. w ośrodkach dochodzi do sumowania czasowego i przestrzennego

sumować mogą się zarówno impulsy pobidzające, jak i hamujące o sile podprogowej; seria impulsów podprogowych zostaje zsumowana i następuje reakcja

5. torowanie drogi impulsów

sumowanie impulsów pobudzających w ośrodku prowadzi do wzrostu jego pobudliwości, a przez to łatwiejsze jest przechodzenie przez niego impulsów

6. ułatwianie

łatwiejsze przewodzenie pobudzenia po kolejnym drażnieniu ośrodka; związane ze wzrostem pobudliwości

7. hamowanie

indukcja ujemna

8. stan długotrwałego pobudzenia

np. tonus mięśniowy

9. zmęczenie

duża wrażliwość na zmęczenie, niedobór tlenu, skł. odżywczych, przepływu krwi; najczęstszą przyczyną zmęczenia jest wyczerpanie się mediatorów chemicznych potrzebnych do przekazania impulsu

11. promieniowanie

irradiacja dodatnia; jeżeli ośrodek zostaje pobudzony bardzo silnie to następuje przekazanie nadmiaru pobudzenia ośrodkom sąsiadującym; im silniejsze pobudzenie danego ośrodka tym na większą ilość ośrodków zostaje oddany nadmiar pobudzenia

cechy czynności odruchowej wg. Sherringhtona

1. pośredniość 2. jednokierunkowość przewodzenia

1. pośredniość

miejsce pobudzenia nie pokrywa się z miejscem reakcji, jest oddalone od miejsca reakcji w przestrzeni i w czasie

2. jednokierunkowość przewodzenia

determinuje synapsa - (przewodzenie ortodromowe), co wiąże się z prawem Bella-Magendie'go

czas odruchu - 1

czas działania bodźca nie pokrywa się z czasem reakcji; czas, który upływa od momentu zadziałania bodźca do momentu pojawienia się reakcji jest to czas odruchu, czyli czas jaki potrzebuje impuls, aby pokonać drogę pomiędzy receptorem a efektorem

czas odruchu - 2

zależy głównie od synaps

efekty następcze

czyli utrzymywanie się reakcji po zakończeniu działania bodźca - podstawą są tu pętle zwrotnego pobudzenia; efekty następcze nie trwają nieskończenie długo, ze wgl. na obecność neuronów hamujących (bodziec przestaje działać a reakcja trwa nadal)

właściwości ośrodków nerwowych

1. konwergencja 2. dywergencja 3. sumowanie pobudzeń w czasie i przestrzeni

konwergencja

zbieżność pobudzenia; redukcja liczby pobudzonych neuronów; polega na tym, że impulsy z wielu neuronów zbiegają się na jednym motoneuronie, który przekazuje stan pobudzenja na efektor np. odruch drapania łapą u psa - drazni receprory jedna łapa

dywergencja

rozbieżność; zwielokrotnienie liczby pobudzanych neuronów; polega na rozchodzeniu się stanu pobudzenia (zwiększenia liczby pobudzonych neuronów) np. skrzyżowany odruch wyprostny, koordynacja ruchu dwóch kończyn

sumowanie pobudzenia w czasie

seria, do jednego neuronu po jednym włóknie docierają po sobie kolejne pobudzenia, przez co dochodzi do sumowania zmian podprogowych aż do wywołania potencjału czynnościowego

sumowanie pobudzenia w przestrzeni

salwa, do jednego neuronu po wielu włóknach dociera pobudzenie w tym samym czasie (salwa synchroniczna) lub w różnym czasie (salwa niesynchroniczna), przez co dochodzi do sumowania zmian podprogowych aż do wywołania potencjału czynnościowego

okluzja - 1

sumowanie pobudzeń w strefie pobudzenia progowego; efektem jest zmniejszenie reakcji odruchowej; jednocześnie maksymalne drażnienje 2 nerwów daje słabszaą reakcję efektora niż suma rekacji wywołana oddzielnym podrażnieniem tych samych nerwow

okluzja - 2

zmniejszenie efektu pobudzenia na skutek unerwienia tych samych komórek przez różne włókna nerwowe

sumowanie stanu pobudzenia w okluzji

efekt działania neuronu A->2 pobudzone neurony; efekt działania neuronu B->2 pobudzone neurony; efekt oczekiwany A+B=4 pobudzone neurony; efekt uzyskany A+B=3 pobudzone neurony; efekt uzyskany jest mniejszy od oczekiwanego

torowanie

ułatwianie - sumowanie pobudzenia w strefie pobudzenia progowego; efektem jest zwiększenie rekacji odruchowej; ułatwienie rekacji na bodziec przez uprzednie lub równoczesne podprogowe pobudzanie kom. nerwowych

sumowanie stanu pobudzenia w warunkach frędzli podprogowej - torowanie

efekt działania neuronu A->0 pobudzonych neuronów; efekt działania neuronu B->0 pobudzonych neuronów; efekt oczekiwany A+B=0 pobudzonych neuronów; efekt uzyskany A+B=1 pobudzony neuron; efekt uzyskany jest wiekszy od oczekiwanego

rekrutacja

zwiększenie liczby pobudzonych neuronów w obrębie jakiegoś ośrodka; rozchodzenie się pobudzenia na inne neurony w obrębie jednego ośrodka, zjawisko oparte na dywergencji; efektem może być zwiększenie reakcji

rekrutacja - 2

np. wzrost wielkości (amplitudy) skurczu pod wpływem bodźca o stałej sile spowodowany jest rekrutacją motoneuronów w obrębie ośrodka danego odruchu

promieniowanie

rozchodzenie się impulsów pomiędzy ośrodkami po określonych drogach (np. skrzyżowany odruch wyprostny - pobudzenie zginaczy przy zahamowaniu prostowników)

podział odruchów za wgl. na znaczenie biologiczne

obronne; pokarmowe; płciowe; trzewne; orientacyjne; lokomocyjne

podział odruchów ze wgl. na sposób powstawania

1. bezwarunkowe-wrodzone, gatunkowe- zawsze ta sama rekacja na ten sam bodziec, niezmienna w ciągu życia 2. warunkowe-nabyte, osobnicze- o dużej zmienności na bodziec: mogą znikać i znowu powstawać

podział odruchów ze wgl. na znaczenie kliniczne

powierzchowne, głębokie, trzewne i patologiczne

podział odruchów ze wgl. na efektor

1. somatyczne- animalne- efektor to m. szkieletowy 2. wegetatywne- autonomiczne- efektor m. gładki, sercowy, gruczoły

podział odruchów ze wgl. na receptor

1. proprioreceptywny (odruch własny mięśnia) 2. eksteroreceptywny (reaguje na bodźce ze środowiska zew.) 3. interoreceptywny (znajdujący się w ścianie narządów wew.- nocyreceptor (ból), baroreceptor (ciśnienie krwi), chemoreceptor (skł. chem. krwi)

podział odruchów ze wgl. na budowę łuku odruchowego

monosynaptyczny, polisynaptyczny

podział odruchów ze wgl. na poziom integracji (tu zachodzi sprzężenie czuciowo-ruchowe): rdzeniowe, podkorowe, korowe

1. odcinkowy - protoneuron i motoneuron związne są z tym samym segmentem rdzenia kręgowego 2. międzyodcinkowy - protoneuron i motoneuron związane są z różnymi segmentami 3. nadodcinkowy - integracja odruchu nestępuje powyżej rdzenia kręgowego

podstawowe typy odruchów somatycznych rdzenia

odruch na rozciąganie i zginanie, skoordynowany ruch 2 kończyn i 4 kończyn

odruchy na rozciąganie- 1

Rola: utrzymywanie napięcia mięśniowego; odruch propioreceptywny, miotatyczny(własny), monosynaptycznu (jedyny-dwuneuronowy), toniczny (zachodzi stale-zanika w szoku rdzeniowym, spada w fazie REM i narkozie)

odruchy na rozciąganie - 2

krótka latencja (1 synapsa); niskoenergetyczny; nieznużalny; brak efektów następchych: rekrutacja, promieniowanie; np. z m. czworogłowego uda (kolanowy), z dwugłowego ramienia

odruch kolanowy - 1

z czworogłowego uda 1. uderzenie w ścięgno rzepkowe lub bezpośrednio w mięsień powoduje jego rozciąganie i odruch skurczu tego mięśnia (reakcja wyprostna w stawie kolanowym)

odruch kolanowy - 2

2. wyzwalany podrażnieniem proprioreceptorów (wrzecionek mięśniowych), efektorami są te same włókienka mięśniowe, w których receptory są pobudzane (miotatyczny)

odruch kolanowy - 3

1 neuron łuku odruchowego rozpoczyna się receptorami czuciowymi w obrębie wrzecion mięśniowych (zakończenia pierścieniowo-spiralne), te reagują na zmiany dł. włókien mięśniowych

odruch kolanowy - 4

od zakończeń pierścieniowato-spiralnych impuls nerwowy wysyłany jest do rdzenia (rogi przednie, brzuszne) włóknami dośrodkowymi (Ia)

odruch kolanowy - 5

te, w rogach przednich (brzusznych) rdzenia tworzą synapsy z ciałami kom. motoneuronów alfa, które wysyłają impulsy włóknami ruchowymi do mięśnia wywołując skurcz rozciąganego mięśnia

odruch kolanowy - 6

szczególną cechą tego odruchu jest ograniczenie skurczu do mięśnia rozciągającego

mechanizmy regulujące napięcie mięśniowe

tonus - każdy mięsień, nawet najbardziej rozluźniowy, w warunkach prawidłowych zachowuje stały stan napięcia (tonus mięśniowy); jest to opór jaki stawia mięsień rozciągającej go sile

tonus

tonicznie utrzymujący się (ciągły i długotrwały) niewielki skurcz mięśni o cechach skurczu izometrycznego; jest to siła elastyczna mięśnia, która może się zmieniać na skutek rozciągania mięśnia lub na drodze neurogennej odruchowej, bez wstępnych zmian dł.

znaczenie tonusu

1. jest podstawą podstawy i ruchu 2. przeciwdziała wszechobecnej sile ciężkości 3. utrzymuje stałą dł. mięśnia 4. dostosowuje siłę mięśnja do jego obciążenia 5. zasila informacyjnie OUN