|
término |
definición |
|
ab initio nullum semper nullum empezar lección
|
|
to co jest od początku nieważne, jest zawsze nieważne
|
|
|
|
accessio cedit principali empezar lección
|
|
przyrost przypada rzeczy głównej
|
|
|
|
acta publica probant se ipsa empezar lección
|
|
dokumenty urzędowe świadczą same za siebie
|
|
|
|
actor sequitur forum rei empezar lección
|
|
|
|
|
|
actori incumbit probatio empezar lección
|
|
na powodzie spoczywa ciężar dowodu
|
|
|
|
actus simulatus nullius est momenti empezar lección
|
|
czynność pozorna jest nieważna
|
|
|
|
adoptio naturam imitatur empezar lección
|
|
przysposobienie naśladuję naturę
|
|
|
|
agere non valenti non currit praescriptio empezar lección
|
|
przedawnienie nie biegnie względem tego, kto jest niezdolny do dochodzenia swych roszczeń przed sądem
|
|
|
|
ambulatoria est voluntas testatoris usque ad mortem empezar lección
|
|
wola spadkodawcy może być zmieniona aż do śmierci
|
|
|
|
argumenta non sunt numeranda, sed ponderanda empezar lección
|
|
dowodów nie należy liczyć, lecz je ważyć
|
|
|
|
audiatur et altera pars empezar lección
|
|
niech będzie wysłuchana i druga strona
|
|
|
|
bis de eadem re agere non licet empezar lección
|
|
nie wolno procesować się dwa razy w tej samej sprawie
|
|
|
|
cogitationis poenam nemo patitur empezar lección
|
|
nikt nie ponosi kary za myślenie
|
|
|
|
consensus facit nuptias empezar lección
|
|
o zawarciu małżeństwa decydują zgodne oświadczenia woli
|
|
|
|
contractus ab initio voluntatis est, ex post facto necessitatis empezar lección
|
|
zawarcie kontraktu jest dobrowolne, ale wykonanie przymusowe
|
|
|
|
da mihi factum, dabo tibi ius empezar lección
|
|
daj mi okoliczności faktyczne, a ja wskażę Ci prawo
|
|
|
|
de similibus idem est iudicium empezar lección
|
|
w podobnych sprawach powinno zapadać takie samo rozstrzygnięcie
|
|
|
|
debet quis iuri subiacere, ubi deliquit empezar lección
|
|
podlega się prawu miejsca dokonania przestępstwa
|
|
|
|
dies interpellat pro homine empezar lección
|
|
termin wzywa za człowieka
|
|
|
|
dura lex, sed lex empezar lección
|
|
surowa ustawa, ale ustawa
|
|
|
|
ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat empezar lección
|
|
ciężar dowodu spoczywa na tym kto twierdzi, nie na tym, kto zaprzecza
|
|
|
|
et non facere, facere est empezar lección
|
|
powstrzymanie się od działania jest także działaniem
|
|
|
|
factum executoris factum partis empezar lección
|
|
czynność przedstawiciela jest czynnością strony
|
|
|
|
furiosi voluntas nulla est empezar lección
|
|
chory umysłowo nie ma woli; nie jest zdolny do wyrażenia woli
|
|
|
|
genus perire non censetur empezar lección
|
|
uważa się, że gatunek nie ginie
|
|
|
|
hereditas nihil aliud est, quam successio in universum ius, quod defunctus habuerit empezar lección
|
|
dziedziczenie jest wejściem w ogół praw i obowiązków zmarłego
|
|
|
|
ignorantia iuris nocet, ignorantia facti non nocet empezar lección
|
|
nieznajomość prawa szkodzi, nieznajomość faktów nie szkodzi
|
|
|
|
impossibilium nulla obligatio est empezar lección
|
|
zobowiązanie do świadczenia niemożliwego nie istnieje
|
|
|
|
in conventionibus contrahentium voluntas potius quam verba spectanda sunt empezar lección
|
|
przy zawieraniu umów uwzględnia się bardziej wolę stron niż ich słowa
|
|
|
|
in dubio pro reo empezar lección
|
|
w razie wątpliwości na korzyść pozwanego
|
|
|
|
in poenam heres non succedit empezar lección
|
|
kary spadkobierca nie dziedziczy
|
|
|
|
iura non in singulas personas, sed generaliter constituuntur empezar lección
|
|
prawa ustanawia się nie dla poszczególnych osób, ale dla ogółu
|
|
|
|
iura novit curia empezar lección
|
|
|
|
|
|
iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere empezar lección
|
|
nakazy prawa są następujące: uczciwe żyć, nie szkodzić drugiemu, oddawać każdemu co mu się należy
|
|
|
|
ius est ars boni et aequi empezar lección
|
|
prawo jest sztuką (umiejętnością) stosowania tego co dobre i słuszne
|
|
|
|
ius publicum privatorum pactis mutari non potest empezar lección
|
|
prawo publiczne nie może być zmieniane umowami osób prywatnych
|
|
|
|
male nostro iure uti non debemus empezar lección
|
|
nie powinniśmy źle korzystać z przysługującego nam prawa
|
|
|
|
manifestum non eget probatione empezar lección
|
|
to co oczywiste nie wymaga dowodu
|
|
|
|
mater semper certa est: pater est, quem nuptiae demonstrant empezar lección
|
|
matka jest zawsze pewna, ojciec jest ten, kogo wskazuje małżeństwo
|
|
|
|
mora trahit periculum empezar lección
|
|
zwłoka pociąga za sobą ryzyko
|
|
|
|
nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius agitur empezar lección
|
|
dziecko poczęte uważa się za narodzone, ilekroć chodzi o jego korzyści
|
|
|
|
nemo iudex in sua causa empezar lección
|
|
nikt nie może być sędzią we własnej sprawie
|
|
|
|
nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse habet empezar lección
|
|
nikt nie może przenieść na drugiego więcej prawa niż ma
|
|
|
|
non omne, quod licet, honestum est empezar lección
|
|
nie wszystko co dozwolone jest uczciwe
|
|
|
|
notorium non eget probatione empezar lección
|
|
fakt powszechnie znany nie potrzebuje dowodu
|
|
|
|
pacta sunt servanda empezar lección
|
|
|
|
|
|
prior tempore potior iure empezar lección
|
|
pierwszy w czasie lepszy prawem
|
|
|
|
qui dicit de uno, negat de altero empezar lección
|
|
kto twierdzi jedno, zaprzecza drugiemu
|
|
|
|
qui iure suo utitur, neminem laedit empezar lección
|
|
kto nie przekracza przysługującego mu prawa, nie narusza praw drugiego
|
|
|
|
quot generationes tot gradus empezar lección
|
|
|
|
|
|
reformationis in peius iudici appellato non licet empezar lección
|
|
sędziemu apelacyjnemu nie wolno zmieniać wyroku na niekorzyść zasądzonego
|
|
|
|
sententia facit ius (inter partes) empezar lección
|
|
wyrok tworzy prawo pomiędzy stronami
|
|
|
|
separata esse debet possessio a proprietate empezar lección
|
|
powinno się oddzielać posiadanie od własności
|
|
|
|
species perit ei cui debetur empezar lección
|
|
rzecz indywidualnie oznaczona ginie na szkodę wierzyciela
|
|
|
|
summum ius summa iniuria empezar lección
|
|
najwyższe prawo najwyższym bezprawiem
|
|
|
|
superficies solo cedit empezar lección
|
|
to co znajduję się na gruncie, przypada gruntowi
|
|
|
|
vim vi repellere licet empezar lección
|
|
|
|
|
|
volenti non fit iniuria empezar lección
|
|
chcącemu nie dzieje się krzywda
|
|
|
|
appellatione extinguitur iudicatum empezar lección
|
|
|
|
|
|
clara non sunt interpretanda empezar lección
|
|
jasne wyrażenie nie podlega interpretacji
|
|
|
|
confessio est regina probationum empezar lección
|
|
przyznanie się do winy jest królową dowodów
|
|
|
|
crimina morte extinguuntur empezar lección
|
|
przestępstwa wygasają wskutek śmierci sprawcy
|
|
|
|
dormiunt aliquando leges, numquam moriuntur empezar lección
|
|
ustawy niekiedy drzemią, ale nigdy nie umierają
|
|
|
|
exceptiones non sunt extendendae empezar lección
|
|
zarzutów procesowych (wyjątków) nie należy interpretować rozszerzająco
|
|
|
|
lege non distinguente nec nostrum est distinguere empezar lección
|
|
tam gdzie ustawa nie rozróżnia, nie naszą rzeczą jest wprowadzać rozróżnienia
|
|
|
|
legem brevem esse oportet empezar lección
|
|
ustawa powinna być zwięzła
|
|
|
|
leges ab omnibus intellegi debent empezar lección
|
|
ustawy powinny być zrozumiałe dla wszystkich
|
|
|
|
lex non obligat, nisi promulgata empezar lección
|
|
ustawa nie obowiązuje, jeżeli nie została ogłoszona
|
|
|
|
lex posterior derogat legi priori empezar lección
|
|
ustawa późniejsza uchyla (znosi) wcześniejszą
|
|
|
|
lex prospicit, non respicit empezar lección
|
|
ustawa patrzy naprzód, a nie wstecz
|
|
|
|
lex retro non agit empezar lección
|
|
|
|
|
|
lex specialis derogat legi generali empezar lección
|
|
ustawa szczególna uchyla (znosi) ustawę ogólną
|
|
|
|
lex superior derogat legi inferiori empezar lección
|
|
ustawa wyższego rzędu uchyla ustawę niższego rzędu
|
|
|
|
nulla poena sine culpa empezar lección
|
|
|
|
|
|
nulla poena sine lege empezar lección
|
|
kara za czyn musi być określona w ustawie
|
|
|
|
nullum crimen sine lege empezar lección
|
|
nie ma przestępstwa bez ustawy
|
|
|
|
nullum crimen sine poena empezar lección
|
|
nie ma przestępstwa bez kary
|
|
|
|
omnia sunt interpretanda empezar lección
|
|
wszystko podlega interpretacji
|
|
|
|
ubi eadem ratio, ibi eadem legis dispositio empezar lección
|
|
w takich samych okolicznościach należy stosować takie same rozwiązania prawne
|
|
|
|
abrogata lege abrogante non reviviscit lex abrogata empezar lección
|
|
uchylenie ustawy uchylającej ustawy nie przywraca obowiązywalności uchylonej ustawy
|
|
|
|
absolutus sententia iudicis praesumitur innocens empezar lección
|
|
domniemywa się, że uniewinniony przez sąd jest niewinny
|
|
|
|
actor venire debet instructior quam reus empezar lección
|
|
powód powinien przyjść [do sądu] lepiej przygotowany niż pozwany
|
|
|
|
affines sunt viri et uxoris cognati empezar lección
|
|
powinowatymi są krewni męża i żony
|
|
|
|
compensatio est debiti et crediti inter se contributio empezar lección
|
|
potrącenie jest wzajemnym zaliczeniem długu wierzytelności
|
|
|
|
eius est tollere legem, cuius est condere empezar lección
|
|
ten może uchylić ustawę, kto może ją uchwalić
|
|
|
