|
término |
definición |
|
Accessio cedit principali (D. 34.2.19.13) empezar lección
|
|
przyrost przypada [właścicielowi] rzeczy głównej §97,3,1
|
|
|
|
Actor sequitur forum rei (C. 3.19.3) empezar lección
|
|
powód idzie za miejscem sądu pozwanego §37
|
|
|
|
Adoptio naturam imitator empezar lección
|
|
przysposobienie naśladuje naturę §80,3,1
|
|
|
|
Ambulatoria enim est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum empezar lección
|
|
wola spadkodawcy może być zmieniona aż do jego śmierci §139,1
|
|
|
|
Audiatur et altera pars empezar lección
|
|
należy wysłuchać także strony przeciwnej §47,1
|
|
|
|
Bis de eadem re agere non licet empezar lección
|
|
nie wolno się procesować dwa razy w tej samej sprawie §40
|
|
|
|
Bis de eadem re ne sit actio empezar lección
|
|
nie może być postępowania po raz drugi w tej samej sprawie §40; §44,2
|
|
|
|
Confessus pro iudicato est empezar lección
|
|
uznający roszczenie (powództwo) uważany jest za zasądzonego (traktowany na równi z zasądzonym) §43,2; §98,2
|
|
|
|
Dies interpellat pro homine empezar lección
|
|
termin wzywa zamiast osoby §110
|
|
|
|
Dolus semper praestatur empezar lección
|
|
za podstęp zawsze się odpowiada §109,3
|
|
|
|
Ecclesia vivit lege Romana empezar lección
|
|
Kościół żyje prawem rzymskim §28,7
|
|
|
|
Ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat empezar lección
|
|
ciężar przeprowadzenia dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym, kto przeczy §47,1
|
|
|
|
Falsa causa non nocet empezar lección
|
|
błędna pobudka nie szkodzi [ważności czynności prawnej] §68,4,1
|
|
|
|
Falsa demonstratio non nocet empezar lección
|
|
fałszywe oznaczenie rzeczy nie szkodzi §68,3,2
|
|
|
|
Fur semper moram facere videtur empezar lección
|
|
uważa się, że złodziej zawsze pozostaje w zwłoce §110
|
|
|
|
Genus perire non censetur empezar lección
|
|
uważa się, że gatunek nie ginie §108,3
|
|
|
|
Ibi dos esse debet, ubi onera matrimonii sunt empezar lección
|
|
posag winien być tam, gdzie znajdują się ciężary małżeństwa §79,2,3
|
|
|
|
Ignorantia iuris nocet empezar lección
|
|
nieznajomość prawa szkodzi §68,3,3
|
|
|
|
Impossibilium nulla obligatio est empezar lección
|
|
nie ma zobowiązania co do rzeczy niemożliwych §108,1
|
|
|
|
Invitus nemo rem cogitur defendere empezar lección
|
|
nikogo nie zmusza się do obrony rzeczy wbrew jego woli §43,3
|
|
|
|
Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere empezar lección
|
|
zasady prawa są następujące: żyć szlachetnie, innym nie szkodzić, oddać każdemu, co mu się należy §2,2
|
|
|
|
Ius est ars boni et aequi empezar lección
|
|
prawo jest sztuką stosowania tego, co dobre i słuszne §2,2
|
|
|
|
Ius naturale est, quod natura omnia animalia docuit empezar lección
|
|
prawo naturalne jest tym, czego natura nauczyła wszystkie żywe istoty §8
|
|
|
|
Ius publicum privatorum pactis mutari non potest empezar lección
|
|
prawo publiczne nie może być zmieniane umowami osób prywatnych §4
|
|
|
|
Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi empezar lección
|
|
sprawiedliwość jest stałą i trwałą wolą oddania każdemu tego, co mu się należy §2,2
|
|
|
|
Lata culpa est nimia neglegentia, id est non intellegere quod omnes intellegunt empezar lección
|
|
grube niedbalstwo jest niezrozumieniem tego, co wszyscy rozumieją §109,3
|
|
|
|
Lex est, quod populus iubet atque constituit empezar lección
|
|
ustawą jest to, co lud nakazuje i ustanawia §22,4,1
|
|
|
|
Lex posterior derogat legi priori empezar lección
|
|
ustawa późniejsza uchyla wcześniejszą §22,3
|
|
|
|
Lex retro non agit empezar lección
|
|
ustawa nie działa wstecz §23,3
|
|
|
|
Libera matrimonia esse antiquitus placuit empezar lección
|
|
od dawna utrzymywano, że co do pożycia małżeńskiego istnieje swoboda §77, 1
|
|
|
|
Lis infitiando crescit in duplum empezar lección
|
|
spór [tj. jego przedmiot] zaprzeczony bezpodstawnie wzrasta do podwójnej wysokości (podwaja się) §43,4
|
|
|
|
Magna culpa dolus est empezar lección
|
|
wielka wina równa się podstępowi §109,3
|
|
|
|
Mala fides superveniens non nocet empezar lección
|
|
później powstała zła wiara nie szkodzi §97,1,2
|
|
|
|
Mandatum nisi gratuitum nullum est empezar lección
|
|
zlecenie, jeżeli nie jest bezpłatne, jest nieważne §121
|
|
|
|
Mater semper certa est empezar lección
|
|
matka zawsze jest pewna §80,2
|
|
|
|
Melior condicio nostra per servos fieri potest, deterior fieri non potest empezar lección
|
|
niewolnicy mogą polepszyć nasze [tj. ich właścicieli] stanowisko, nie mogą go zaś pogorszyć §57,2,2
|
|
|
|
Melior est condicio possidendis empezar lección
|
|
Lepsze jest stanowisko tego, który posiada
|
|
|
|
Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius agitur empezar lección
|
|
dziecko poczęte, a nie narodzone, jest uważane za już urodzone, ilekroć chodzi o jego korzyść §56,1
|
|
|
|
Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse haberet empezar lección
|
|
nikt nie może przenieść na drugiego więcej prawa niż sam posiada §67,3; §96
|
|
|
|
Nemo pro parte testatus, pro parte intestatus decedere potest empezar lección
|
|
nikt nie może pozostawić dziedziców częściowo testamentowych, częściowo ustawowych §138,1; §141,1
|
|
|
|
Nemo sibi ipse causam possessionis mutare potest empezar lección
|
|
nikt nie może sam dla siebie zmienić podstawy posiadania § 92,1,2
|
|
|
|
Nomina ipso iure divisa empezar lección
|
|
wierzytelności dzielą się z samego prawa §106,1
|
|
|
|
Noxa caput sequitur empezar lección
|
|
szkoda [odpowiedzialność noksalna] postępuje za głową [sprawcy] §57,2,2
|
|
|
|
Nulli res sua servit nie można mieć służebności na własnej rzeczy §101,4 empezar lección
|
|
nie można mieć służebności na własnej rzeczy §101,4
|
|
|
|
Nuptias non concubitus, sed consensus facit empezar lección
|
|
małżeństwo powstaje nie przez wspólne pożycie, lecz przez zgodne oświadczenie woli §75,5
|
|
|
|
Omnis condemnatio pecuniaria esse debet empezar lección
|
|
wszelkie zasądzenie powinno być pieniężne (wyrażone w pieniądzach) §44,2
|
|
|
|
Pater is est, quem nuptiae demonstrant empezar lección
|
|
ojcem jest ten, na którego wskazuje małżeństwo §80,2
|
|
|
|
Pignoris causa indivisa est empezar lección
|
|
podstawa zastawu jest niepodzielna §104,2
|
|
|
|
Placuit in omnibus rebus praecipuam esse iustitiae aequitatisque quam stricti iuris rationem empezar lección
|
|
przyjęło się we wszystkich sprawach bardziej uwzględniać sprawiedliwość i słuszność, aniżeli ścisłe brzmienie przepisu §2,2
|
|
|
|
Postumus rumpit testamentum empezar lección
|
|
pogrobowiec obala testament §141,1
|
|
|
|
Praedia nisi fundum vicinum habeat empezar lección
|
|
grunty [władnący i służebny] powinny ze sobą sąsiadować §101,2
|
|
|
|
Pretium in numerata pecunia consistere debet empezar lección
|
|
cena powinna być oznaczona w pieniądzach §118,2
|
|
|
|
Princeps legibus solutus empezar lección
|
|
cesarz nie jest związany ustawami §24,8; §29,1
|
|
|
|
Prior tempore potior iure empezar lección
|
|
pierwszy w czasie – lepszy w prawie §104,5
|
|
|
|
Quamvis si liberum esset noluissem, tamen coactus volui empezar lección
|
|
chociaż gdybym był wolny, nie chciałbym, jednak zmuszony chciałem §68,4,3
|
|
|
|
Quidquid non agnoscit Glossa, non agnoscit curia empezar lección
|
|
czego nie uznaje Glosa, nie jest uznane przez sąd §28,2
|
|
|
|
Quod initio vitiosum est, non potest tractu temporis convalescere empezar lección
|
|
to, co na początku jest wadliwe, nie może z upływem czasu zostać uzdrowione §67,5
|
|
|
|
Quod principi placuit, habet legis vigorem empezar lección
|
|
wola cesarza ma moc ustawy §29,1
|
|
|
|
Quod generationes, tot gradus empezar lección
|
|
ile urodzeń, tyle stopni [urodzeń] §72,2
|
|
|
|
Res inter alios iudicatae nullum aliis praeiudicium faciunt empezar lección
|
|
sprawy osądzone między innymi osobami nie dotyczą osób trzecich §47,2
|
|
|
|
Res nullius cedit primo occupanti empezar lección
|
|
rzecz niczyja przypada temu, kto pierwszy ją zawłaszczył §97,2
|
|
|
|
Reus excipiendo fit actor empezar lección
|
|
pozwany, podnosząc zarzut procesowy, staje się powodem
|
|
|
|
Reus in exceptione actor est empezar lección
|
|
w wypadku podniesienia zarzutu procesowego pozwany staje się powodem [co do obowiązku udowodnienia prawdziwości zarzutu] §47,1
|
|
|
|
Semel heres semper heres empezar lección
|
|
raz ustanowiony dziedzicem, jest nim zawsze §140,1; §145,5
|
|
|
|
Separata esse debet possessio a proprietate empezar lección
|
|
winno się odróżniać posiadanie od własności §91,1
|
|
|
|
Servile caput nullum ius habet empezar lección
|
|
niewolnik nie ma żadnego prawa §57,2,1
|
|
|
|
Servitus in faciendo consistere nequit empezar lección
|
|
służebność nie może polegać na działaniu §101,4
|
|
|
|
Servitus servitutis esse non potest empezar lección
|
|
nie może istnieć służebność na służebności §101,4
|
|
|
|
Servitutibus civiliter utendum est empezar lección
|
|
służebności należy wykonywać oględnie §101,4
|
|
|
|
Servitutis causa debet esse perpetua empezar lección
|
|
służebność powinna przynosić gruntowi trwałą korzyść, por. §101,4
|
|
|
|
Sine canonibus legistae parum valent, canonistae sine lege nihil empezar lección
|
|
legiści bez [znajomości] kanonów znaczą niewiele, kanoniści bez [znajomości] ustaw [tj. prawa rzymskiego] nie znaczą nic §28,7
|
|
|
|
Species perit ei cui debetur empezar lección
|
|
rzecz indywidualnie oznaczona ginie na ryzyko wierzyciela §108,3
|
|
|
|
Summum ius summa iniuria empezar lección
|
|
najwyższe prawo najwyższym bezprawiem §2,2
|
|
|
|
Superficies solo cedit empezar lección
|
|
to, co znajduje się na powierzchni gruntu, przypada gruntowi §97,3,3; §103
|
|
|
|
Testis unus, testis nullus empezar lección
|
|
jeden świadek to żaden świadek §53
|
|
|
|
Tres faciunt collegium empezar lección
|
|
trzej [trzy osoby] tworzą stowarzyszenie §63
|
|
|
|
Ubi rem meam invenio, ibi vindicto empezar lección
|
|
gdzie znajdę moją rzecz, tam będę ją rewindykować §99,2,1
|
|
|
|
Vim vi repellere licet empezar lección
|
|
siłę można odpierać siłą §31
|
|
|
