Przemysł - streszczenie

przemysł

jest jednym z trzech, obok rolnictwa i usług, sektorów gospodarki. Obejmuje eksploatację zasobów naturalnych oraz ich przetwarzanie na produkty służące potrzebom człowieka, a także produkcję energii.

działalność przemysłową w Polsce klasyfikuje

Polska Klasyfikacja Działalności (PKD) Głównego Urzędu Statystycznego

do podstawowych funkcji przemysłu zalicza się funkcje:

ekonomiczną, społeczną i przestrzenną

industrializacja (uprzemysłowienie)

to proces szybszego rozwoju przemysłu w stosunku do innych sektorów gospodarki. Dzieli się na cztery etapy, nazywane rewolucjami przemysłowymi

w świecie produkcji przemysłowej od dziesięcioleci przedują

kraje Ameryki Północnej, Europy Zachodniej i Japonia. W ostatnich latach wzrasta jednak znaczenie potencjału przemysłowego państw Azji Południowej i Azji Wschodniej

do krajów nowo uprzemysłowionych zaliczane są m.in.

Meksyk, Brazylia, Chiny, Indie, Malezja, Filipiny, Tajlandia, Turcja i Rosja, a także RPA

kraje należące do BRICS

Brazylia, Rosja, Indie, Chiny oraz RPA

struktura produkcji przemysłowej kraju jest uzależniona

od jego poziomu rozwoju gospodarczego

lokalizacja zakładów przemysłowych zależy od

czynników przyrodniczych (m.in. bazy surowcowej i dostępu do wody) oraz pozaprzyrodniczych (m.in. bazy energetycznej, infrastruktury technicznej, rynku zbytu)

jednym z ważniejszych czynników przyrodniczych lokalizacji przemysłu jest

baza surowcowa

ze względu na stopień zależności zakładu od bazy surowcowej wyróżnia się lokalizację przemysłu:

przymusową, związaną oraz swobodną

do najistotniejszych czynników techniczno-ekonomicznych lokalizacji przemysłu należą rynek zbytu oraz zasoby siły roboczej i jej kwalifikacje

natomiast wśród czynników społeczno-politycznych najważniejszą rolę odgrywają polityka państwa oraz infrastruktura gospodarcza

korzyści aglomeracji wynikają ze wspólnej lokalizacji zakładów przemysłowych na obszarze zurbanizowanym

zalicza się do nich między innymi niższy koszt inwestycji i produkcji, łatwiejszy dostęp do infrastruktury technicznej oraz bliskość chłonnych rynków zbytu

ze zbyt dużą koncentracją przemysłu na danym obszarze wiążą się tak zwane niekorzyści aglomeracji

m.in. ograniczony dostęp do odpowiednio dużych terenów przemysłowych, nadmierne obciążenie infrastruktury oraz bardzo wysokie koszty zakupu bądź dzierżawy ziemi pod nowe inwestycje

deglomeracja przemysłu polega na przenoszeniu zakładów z terenów zurbanizowanych na obszary wiejskie

wiążą się z tym tak zwane korzyści deglomeracji między innymi dostęp do przestrzeni umożliwiającej rozwój produkcji, tańszej ziemi i siły roboczej oraz zazwyczaj niższe czynsze dzierżawne i podatki

w ostatnich latach obserwuje się wzrost znaczenia behawioralnych czynników lokalizacji przemysłu

wiążą się one z postawami inwestorów, którzy wybierając miejsce swojej działalności biorą pod uwagę nie tylko aspekty ekonomiczne lecz także psychospołeczne

zasoby naturalne najogólniej dzieli się na

biotyczne (materia żywa), abiotyczne (materia nieożywiona) i energię

zasoby naturalne można również podzielić na

niewyczerpywalne (stałe) i wyczerpywalne

wśród zasobów naturalnych szczególną rolę odgrywają surowce mineralne

stanowią podstawę wszelkiej produkcji przemysłowej

wśród surowców metalicznych największe znaczenie dla światowej gospodarki ma

wydobycie oraz przetwórstwo rud żelaza, miedzi i boksytów

głównymi surowcami chemicznymi wykorzystywanymi w przemyśle są:

siarka, sól kamienna i potasowa oraz fosforyty

Do najważniejszych skał budowlanych należą

granity i marmury oraz wapienie i margle

powszechnie wykorzystywanymi materiałami budowlanymi są również

gips oraz piasek

recykling

polega na wykorzystywaniu zużytych materiałów do produkcji kolejnych wyrobów. Jest to jedna z metod ochrony środowiska i zarazem sposób na pozyskanie w miarę taniego surowca

źródła energii dzieli się na

odnawialne (energia wody, wiatru, promieniowania słońca, wnętrza ziemi, biomasa) i nieodnawialne (surowce energetyczne)

bilans energetyczny

zestawienie udziału poszczególnych źródeł energii pierwotnej w ogólnej produkcji energii wtórnej

Do najważniejszych surowców energetycznych należą

ropa naftowa, węgiel kamienny i brunatny, gaz ziemny oraz uran

ropa naftowa

ze względu na swoje szerokie zastosowanie, jest obecnie jednym z najważniejszych surowców mineralnych. Uznaje się ją za surowiec strategiczny

najbogatsze zasoby ropy naftowej znajdują się

w krajach Bliskiego Wschodu. Według szacunków stanowią one 2/3 światowych zasobów

obszary największego wydobycia ropy naftowej nie pokrywają się z obszarami największej konsumpcji uzyskiwanych z niej produktów

dlatego około połowy światowego wydobycia tego surowca stanowi przedmiot handlu międzynarodowego

ponad 95% światowej produkcji energii elektrycznej pochodzi z trzech typów elektrowni:

cieplnych, jądrowych i wodnych

elektrowniach cieplnych spala się

głównie węgiel kamienny i brunatny, a także ropę naftową i gaz ziemny, mazut oraz olej opałowy. Wytwarzane podczas spalania paliw ciepło wykorzystuje się także do ogrzania domów

hydroelektrownie

wykorzystują do produkcji energii elektrycznej naturalną siłę przepływu lub spadku wody

źródłem energii w elektrowniach jądrowych jest

paliwo uzyskiwane z przetworzenia pierwiastków promieniotwórczych, głównie uranu

charakterystyczną cechą przemysłu jest jego koncentracja przestrzenna na obszarach o dogodnych warunkach do funkcjonowania i rozwoju przedsiębiorstw przemysłowych

podstawowymi formami koncentracji przemysłu są ośrodki przemysłowe i okręgi przemysłowe

wyróżnia się 5 etapów powstawania okręgu przemysłowego:

formowanie się okręgu, jego terytorialny rozwój, zróżnicowanie struktury produkcji, restrukturyzację oraz kształtowanie się okręgu nowego typu

zależności od czynnika, który odegrał najważniejszą rolę w lokalizacji pierwszych zakładów przemysłowych wyróżnia się okręgi

surowców, transportowe, wielkomiejskie i mieszane

restrukturyzacja przemysłu

obejmuje zmiany w strukturze gałęziowej przemysłu oraz przekształcenia technologiczne, własnościowe, organizacyjne, wielkościowe i przestrzenne

podstawowy czynnik rozwoju przemysłu zaawansowanej technologii (high-tech)

wiedza

główne cechy przemysłu high tech

wysoka rentowność, krótki cykl życia produktu, wysoka wydajność pracy, mała uciążliwość dla środowiska naturalnego, niska materiałochłonność i energochłonność, a także duże nakłady kapitałowe

podstawowe czynniki lokalizacji przemysłu high-tech

kapitał, zaplecze naukowo-badawcze, wykwalifikowana siła robocza, rozbudowana infrastruktura komunikacyjna, walory krajobrazowe i środowiskowe, sąsiedztwo firm o podobnym profilu działalności i niskie koszty pracy

rozmieszczenie przemysłu high-tech na świecie jest bardzo zróżnicowane

rozwija się on przede wszystkim w krajach wysoko rozwiniętych gospodarczo

technopolie

okręgi przemysłowe, w których zakłady produkcyjne w powiązaniu z jednostkami badawczo-rozwojowym, centrami innowacji i uniwersytetami wytwarzają najbardziej zaawansowane technologicznie produkty