pojęcia

antypapież

osoba powołana na tron papieski nieprawnie.

schizma

rozłam w Kościele, w wyniku którego powstają odrębne organizacje kościelne

symonia

świętokupstwo, handel godnościami, dobrami i urzędami kościelnymi

nepotyzm

obsadzanie najwyższych stanowisk i urzędów członkami rodzin wpływowych duchownych

nikolaizm

pogardliwe określenie łamania przez duchownych celibatu i pozostawania przez nich w konkubinatach lub małżeństwach

kongregacja

sieć klasztorów podporządkowanych ośrodkowi w Cluny i naśladujących nową formę duchowości

emir

w imperium arabskim zarządca prowincji, powoływany i odwoływany przez kalifa

chomąto

uprząż, najczęściej drewniana mocowana na szyi wołu lub konia wykorzystywana do ciągnięcia pługa.

prawo wychodu

możliwość opuszczenia wsi bez zgody pana ograniczona tylko spełnieniem określonych warunków

handel lewantyński

handel prowadzony szlakiem łączące Europę z Lewantem i Dalekim Wschodem

trójpolówka

system uprawy ziemi polegający na podziale ziemi na trzy części. jare, zime, odłogiem

cech

organizacja zawodowo-społeczna skupiająca rzemieślników wykonujących ten sam zawód w danym mieście

gildia

organizacja zrzeszająca kupców działających w danym mieście. Podobne do cechów.

weksel

pisemne potwierdzenie dokonania wpłaty bankowej, stosowane od średniowiecza w celu zabezpieczenia majątku przed kradzieżą

społeczeństwo stanowe

typ społeczeństwa występujący w późnym średniowieczu: możnowładztwo, duchowieństwo, mieszczaństwo, chłopi

nobilitacja

wyniesienie z niższej grupy społecznej do stanu szlacheckiego

Kortezy

parlament stanowy funkcjonujący w państwach płw. Iberyjskiego

monarchia stanowa

ustrój polityczny charakterystyczny dla późnego średniowiecza. Władza monarsza stopniowo ograniczana była na rzecz stanów: duchowieństwo, rycerstwo, mieszczaństwo

Stany Generalne

zgromadzenie stanowe zwoływane we Francji od 1302 r. przede wszystkim w celu zatwierdzenia nowych podatków. Reprezentowało szlachtę, duchowieństwo i tzw. stan trzeci

monastycyzm

forma religijności polegająca na życiu we wspólnocie klasztornej, zgodnie z określoną regułą i pod jednym kierownictwem

herezja

poglądy religijne uznane za sprzeczne z oficjalną doktryną kościoła.

katarzy lub albigensi

ruch eretycki w XI -XIII we Francji. Wierzyli w dualizm Boga. Ich zdaniem warunkiem zbawienia było odrzucenie świata doczesnego. wytępieni w czasie krucjat i inkwizycji.

inkwizycja

instytucja Kościoła katolickiego powołana do wykrywania i zwalczania herezji utworzona w XII W... Inkwizytorzy wyznaczani byli przez papieża

zakony żebracze

zakony utrzymujące się z jałmużny głoszące powrót do ewangelicznego ubóstwa

uniwersalizm

idea podporządkowania całej chrześcijańskiej Europy jednej władzy zwierzchniej. Próbowali ją realizować cesarze i papieże.

szamanizm

system wierzeń religijnych zakładający istnienie świata duchów, który wpływa na świat realna. Szamani łączą się ze światem duchów.

sinizacja

przyjmowanie kultury chińskiej przez inne ludy

jarłyk

w okresie uzależnienia Rusi od Złotej Ordy pisemna zgoda na sprawowanie władzy zwierzchniej, wydawana przez chanów książętom ruskim

żakeria

bunt chłopów francuskich przeciwko arystokracji z 1358 r., który był skutkiem porażek Francji w wojnie stuletniej, obciążeń podatkowych oraz epidemii dżumy. Został krwawo stłumiony

niewola awiniońska

okres w dziejach Kościoła katolickiego trwający od 1309 r. do 1377 r. Siedzibę papieską przeniesiono wówczas do Awinionu(w południowej Francji) Wybierani w owym czasie papieże byli Francuzami i faforyzowali tamtejszą monarchię.

koncyliarizm

pogląd w Kościele katolickim głoszący wyższość soboru powszechnego jako reprezentacji wszystkich chrześcijan- nad papieżem.

Devotio moderna

(nowa pobożność)- model religijności w Kościele katolickim, powstały pod koniec XIV w. Jego zwolennicy poszukiwali osobistego kontaktu z Bogiem (mistycyzm), praktykowali umiarkowaną ascezę, kładli nacisk na indywidualną modlitwę i przestrzeganie.

husytyzm

ruch o charakterze religijnym, społecznym i narodowym w Czechach, zainicjowany przez Jana Husa

utrakwiści

odłam husytów powstały w XV w. w Czechach. Jego wyznawcy głosili konieczność zreformowania Kościoła katolickiego. Do ich głównych haseł należały komunia pod dwiema postaciami oraz możliwość głoszenia kazań w języku narodowym.

taboryci

radykalny odłam husytów, powstały w XV w. na terenie Czech. Jego przedstawiciele odrzucali władzę papieża oraz hierarchię kościelną. Do głównych przywódców należał Jan Żiżka.