Początek poznawczej

Stroop rozproszony

badane jest zjawisko interferencji, ważna jest również kontrola poznawcza-hamowanie reakcji odruchowej, nowy sposób reagowania na informacje niezgodne z przyzwyczajeniem

Czym zajmuje się psychologia poznawcza?

badaniem procesów poznawczych, czyli procesów przetwarzania informacji-to jak je selekcjonujemy, kodujemy, jak reagujemy.

,Skąpiec poznawczy"

przetwarzamy tylko te informacje, które są nam potrzebne, resztę nie zapamiętujemy. jest to oszczędność energii

1956

sympozjum kognitywne na MIT, zaczęto stosować technologie do badania umysłu

1957

Chomsky-nabywanie języka nie jest procesem, który polega na bodźcu i reakcji-warunkowanie (behawioryzm), lecz na wrodzonych zdolnościach i predyspozycjach

1967

Neisser-pierwszy podręcznik psychologii poznawczej

Metafora czarnej skrzynki

pochodzi od behawiorystów, oznacza umysł, który nie da się zbadać, bo nie wiemy co się w nim znajduje, możemy tylko polegać na bodźcach i reakcjach, które przez niego przechodzą (opozycja-psych. poznawcza, mówiła, że umysł ma znaczenie)

Główne parametry testów z psychologii poznawczej

czas reakcji i ilość błędów (poprawność)

Metodologia, czyli techniki badania

1. Metody samoopisowe (narażenie na tendencyjność odp., nieszczerość) 2. Eksperyment laboratoryjny (efekt przebywania w laboratorium) 3. Komputerowe modele funkcjonowania poznawczego 4. Studium przypadku klinicznego (brak generalizacji)

Teorie systemów poznawczych

Model blokowy-inf. przetrwarzane od dołu (sensoryka) do góry (umysł) blokowo. Metafora komputerowa-wiele syst. przetwarzania inf., systematyczne przetwarzane, tak jak w komputerze. Model poziomow. Model sieciowy-rownolegle przetwarzanie wielu inf.

Interferencja

Wiedza wpływa na siebie nawzajem, poprzednia wiedza i nawyki wpływją na nową i na odwtót

Fiksacje

To zatrzymanie wzroku w punkcie najwyższej ostrości, ok. 2 stopnie pola widzenia, na czas 100-600 ms. Przy aktywnym przetwarzaniu inf. z otoczenia to 200-300ms.

Sakady

To ruchy oczu pomiędzy fiksacjami, 20-80 ms. powiązane z uwagą.

supresja sakadyczna

Moment nie widzenia podczas sakady, który nie jest doświadczany, bo mózg uzupełnia obraz

Fiksacje i sakady

Śr. dł. fiksacji to 225-250 ms. Śr. dł. sakady to 7-9 liter (w zależności od znajomości słów i wielkości czcionki). Występuje asymetria: 3-4 litery w lewo i 14-15 w prawo od pkt. fiksacji (zmienia się w zależności od kierunku czytania w danym języku)

Zjawisko Preview benefit

Jeżeli wcześniej były pokazane pewne słowa, to fiksacje na nich będą krótsze o ok. 30-50 ms.

Fiksacje i sakady

Fiksacje 300ms, sakady 4-5° pola widzenia. Zwracamy uwagę na wyróżniające się elementy obrazu (gist- szybko rozumiemy obraz po 40 ms)

Wrażenia i percepcja

Wrażenia- BIERNY odbiór informacji sensorycznej/tego co do nas dociera i przekazanie jej z receptorów do OUN. Percepcja- AKTYWNY proces organizacji i interpretacji, służący do budowy reprezentacji poznawczej w umyśle (tego co znajduje się na zewn.)

Problemy z widzeniem

Monochromatyczne-kompletna ślepota barwna (pręcikowe). Dichromatyczne- ślepota częściowa (częściej u mężczyzn)

Percepcja ruchu

Widzenie obiektów jako 3D oraz Rozpoznawanie intencji działania

Percepcja głębi

Wskazówki monokularne umożliwiają widzenie: perspektywy, wyrazistości, transpozycji, cieni, gradientu, paralaksy (przesuwanie się przedmiotów względem poruszającego się obiektu)

Percepcja głębi

Wskazówki binokularne- konwergencja, ocena niewielkich odległości, dzięki małej różnicy obrazu pomiędzy dwojgiem oczu.

Prawa percepcji Gestalt

Zamkniecia- domykajmy figury niedokończone=efekt pregnancji, Bliskości-łączymy elementy bliskie, Podobieństwa-grupujemy elementy podobne, Prostoty-zlozone obrazy postrzegamy prościej, Efekt kontynuacji-łaczymy w całość elementy przerywane

Niespójność semantyczna

Kiedy coś nie pasuje do ogólnego obrazu to zatrzymujemy na tym dłużej wzrok-dłuższe fiksacje, a nie szybciej na to zwrócimy uwagę

Przeszukiwanie pola wzrokowego

Systematyczne przeszukiwanie zbioru, który widzimy. Fiksacje: 180-275 ms, sakady: dłuższe niż w czytaniu, krótsze niż w percepcji scen. wszystko zależy od trudności zadania.

Czynniki wpływające na przeszukiwanie

Oddolne: kolor, orientacja, domknięcie, ruch, wielkość, Odgórne: polecenie, uwaga sterowana za pomocą cech: głębia, kolor i inne oddolne, Kontekst sceny: ludzi szukamy na ziemi, nie niebie, Wartość przeszukiwanych elementów, Historia przeszukiwania

Czynniki oddolne

Czynniki po stronie bodźca wpływające na przebieg danego procesu(przeduwagowe), neurony reagują na: intensywność światła, krawędzie, pkt. styku obiektów, kształty cieni. POP OUT-proces przeduwagowy, elementy kontrastujące z tłem skupiają nasza uwagę

Procesy przeduwagowe

Proces równoległy- obejmowanie wzrokiem większego obszaru, równolegle widzimy więcej elementów (> dystraktorów nie zmienia czasu reakcji) Przetwarzanie inf. nie będących w polu uwagi(spotlight) Przy torowaniu uwaga moduluje odgórnie wczesne przetwarzanie

Saliency

Wyrazistość, istotność, to jak bardzo coś przykuwa uwagę, jak jest wyraziste.

Saliency maps

Mapy elementów najbardziej wyrazistych, znaczenie ma lokalizacja, a nie jaka cecha przykuwa tą uwagę (kolor, czy kontrast). Wykorzystywane do analizy percepcji scen naturalnych.

IOR

Hamowanie powrotu, nie wracamy wzrokiem do miejsc już przeanalizowanych, więc gdy istotny element będzie się znajdował w takim miejscu, to czas reakcji na niego będzie dłuższy-hamowanie powrotu do poprzedniej fiksacji (obejmuje kilka fiksacji)

Uwaga jawna i niejawna

Jawna wiąże się z ruchami oczu, a niejawna bez ich wykonywania. Dwa etapy przetwarzania: uwaga niejawna-wskazywanie lokalizacji kolejnej sakady(regulacja percepcji), jawna-bieżące przetwarzanie inf.

Czynniki odgórne

Czynniki po stronie obserwatora, wpływające na przebieg danych procesów, związane z myśleniem

Rodzaje bodźców ambiwalentnych

Bodziec bistabilny-dwie możliwe interpretację obrazu, Bodziec multistabilny-wiele możliwych interpretacji, Rywalizacja obuoczna-jeden obraz dominuje nad drugim(oko dominujące), przełączane, Wieloznaczne pkt. świetne(ludziki) Structure from motion(cylinder

Stałe czynniki wpływające na interpretację bodźców

Wiedza-twarze wklęsłe widzimy jako wypukłe, Znaczenie i spójność z kontekstem, Wishful seeing(pożądana interpretacja), Motywacja i walencja emocjonalna

Stałe czynniki wpływające na interpretację bodźców wieloznacznych

Dziedziczne tempo przełączania się pomiędzy interpretacjami, Ręczność(oburęczne osoby mają szybsze tempo przełączania), Płeć, Zaburzenia psychiczne.

STAŁE czynniki-interpret bodźców ambiwalentnych

Rywalizacja obuoczna-spójność obiektu z kontekstem, twarze nacechowane emocjonalnie dominują, dwubiegunówka<mniej przełączeń pomiędzy interpret, kobiety lepiej rozpozn ruch biol emocjonalnu, lękliwe os. widzą oddalający się pkt. świetlne

PRZEJŚCIOWE czynniki-interpret bodźców ambiwalentnych

Możność kontroli tempa przełączania pomiędzy interpret(trudnej w rywalizacji obuocznej, łatwiej w różnych znaczeniowo interpret) Uwaga i zadanie dodatkowe, Wzrokowa pamięć robocza, Wyobraźnia wzrokowa, Uprzednio dostrzeżona interpret

Pamięć

To rejestrowanie, przechowywanie i odtwarzanie doświadczenia.

Pamięć jako zdolność i jako proces

Jako zdolność: IQ, trenowana, modalności, wrodzona. Jako proces: faza, uniwersalna, złożona, trenowana.

Blokowa teoria pamięci

Czasami brakuje nam klucza do odpamiętania z LTM (TOT).

Ikoniczny i Echoiczny

Ikoniczny w teorii przechowuje inf. do 500 ms w rzeczywistości krócej niż echoiczny (w teorii ok. 130 ms), ale pojemność echoicznego jest mniejsza

Teoria asocjacjonistyczna

Percepcja to suma wrażeń stycznych w czasie i przestrzeni, kojarzonych za pomocą podobieństwa i wzajemnego kontrastu.

Teoria ekologiczna

Ruch ma podst. znaczenie dla percepcji, ważne jest środowisko ewolucji, niezmienniki-stały wzorzec stymulacji w stosunku do obserwatora, afordancje-wlasciwosci środowiska, których wykrycie zmienia zachowanie obserwatora

Procedura częściowego odtwarzania

Lepiej odtwarzamy bodźce ikoniczne do 1 sek., jeżeli częściowo odtwarzany fragment po tonie, niż całościowo bez tonu (4,3 elementy)

Backward masking

Jeżeli wyświetlimy coś po obrazie, np. jasny ekran, to informacja wzrokowa(obraz) się nam anuluje/kasuje.

Efekt sufiksu

Jeśli na końcu czytanej listy pojawi się nieistotne słowo to trudniej będzie nam odtworzyć poprzednie słowa z listy/gorsze odtwarzanie.

Efekt modalności

Lepiej odpamiętyjemy słowa, niż obrazy. Ostatnie słowa z listy są lepiej odpamiętywane po prezentacji słuchowej, a nie wzrokowej.

Pamięć krótkotrwała

±7 elementów prostych zapamiętywanych przez ok. 15-30 sek. Pojemność zwiększa się dzięki grupowaniu/kategoryzowaniu. Im więcej inf. przechowujemy w STM, tym dłuższy czas reakcji/wydobycia. Przeszukiwanie STM: wyczerpujące i samokończące.

Rodzaje pamięci a percepcja

STM->głównie echoiczna (kodowanie akustyczne, wizualne, semantyczne) LTM->głównie semantyczna/ikoniczna

Rodzaje pamięci długotrwałej

Deklaratywna-semantyczna: znaczeniowa, pamięć faktów, niewerbalna-rozpoznawanie twarzy/przedmiotów, werbalna-znaczenie słów, pamięć faktów; epizodyczna: kolejność zdarzeń, ich kontekst; autobiograficzna: doświadczenia, relacje z innymi i światem zewn.

Rodzaje pamięci długotrwałej

Dot. tego jak wykonywać dane czynności, zautomatyzowana, np. jazda na rowerze, pisanie

Etapy nabywania umiejętności

1 etap-poznawczy (świadome kierowanie działaniem/kontrola nad czynnościami) 2 etap-skojarzeniowy(wiedza z deklaratywnej przekształcja się w proceduralną) e etap-autonomiczny(automatyzacja)

Trwałość umiejętności

Im dłuższy i bardziej rozciągnięty w czasie trening, tym trwalsza pamięć, zapętlanie czynności polepsza pamięć; złożone i dyskretne umiejętności mają małą trwałość (RKO)

Pamięć i poziomy przetwarzania

1. Pamięć-system jednorodny 2. Trwałość śladu pamięciowego=głębokość przetw 3. Przetwarzanie: płytkie lub głębokie 4. Przetw inf: pogłębiające i podtrzymujące 5. Pogłębiające powt: elaboracja materiału(cechy bodźca) i relacji(stosunek bodźca do innych inf

Deprywacja sensoryyczna

Znaczne obniżenie stymulacji sensorycznej, które występuje przy eliminacji bodźców wzrokowych, słuchowych i dotykowych, co prowadzi do halucynacji i urojeń (rekompensata dla systemu poznawczego)

Teorie percepcji

Teorie strukturalne: asocjacjonistyczna(bottom up) i postaciowa(top down). Teorie identyfikacji obiektów: modeli i cech(obie top down). Koncepcje: obliczeniowa i ekologiczna (bottom up zarówno jak top down)

Krzywe pozycyjne

Ilość odpamiętanych elementów z listy z zachowaniem kolejności rośnie na początku odpamiętywania i na końcu: efekt pierwszeństwa i efekt świeżości

Hipokamp

Odpowiada za przesyłanie inf. z pamięci krótkotrwałej do długotrwałej; przy uszkodzeniu zachowana jest pamięć zdarzeń wcześniejszych, ale występuje amnezja następcza-nie można tworzyć nowych wspomnień

Szkicownik wzrokowo-przestrzenny

Część modelu pamięci roboczej, który jest związany z wyobraźnią wzrokowo-przestrzenną(magazyn wizualny, czyli wzrokowe cechy bodźca oraz aktywny system przestrzenny, odp za kontrolowanie ruchu)

Centralny system wykonawczy

Koordynuje i nadzoruje pracę systemów służebnych, bieżące przetrwarzane informacji, funkcje związane z uwagą

Czynności pamięciowe

Kodowanie, Zapamiętywanie i Odtwarzanie: rozpoznawanie, przypominanie.