|
término |
definición |
|
Actor sequitur forum rei empezar lección
|
|
powód idzie za sądem pozwanego
|
|
|
|
Adoptio naturam imitatur empezar lección
|
|
przysposobienie (adopcja) naśladuje naturę
|
|
|
|
Ambulatoria enim est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum empezar lección
|
|
zmienną jest wola zmarłego, aż do samego kresu życia
|
|
|
|
Audiatur et altera pars empezar lección
|
|
niech będzie wysłuchana i druga strona
|
|
|
|
Benignus leges interpretandae sunt, quo voluntas earum conservetur empezar lección
|
|
ustawy należy interpretować tak, by zrealizować ich zamiar
|
|
|
|
Bis de eadem re agi non potest empezar lección
|
|
nie można procesować się dwa razy o ta samo
|
|
|
|
Cessante ratione legis, cessat lex ipsa empezar lección
|
|
gdy ustaje przyczyna, dla której wydano ustawę, traci moc sama ustawa
|
|
|
|
Da mihi factum, dabo tibi ius empezar lección
|
|
podaj mi fakty, a ja dam ci prawo
|
|
|
|
Dolo facit, qui petit, quod redditurus est empezar lección
|
|
działa podstępnie ten, kto żąda tego, co będzie musiał zwrócić
|
|
|
|
Dura lex sed lex empezar lección
|
|
|
|
|
|
Ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat empezar lección
|
|
ciężar dowodu spoczywa na tym kto twierdzi, a nie na tym kto zaprzecza
|
|
|
|
Executio iuris non habet iniuriam empezar lección
|
|
wykonywanie prawa nie jest bezprawiem
|
|
|
|
Falsa demonstratio non nocet empezar lección
|
|
fałszywe oznaczenie (przedmiotu czynności) nie szkodzi
|
|
|
|
Heredis institutio caput et fundamentum totius testamenti est empezar lección
|
|
Za początek i fundament całego testamentu uważa się ustanowienie dziedzica.
|
|
|
|
Hereditatas nihil aliud est, quam successio in univerum ius, quod defunctus habuerit empezar lección
|
|
spadkobranie to nic innego, jak sukcesja w całość prawa, jakie miatzmarty
|
|
|
|
Hominum causa omne ius constitutum sit empezar lección
|
|
wszelkie prawo ustanawia się ze względu na człowieka
|
|
|
|
Ignorantia facti non nocet empezar lección
|
|
nieznajomość faktu nie szkodzi
|
|
|
|
Ignorantia iuris nocet empezar lección
|
|
nieznajomość prawa szkodzi
|
|
|
|
Impossibilium nulla obligatio est empezar lección
|
|
zobowiązanie do (świadczenia) niemożliwego jest nieważne
|
|
|
|
In dubiis benigniora empezar lección
|
|
w sytuacjach dwuznacznych (należy przy- jąć pogląd) bardziej korzystny (dla stron)
|
|
|
|
In dubio pro reo empezar lección
|
|
w razie wątpliwości, na korzyść oskarżonego
|
|
|
|
Iura novit curia empezar lección
|
|
|
|
|
|
Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere empezar lección
|
|
nakazy prawa są następujące: żyć uczciwie, drugiemu nie szkodzić, oddać każdemu to, co mu się należy
|
|
|
|
Iuris prudentia est divinarum atque humanarum rerum notitia, iusti atque inuisti scientia empezar lección
|
|
nauka prawa jest znajomością spraw boskich i ludzkich oraz wiedzą o tym, co sprawiedliwe, a co niesprawiedliwe
|
|
|
|
Ius civile vigilantibus scriptum est empezar lección
|
|
prawo cywilne stworzone jest dla osób starannych
|
|
|
|
Ius est ars boni et aequi empezar lección
|
|
prawo jest sztuką tego, co dobre i sprawiedliwe
|
|
|
|
Ius publicum privatorum pactis mutari non potest empezar lección
|
|
prawo publiczne nie może być zmienione poprzez umowy osób prywatnych
|
|
|
|
Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi empezar lección
|
|
sprawiedliwość jest niezmienną i trwałą wolą przyznawania tego, co się komu należy
|
|
|
|
Iustitias vestras iudicabo empezar lección
|
|
sprawiedliwość waszą sądzić będę
|
|
|
|
Lex posterior derogat priori empezar lección
|
|
ustawa późniejsza uchyla wcześniejszą
|
|
|
|
Lex retro non agit empezar lección
|
|
|
|
|
|
Male nostro iure uti non debemus empezar lección
|
|
nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa
|
|
|
|
Mater semper certa est, pater vero is est, quem nuptiae demonstrant empezar lección
|
|
matka jest zawsze pewna, ojcem zaś jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo
|
|
|
|
Minima non curat praetor empezar lección
|
|
urząd jurysdykcyjny nie troszczy się o drobnostki
|
|
|
|
Melior est condicio possidentis empezar lección
|
|
lepsza jest pozycja tego, który posiada
|
|
|
|
Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius agitur empezar lección
|
|
dziecko poczęte uważa się za już narodzone, ilekroć chodzi o jego korzyść
|
|
|
|
Ne bis in idem contestetur empezar lección
|
|
proces nie będzie rozpoczynany dwukrotnie
|
|
|
|
Ne aet iudex ultra petita partium empezar lección
|
|
niech sędzia nie wykracza ponad żądania stron
|
|
|
|
Nemo audiatur propriam turpitudinem allegans empezar lección
|
|
powołujący się na własny występek v nie będzie wysłuchany
|
|
|
|
Nemo est iudex in propria causa empezar lección
|
|
nikt nie jest sędzią we własnej sprawie
|
|
|
|
Nemo pro parte testatus, pro parte intestatus decedere potest empezar lección
|
|
nikt nie może umrzeć pozostawiając dziedzica do części spadku, część zaś beztestamentowo
|
|
|
|
Non ex regula ius sumatur sed ex iure quod est regula fiat empezar lección
|
|
z reguły powstaje prawo, lecz regułę tworzy się na podstawie prawa
|
|
|
|
Non omne, quod licet, honestum est empezar lección
|
|
nie wszystko, co dozwolone, jest uczciwe
|
|
|
|
Nulla poena sine lege empezar lección
|
|
|
|
|
|
Nuptias non concubitus, sed consensus facit empezar lección
|
|
małżeństwo tworzy porozumienie a nie faktyczne pożycie
|
|
|
|
Omnis definitio in iure civili periculosa est: parum est enim, ut non subverti posset empezar lección
|
|
wszelka definicja jest w prawie cywilnym niebezpieczna, gdyż rzadko kiedy nie można jej podważyć
|
|
|
|
Optima legum interpres consuetudo empezar lección
|
|
zwyczaj jest najlepszą wykłaoniq ustawy
|
|
|
|
Prior tempore potior iure empezar lección
|
|
pierwszy w czasie, lepszy w prawie
|
|
|
|
Quod ab initio vitiosum est, non potest tractu temporis convalescere empezar lección
|
|
co od początku jest wadliwe, nie może być uzdrowione przez upływ czasu
|
|
|
|
Quod non est in actis, non est in mundo empezar lección
|
|
czego nie ma w aktach, tego nie ma w świecie
|
|
|
|
Quod universitati debetur, singulis non debetur empezar lección
|
|
co należy się wspólnocie, nie należy się jej członkom
|
|
|
|
Quot generationes tot gradus empezar lección
|
|
ile urodzeń, tyle stopni (pokrewieństwa)
|
|
|
|
Reformatio in peius iudici appellato non licet empezar lección
|
|
sędziemu apelacyjnemu nie wolno zmieniać (wyroku) na niekorzyść (odwołującego się)
|
|
|
|
Salus populi suprema lex esto empezar lección
|
|
dobro ludu niechaj będzie najwyższym prawem
|
|
|
|
Scire leges non hoc est verba earum tenere, sed vim ac potestatem empezar lección
|
|
znać prawa nie znaczy trzymać się słów ustaw, lecz ich treści i mocy działania
|
|
|
|
Semel heres, semper heres empezar lección
|
|
kto raz został spadkobiercą, jest nim na zawsze
|
|
|
|
Singularia non sunt extendenda empezar lección
|
|
nie należy rozszerzać wyjątków
|
|
|
|
Summum ius, summa iniuria empezar lección
|
|
najwyższe prawo najwyższym bezprawiem
|
|
|
|
Testis unus, testis nullus empezar lección
|
|
jeden świadek, żaden świadek
|
|
|
|
Tres faciunt collegium empezar lección
|
|
trzech tworzy zgromadzenie
|
|
|
|
Ubi ius, ibi remedium empezar lección
|
|
tam gdzie jest uprawnienie, jest środek dla jego urzeczywistnienia
|
|
|
|
Ubi lex non distinguit, nec nos distinguere debemus empezar lección
|
|
tam gdzie ustawa nie rozróżnia, nie powinniśmy rozróżniać
|
|
|
|
Vanae voces populi non sunt audiendae empezar lección
|
|
nie należy dawać posłuchu czczym głosom ludu
|
|
|
|
Venire contra factum proprium nemini licet empezar lección
|
|
nie wolno występować przeciw temu, co wynika z własnych czynów
|
|
|
|
Vim vi repellere licet empezar lección
|
|
|
|
|
|
Volenti non fit iniuria empezar lección
|
|
chcącemu nie dzieje się krzywda
|
|
|
