nekal

co to psychologia

paychologia to nauka o zachowaniu i przebiegow procesow psychicznych. jest to nauka empiryczna oparta na doswiadczeniach

kartezjusz

zapamietujemy lepiej wspomnienia podczas ktorych przezywamy silne emocje. Uznal że wlasnoscia jaka przysluguje duszy jest myslenie. dla zdobywania widzy niezbedny jest rozum, zmysly nie zdobywaja wiedzy ale sa przydatne zyciowo.

3 typy ideii wedlug kartezjusza

idee wroszone (bog), nabyte (slonce), skonstruowane (gryf)

arystoteles

empiryzm, czlowiek rodzi sie z umyslem jak czysta kartka i wszystkie doswiadzczenia zdobywa za pomoca zmyslow podczas zycia. doznania zmyslowe sa najistotniejsze w poznawaniu swiata

platon

natywizm, czlowiek nabywa wiedze przed wcieleniem duszy, tak jak i cechy

john locke

tworca klasychnej postaci empiryzmu i librealizmu, zrodlem ludzkiego poznania sa przede wszystkim bodzce zmyslowe, rozwoj jest uzalezniony od doswiadczen

david hume

rozum wazniejszy niz emocje, twierdzil że obraz swiata jest kreowany przyz impresje zmuslowe, usmiadomoione uczucia zmyslowe, idee pamieci i idee wyobrazni

david hume 2

podkreslal że tworzrenie swiadomego obrazu czesto zachodzi pod wplywem nawykow i emocji, stad jego koncepcja daje poczatek psychologii irracjonalnej

immanuel kant

czlowiek zawdziecza poznanie dzieki zmuslom i rozumowi, laczyl w ten sposob racjonalizm z empiryzmem

wilhelm wundt

1879 laboratorium w lipsku, ojciec psychologii ekseprymentalnej, dzieki niemu psychologia stala sie nauka empiryczna

edward titchener

strukturalista, opisal metode introspekcji

z jakich przyczyn atakowano struktoralizm

ram, redukcjinistyczny - sprowadzal ludzkie doznania do kombinacji prostych przezyc, atomistyczny - zamiast badac calosci badal czesci, atomistyczny - zwierzeta niemowleta osoby chore psychicznie

william james

funkcjonalista, swiadomisc jest ciaglym strumieniem wlasciwoscia psychiki z nieustannym kontakcie że swiatem zewnetrzym

posychologia postaci

badanie procesow psychicznych jako calosci a nie odrebnych czesci

cele psychologii

opisywanie, wyjaśnianie, przewidywanie, kierowanie

rodzaje wyjasniej

wewneyrze, zewnetrze, kombinowane

pozytywy i negatywy kierowania zachowaniem

podniesienie jakosci zycia, obnizenie stresu, terapia, resocjalizacja, wady manipulacja

rodzaje zmiennych

zmienna niezalezna - zmienna badana, jest manipulowana by moc zobaczyc jej dzialanie na zmiennej zaleznej, zmienna zalezna nie jest manipulowana i jest po to by zobaczyc dzialanie niezaleznej

kierunki w psychologii

psychodynamiczny - freud, behawioralny john watson, humanistyczny abraham maslow, biologiczny, poznawczy, ewolucjonistycNy, spoleczno kulturowy

determinizm

koncepcja że wszystkie wydarzenia sa determinowane przez czynnik ktory jest mozliwy do zaobserwoaania lub zmierzenia

hipoteza

prowizoryczne wyjasnienie zwiazku miedzy dwoma wydarzeniqmi lub zmiennymi, czesto formuule sie w postaci przewidywania że pewien czynnik bedzie nastepstwem wystepowania okrealonych czunnosci

metoda naukowa

zbior procedur sluzoacych do zbierania i interpretowania materialu w taki sposob by jak najbardziwj ograniczyc ilosc bledow. procedury badawcze musza byc dostepne weryfikacji srodowiskowej, musza byc otwarte na sceptycyzm, krytyke, powtorzenia lub odrzuce

tendencyjnosc obserwatora

znieksztalcenie danych percepcyjnych spowodowane osobistymi motywami i oczekiwaniami obserwujacego. wyjsciem z tej sytucaji jest standaryzacja i operajonalizacja

standaryzacja

zbior jednolitych procedur badania kazdego uczestnika testu, wywiadu lub eksperymentu, wszyscy uczestnicy powinni doswiadczac takich samych warunkow eksperymentalnych

operacjonalizacja

proces przeksztalcania abstrakcyjnych pojec w konkretne wskazniki i zmkenne dajace sie zmierzyc empirycznie

metoda eksperymentalna

metoda badawcza polegajaca na manipulowaniu zmiennymi niezaleznymi w celu okreslenia ich wplywu na zmienne zalezne, celem

zmienna zaklucajaca

bodziec nie wprowadzony celowo wplywajacy na zachowanie osoby badanej

efekt oczekiwania

rezultat gdy obserwator daje znac w subtelny spodob badanym osobom jakieho badania od nich oczekuje i w ten sposob wywoluje oczekiwana reakcje

efekt placebo

zmiana zachowanka ktora wystepuje mimo braku manipulacji eksperymentalnej

procedura kontrolna

ustalana procedura utrzymywania na stalym poziomie wszystkich zmiennych oprocz zmiennych niezaleznych, liczy sie to rowniez podawania instrukcji i oceniania

podwojnie slepa kontrola

polega na eliminowaniu wplywu oczekaiwan eksperymentatorow na wyniki badania, utrzymuje sje pomocnikow eksperymentatora jak i osob badanych w nieswiadomosci co do tego ktory z osob badanyxh jest poddawany danej procedurze

wielogrupowy plan eksperymentalny

rozne hrupy sa losowo przydzielane do grup eksperymentalnych lub kontrolnycj

grupa eksperymentalna

podawana manipulacji zmiennej niezlaeznej

grupa kotrolna

nie jest poddawana manipulacji zmiennej niezaleznej

losowy dobor proby

procedura ktora zapewnia że kazdy osobnik danej populacji ma takie same szanse na wziecie udzialu w eksperymencie

jednogrupowy plan eksperymentalny

kazda osoba jest takze osoba kontrolna - badanie zachowania przed i po maniupulacji zmienniej niezaleznej

obserwacja naturalna

dyakretna obserwacja badanych w naturalnym srodowisku

studiim przypadku

intensywna obserwacja danwj jednostki lub grupy jednostek

zgoda po otrzymaniu informacji

jednosyki sa informowane o ryzykach, korzysciach i procesurach eksperymentalnych przed wyrazeniem zhody na eksperyment

rozmowa wyjasniajaca

wyjasnienie badanym jak najwiecej informacji na temat badania po jego zakonczeniu

percepcja

procesy organizujace informacje w obrazy zmuslowe oraz interpetujace je jako wytwor obiektow i wydarzen pochodzacych z zewnetrzeho, trojwymiarowego swiata

proces percepcji

odbior wrazen, organizacja percepcji, procesy identyfikacji i rozpoznawania

odbior wrazen

proces w ktorym stymulacja narzadu zmyslu jest zrodlem impulsow neuronalnyc, dajacych w efekcie doswiadczenie lub swiadomosc zmiany warunkow zwwnwtrzych i wewnetrznych

bodziec dystalny

obiekt fizyczny istniejacy w swiecie zewnetrznym w odroznienu od bodzca proksymalnego (obrazu powstajacego na siatkowce)

prog absolutny

minimalny zasob energii fizycznej potrzebny do wytworzenia doznania zmyslowego. ukazywany za pomoga funkcji psychometrycznej

adaptacja sensoryczma

przezywczakenje nie do np jednostajnego dzwieku by lowstala silniejsza reakcja na nowa informacje

prawo webera

wielkosc progu roznicy jest proporcjonalna do natezenia bodzca standardowego

transdukcja

przeksztalcaniem nednwj formu energii w inna np przeksztalcanje swiatla w impulsy neuronalne

oko

zrenica - otwor przez ktory wpada swiatlo, siczewka - elastyczna tkanaka koncentrujaca swiatlo w siatkowce

akomkdacja

proces zmiany grubosci soczewki oka przez miesnie rzeskowe umozliwiajacy ustawienie ogniskowe zarowno na bliskich i dalekich obiektach

siatkowka

wartstwa komorek znajdujaca sie na tulniej czwsci oka zawierajaca fotoreceptory i przelszyalca energie swietlna w reakcje neuronalne

preciki i czopki

perciki ksztalty, dzialaja w ciemnosci, vzopki kolory

plamka zolta

zageszczenie czopkow w jednhm miejscu, punkt najostrzego widzenia

plamka slepa

neurony przenoszace komunikaty z receptorow zmuslowych do oun

teoria 3 barw

istnieja trzy rodzaje receptorow barw wytwarzajacych pierwotne wrazenia barwne - czerwieni, zieleni, blekitu

slimak

podstawowy organ sluchowy wypelniony plynem w uchu wewnetrzym

gluchota przewodzeniowa i nerwowa

przewodzeniowa - spowodowana problemem w przewodzeniu drgan powietrza do slimaka. nerwowa - Defekt mwchanizmow neuronalnych wzbudzajacyvh impulsy nerwowe w uchu lub przekazujavyvh je do kory mozg

teoria miejsca

wysokosc dziwieku moze byc kodowana na podstawie miejsc aktywacji w blonie podstawnej

teoria czestotliwosci

mozliwosc kodowania czestotliwosci dzwieku w formie czestotliwosci reakcji neuronalnych

lokalizacja dzwieku

ocena czasu docierania dzwieku, ocena wysokosci dzwiekow docierajacych do kazdego ucha, dzwiek ma wieksza wysokosc w pierwszym uchu do ktorego dociera

bol

reakcja otganizmu na nieprzyjemne podzce ktore moga grozic uszkodzeniem lub zniszczeniem tkanki

tkanki tamy

teoria modulacji bolu- niektore komorki w rdzeniu przedluzonym dzialaja jak tama przerywajac i blokujac pewne sygnaly bolkwe i dopiszczakace go mozgu tylko niektore z nich - pocieranie bolacego miejsca, zamykanie tam

swiadomosc

stan w ktorym jednostka zdaje sonie sprawe ze swoich zjawisk wewnetrzyn i zjawisk wystwpujacych w srodowisku zewnetrznym, wynikiem jest poczucie wlasnego ja

nieswiadomosc

zwykle nie dostepne dla swiadomosci lub pamieci, czasami mozna uczynic swiadomymi np kontrola nad oddychaniem

wspomnienja przedswiadome

wspomnienje ktore obecnie nie jest swiadome ale latwo je przywolac do swiadomosci kiedy jest potrzebne

nieswiadomosc wedlug freuda

traumy i zakaznae pregnienia sa na tyle zagraajace że sa usuwane trwale że swiadonosci, twierdzil że mimo że tresc niemozliwych do zaakceptowania mysli i motywow zostala wyparta, to jednak zwiazane z tymi myslami silne uczucia wywieraja wplyw na zachowani

typy porownan w myslach ludzi

spoleczne - z innymi pudzmi, kontrfaktyczne - gdybym zrobil to to stalo by sie to, z czasem przeszlym - robilem wiecej czegos kilka lat temu, z czasem przyszlym zamierza robuc cos wiecej niz terqz

korzysci że swiadomisci

pomoc w przetrwaniu, przystosowanie do srodowiska nadajac mu sens na trzy sposoby

trzy sposoby nadawania sensu srodowiskowi przez swiadomosc

redukuje doplyw bodzcow ograniaczajac to na czym sie skupiamy na naszych celach a nie niepotrzebnych info, selektywne przechowoywanie - selektywne przechowywaniw info w mozgu tych co sa dla nas istotne, rozwarzanie alternatyw i konsekwen na uzysk. wiedzy

kulturowe modele rzeczywistosci

sposoby myslenua o swiecie podzielane przez wiekszosc czlonkow okreslonej grupy ludzi

chronotyp

mozna na to podzielic ludzi wedlug preferowanych przez nich wzorcow snu i czuwania

cykle snu

rem, nie-rem (mniejsza aktywnosc marzen sennych) nrem 90 min rem 10 min z kazdym cyklem rem sie wydluza

funkcje snow

nrem- ochrona i regeneracja org, naprawa kom mozgowych, rem stwarza warunki w ktorych mozh utrwala swoje osiagniecia w uczeniu sie nowych zadan,

somnambulizm

lunatykowanie

leki nocne

epizody w ktorych osoba spiaca budzi sie nagle w stanie pobudzenia i panicznego leku, ale na drugi dzien teho nie pamieta, wystepuja w piereszej 1/3 snu nocnego

praca marzenja sennego

proces podczas ktorego wewnetrzna cenzura przeksztalca utajona tresc marzenia senneho w jawna

czym sa sny

polaczenie niedawnyxh doswiadczen jednostek z ubieglych paru dni z ich celami, pragnianiami i problemami

tolerancja

zjawisko wystepujace w sytuacji ciaglego zazywania danego srodka w wyniku czeho jednostka wymaga coraz wiekszych dawek by uzyskac ten sam efekt

srodki pobudzajace

substancja psychoaktywna ktora wywoluje pobudzenie i euforie, podnosza w mozgu poziom neuroprzekaznikow takich jak no serotonina i dopamina, uniemozliwiacac tym samym dziaqnie molekul ktore usuwaja dooamine z synaps

uczenie sie

proces oparty na doswiadczwniu ktory prowadzi do wzglednke trwalej zmiany zachowania lub potencjalu zachowania

habituacja

oslabienie reakcji behawioralnej kirdy bodziec jest podowany wielokrotnie, pomaga skupic uwage na nowych wydarzeniach w srodowosku

uwrazliwienie

zwiekszenie reakcji behawioralnej na bodziec podawany wielokrornie np doswiadczenie bolesnego bodzca kilkakrotnje w roznuch odstepach czasu

Skinner

zjawiska psychiczne takie jak mysli i wyobrazenia nie sa przyczynami zachowania, sa to raczej prayklady zachowania ktore sa spowodowane przez bodzce seodowiskowe

analiza zachowania

dziedzina paychologii ktora koncentruje soe na srodowiskowych wyznacznikach uczenia sie i zachowania, staraja wykryc aie uniwersalne praqidlowosci w uczeniu wystepujace zarowno u ludzi jqk u zwierzat

warunkowanie klasyczne

typ uczaenia sie w ktorym zachowanie (reakcja warunkowa) jest wywolane przez obojetny bodziec (bodziec warunkowy) ktory zysluje te zdolnosc poprzez skojarzenie ho z bodzcem istotnum bilogicznje (bodzcem bezwarunkowym)

odruch

niewyuczona reakcja wywolywaana przrz specyficzne nodzce ktore maja znaczenie biologiczne dla organjzmu

sb, rb, sw, rw

sb- bodziec bezwarunkowy, rb reakcja bezwarunkowa, sw bodziec warunkowy, rw reakcja warunkowa

nabywanie

etap w eksperymwncie nad warunkowaniem klasycznym w ktorym reakcja warunkowa jest po raz pierwszy wywolywana przez bodziec warunkowy

rodzaje ukladu bodzcow w warunkowaniu klasycznym

nastepcze (pojawienie sie tonu przed pod pokarm), sladowe wylaczenie tonu przed pojaw sie pokarm, rownoczesne, wsteczne

roznicowanie bodzcow

proces warunkowania w ktorym organizm uczy sie reagowac na odmienne bodzce rozniace sie na pewnym wymiarze bodzca watunkowego

prawo efekfu

wytworzenie skojarzenja miedzy bodzcami dzialajacymi w danej sytuacji, zwiazek bodziec-reakcja metoda prob i bledow

zachowanie sprawcze

zachowanie organizmow ktore ma wolyw na srodowisko

czynnik wzmacniajacy

kazdy bodziec ktory zwieksza podobienstwo wystopienja danej reakcji, gdy uczyni sie ho zbieznym z ta reakcja

wzmocnienie pozytywne

prezentacja bodzca apetytywnego po zachowaniu, zwiekszajaca prawdopodobienstwo wystapienia zach w przyszlosci

wzmocnienje negatywne

wycofanie bodzca awersyjnego po zachowaniu co zwieksza prawdopodobienstwo wystapienia tegi zachowania w przyszlosci

warunkowanie ucieczki

forma uczenia sie w ktorej orhanizm nabywa reakcje powodujaca ustanie bodzca awersyjnego (otwieranie parasola podczas deszczu)

warunkowanie unikania

nabycie reakcji przrez org pozwalajace zapobiec awersyjnym bodzcom zanim zaczna one dzialac (zapinanie pasa zeby nie uspyszec awersyjnwho piszczenia w aucie)

klasy bodzcow

te wobec ktorych pozostajesz obojetny, apetytwne i awersyjne

karanie pozytywne

podanje bodzca awersyjnego po danym zachowaniu zmniejszajac prawdopodobiwnstwo wystapienia tego zachowania

karanie negatywne

usuniecie bodzca apetetywnego

bodziec dyskryminacyjny

bodziec ktory dziala jako zapowiedz wzmocnienia, sygnalizujacy kiedy okreslone zachowania przyniosa rezultacie pozytywne wzmocnienje

pierwotny czynnik wzmacniajacy

istotny biologicznie np jedzenie woda

warunkowy czynnik wzmacniajacy

w warunkowaniu klasycznym bodziec poprzednio obojetny ktory stal sie czynnikiem wzmacniajacym

teoria deprywacji reakcji

jesli jednemu organizmowi uniemozliwia sie jakies zachowania wowczas staja sie zachowaniami preforowanymi a zatem uzyskuja wlasciowsci wzmacjniiace

awersja do smaku

biologiczny mechanizm dzieki ktoremu orhanizm w jednej probie uczy sie unikac pokarmu po spozyciu ktorego zachorowal