|
término |
definición |
1. ius est ars boni et aequi empezar lección
|
|
prawo jest sztuką stosowania tego co dobre i słuszne
|
|
|
|
empezar lección
|
|
prawo bezwzględnie wiążące, przepisy prawne, które każdy z podmiotów musi w konkretnym przypadku respektować nie mając żadnej możliwości uchylenia ich zastosowania przez oświadczenie woli. (Istnieje jeden rodzaj powinnego zachowania)
|
|
|
|
empezar lección
|
|
prawo względnie wiążące prawo opierające się w szerokim zakresie na uznaniu autonomii woli stron, które mogły z dużą swobodą kształtować swoje stosunki prawne, mają zastosowanie wówczas jeśli zainteresowana osoba nie postanowi inaczej (dowolne kształtowanie przez strony np. ustalenie czynszu, umowa kupnasprzedaży)
|
|
|
4. ignorantia iuris nocet empezar lección
|
|
nieznajomość prawa szkodzi
|
|
|
5. ignorantia facti non nocet empezar lección
|
|
nieznajomość faktów nie szkodzi
|
|
|
|
empezar lección
|
|
|
|
|
|
empezar lección
|
|
sąd właściwy do rozpoznania danej sprawy
|
|
|
|
empezar lección
|
|
miejsce gdzie została zawarta umowa
|
|
|
9. forum delicti commissi empezar lección
|
|
miejsce popełnienia przestępstwa
|
|
|
|
empezar lección
|
|
|
|
|
|
empezar lección
|
|
|
|
|
|
empezar lección
|
|
miejsce gdzie jest przedmiot sporu
|
|
|
|
empezar lección
|
|
miejsce spełnienia świadczenia
|
|
|
14. forum soluti contractus empezar lección
|
|
miejsce wywiązania się z umowy
|
|
|
|
empezar lección
|
|
miejsce według jakiego prawa nastąpi spadek/miejsce gdzie nastąpi spadek
|
|
|
|
empezar lección
|
|
przywilej stawania przed sądem specjalnym np. sąd duchowny
|
|
|
17. actor sequitur forum rei empezar lección
|
|
powód idzie/niesie powództwo do sądu pozwanego (sąd właściwy dla miejsca zamieszkania pozwanego)
|
|
|
|
empezar lección
|
|
sąd (urząd) zna prawo. W prawie rzymskim to strony musiały udowodnić, że dane prawo obowiązuje. Obecnie przyjmuje się, że sąd zna prawo
|
|
|
|
empezar lección
|
|
|
|
|
|
empezar lección
|
|
ustawa opatrzona sankcją nieważności. Nieważność czynności dokonanej wbrew przepisom np. zakaz darowizn między małżonkami
|
|
|
21. lex plus quam perfecta empezar lección
|
|
ustawa przewidująca sankcję nieważności i represyjną np. bigamia
|
|
|
22. lex minus quam perfecta empezar lección
|
|
ustawa nie przewidująca sankcji nieważności tylko sankcję karną np. związek małżeński zawarty w czasie żałoby był ważny, ale strony podlegały karze infamii
|
|
|
|
empezar lección
|
|
ustawa nie przewidująca ani nieważności, ani kary za dokonanie czynności zabronionej przez ustawę np. lex Cincia zakazująca nadmiernych darowizn na rzecz osób spoza rodziny, leges sumptuariae
|
|
|
|
empezar lección
|
|
działanie obok prawa, szukanie luk w prawie (obejście przepisów)
|
|
|
|
empezar lección
|
|
działanie sprzeczne z ustawą
|
|
|
|
empezar lección
|
|
działanie zgodnie z ustawą (przepisem)
|
|
|
|
empezar lección
|
|
analogia w obrębie jednego aktu prawnego
|
|
|
|
empezar lección
|
|
analogia w obrębie całego systemu prawa
|
|
|
|
empezar lección
|
|
wnioskowanie z przeciwieństwa np. jeśli coś nie jest zakazane to jest dozwolone
|
|
|
|
empezar lección
|
|
|
|
|
31. praesumptio iuris tantum empezar lección
|
|
domniemanie prawne (wzruszalne) np. domniemanie ojcostwa
|
|
|
32. praesumptio iuris ac de iure empezar lección
|
|
domniemanie prawne niewzruszalne, nie można go obalić przez przeprowadzenie przeciwdowodu np. wpisy w księgach wieczystych
|
|
|
33. nullum crimen sine lege empezar lección
|
|
nie ma przestępstwa bez ustawy
|
|
|
|
empezar lección
|
|
ustawa nie działa wstecz np. przepisy które prowadzą do pogorszenia czyjejś sytuacji. Jeśli dzisiaj coś nie jest przestępstwem i to popełniłem a jutro jest już to spenalizowane to nie mogę zostać za to ukarany
|
|
|
35. lex posterior derogat legi priori empezar lección
|
|
ustawa późniejsza uchyla wcześniejszą
|
|
|
|
empezar lección
|
|
komentarz do istniejącego już przepisu
|
|
|
37. de lege ferenda postulat o tym, że należy wprowadzić jakiś przepis (postulat zmian) empezar lección
|
|
postulat o tym, że należy wprowadzić jakiś przepis (postulat zmian)
|
|
|
38. qui suo iure utitur, neminem laedit empezar lección
|
|
kto korzysta ze swojego prawa, nikomu nie szkodzi
|
|
|
|
empezar lección
|
|
rzeczy oznaczone gatunkowo, rzeczy oznaczone co do gatunku; rzeczy zamienne, rodzajowo oznaczone, takie, które określano za pomocą wagi, miary i ilości np. zboże, olej, wino, pieniądze;
|
|
|
|
empezar lección
|
|
rzeczy oznaczone indywidualne, rzeczy odrębnie kwalifikowane ze względu na ich cechy indywidualne (obraz, rzeźba), niezamienne
|
|
|
41. genus perire non censetur empezar lección
|
|
uważa się, że gatunek nie ginie. (zasada, w myśl której przy wykonywaniu zobowiązań, których przedmiotem jest rzecz oznaczona gatunkowo zniszczenie lub utrata rzeczy nie zwalnia dłużnika od obowiązku świadczenia takiej samej rzeczy)
|
|
|
|
empezar lección
|
|
podstawa przekazania wartości z tytułu uwolnienia się ze zobowiązania, chęć umorzenia istniejącego długu
|
|
|
|
empezar lección
|
|
podstawa darowizny, w celu dokonania darowizny. Dokonuje się po to, żeby nastąpiło przysporzenie na rzecz innej osoby bez żadnego ekwiwalentu (przykład: darowizna przyczyna: chęć obdarowania)
|
|
|
44. causa obligandi vel acquirendi empezar lección
|
|
w celu zobowiązania kogoś, celem jest nabycie prawa lub innej korzyści majątkowej przez dokonującego przysporzenia, czyli zwiększenie jego aktywów (przykład: sprzedaż, najem)
|
|
|
|
empezar lección
|
|
(forma czynności prawnej zastrzeżona) pod rygorem nieważności, aby była skuteczna musi mieć określoną formę ta czynność np. akt notarialny
|
|
|
|
empezar lección
|
|
(forma czynności prawnej zastrzeżona) dla wywołania określonych skutków prawnych np. darowizna za 1 zł
|
|
|
|
empezar lección
|
|
czynność prawna kulejąca, dokonana przez osobę nieupoważnioną (np. pełnomocnik bez upoważnienia) lub niezdolną, (np. czynność rozporządzającozobowiązująca wykonana przez osobę małoletnią bez zgody opiekuna) do momentu wydania zgody/potwierdzenia nie jest nieważna tylko nieskuteczna, charakteryzuje się bezskutecznością zawieszoną
|
|
|
|
empezar lección
|
|
istota czynności prawnej, dzięki nim można było zaliczyć czynność do danego typu i odróżnić od innych. Bez ustalenia essentialia negotii nie można zawrzeć ważnej czynności prawnej np. przy kontrakcie kupna sprzedaży należy określić towar i cenę, w testamencie należy wyznaczyć dziedzica bo bez tego czynności te byłyby nieważne.
|
|
|
|
empezar lección
|
|
to co jest z natury związane z czynnością. Wynikają one z zasad sprawiedliwego obrotu prawnego. Dorozumiewa się że z określoną czynnością związane są milcząco(nie muszą być wyraźnie określone) tego rodzaju elementy przez strony wyłączone. np. przy kupnie sprzedaży przyjmuje się odpowiedzialność za wady fizyczne i wady prawne towaru. Mogą być one rozszerzone, lub wyłączone.
|
|
|
|
empezar lección
|
|
klauzule dodatkowe np. termin, warunek, polecenie
|
|
|
|
empezar lección
|
|
skuteczne wobec wszystkich którzy chcieliby naruszyć prawo właściciela jakiejś rzeczy lub jakieś inne prawo skuteczne wobec wszystkich np. prawa rzeczowe (przysługująca skarga > actio in rem)
|
|
|
|
empezar lección
|
|
stosunki zobowiązaniowe skuteczne wobec stron np. zobowiązania z umów (przysługująca skarga> actio in personam)
|
|
|
|
empezar lección
|
|
przyczyna, podstawa, przypadek
|
|
|
|
empezar lección
|
|
okres między datą ogłoszenia aktu prawnego, a datą jego wejścia w życie
|
|
|
|
empezar lección
|
|
termin początkowy (od którego dnia)
|
|
|
|
empezar lección
|
|
termin końcowy (do którego dnia) po zakończeniu którego czynność przestaje być skuteczna
|
|
|
57. superficies solo cedit empezar lección
|
|
to co zostało na stałe połączone z gruntem staje się własnością właściciela gruntu np. drzewo
|
|
|
|
empezar lección
|
|
prawa na rzeczy cudzej (ograniczone prawa rzeczowe) np. hipoteka na dom
|
|
|
|
empezar lección
|
|
powództwo windykacyjne (skarga wydobywcza), wytacza się kiedy jest się pozbawionym danej rzeczy, aby ją z powrotem odzyskać
|
|
|
|
empezar lección
|
|
powództwo negatoryjne, skarga o naruszenie posiadania, wytaczał ja właściciel kwirytarny, który nie utracił posiadania rzeczy, ale był w inny sposób naruszany w spokojnym wykonywaniu swych uprawnień, a naruszający zachowywał się tak jakby miał prawo do korzystania z rzeczy
|
|
|
61. animus rem sibi habendi/animus possidendi empezar lección
|
|
wola zatrzymania rzeczy dla siebie
|
|
|
62. constitutum possessorium empezar lección
|
|
ustanowienie kogoś posiadaczem, zbywca przenosił własność rzeczy na nabywcę bez jej wydawania np. przenoszę własność mojego niewolnika z jednoczesnym zawarciem umowy, iż przez określony czas będę tytułem najmu korzystać z jego pracy
|
|
|
|
empezar lección
|
|
zachodziła wówczas, gdy dotychczasowy depozytariusz w drodze umowy (np. kupna) stawał się posiadaczem tej rzeczy, kupowanie rzeczy, którą się dzierżyło
|
|
|
64. successio ex testamento empezar lección
|
|
dziedziczenie na podstawie testamentu
|
|
|
65. successio in universitatem empezar lección
|
|
dziedziczenie w zakresie ogólnym, przejęcie ogółu praw i obowiązków które przysługiwały poprzednikowi np. przejęcie i aktywów i pasywów
|
|
|
66. cum viribus hereditatis empezar lección
|
|
odpowiedzialność spadkobiercy rzeczy spadkowych z tytułu spadku, spadkobierca odpowiada tylko tym, co jest w spadku rzeczami należącymi do spadku
|
|
|
67. pro viribus hereditatis empezar lección
|
|
odpowiedzialność do wysokości spadku, nie odnosi się do konkretnej 68. separatio bonorum oddzielenie spadkobiercy od majątku który otrzymał
|
|
|
|
empezar lección
|
|
przymierze małżeńskie/ umowa małżeńska, małżeństwo równouprawnionych osób
|
|
|
70. impedimentum matrimonii empezar lección
|
|
|
|
|
71. impedimentum matrimonii dirimens empezar lección
|
|
przeszkoda małżeńska zrywająca (np. wiek, bigamia)
|
|
|
72. impedimentum matrimonii impediens empezar lección
|
|
przeszkoda małżeńska wzbraniająca, przeszkody tamujące zawarcie małżeństwa (np. różnice wyznań), jeżeli jednak zostanie zawarte to jest już ważne
|
|
|
|
empezar lección
|
|
małżeństwo zgodne z prawem
|
|
|
|
empezar lección
|
|
małżeństwo niezgodne z prawem
|
|
|
75. matrimonium legitimum empezar lección
|
|
małżeństwo zgodne z prawem
|
|
|
76. matrimonium non legitimum empezar lección
|
|
małżeństwo faktycznie nie zawarte
|
|
|
77. matrimonium non existens empezar lección
|
|
małżeństwo które, nie istnieje
|
|
|
78. matrimonium non consummatum empezar lección
|
|
|
|
|
79. matrimonium ratum et consummatum empezar lección
|
|
małżeństwo zawarte (ważne) i dopełnione jest nierozerwalne
|
|
|
80. separatio quoad torum et separatio mensam empezar lección
|
|
rozdzielenie co do łoża i stołu
|
|
|
82. separatio temporanea // separatio perpetua empezar lección
|
|
Separacja na jakiś czas, separacja stała
|
|
|
83. separatio manente vinculo empezar lección
|
|
separacja przy trwającym węźle (małżeństwo nadal trwa)
|
|
|
84. mater semper certa est empezar lección
|
|
|
|
|
|
empezar lección
|
|
|
|
|
86. pater est quem nuptiae demonstrant empezar lección
|
|
ojcem jest ten na którego wskazuje małżeństwo, domniemanie prawne, ojcem jest mąż matki
|
|
|
|
empezar lección
|
|
bezpłodność, niezdolności do reprodukcji, nawet jeżeli możliwe jest odbycie stosunku płciowego
|
|
|
|
empezar lección
|
|
|
|
|
|
empezar lección
|
|
dzieci z pierwszego małżeństwa
|
|
|
|
empezar lección
|
|
|
|
|
|
empezar lección
|
|
zapłodnienie sztuczne (w probówce/ szkle)
|
|
|
|
empezar lección
|
|
|
|
|
|
empezar lección
|
|
|
|
|
|
empezar lección
|
|
rzeczywista szkoda majątkowa, dająca się wyliczyć w pieniądzach 95. lucrum cessans zysk którego poszkodowany nie osiągnął (korzyści jakich poszkodowany mógł się spodziewać gdyby szkoda nie nastąpiła) np. jak taksówkarz rozwalił taksówkę i na czas naprawy nią nie jeździł, a więc nie zarobił)
|
|
|
|
empezar lección
|
|
prawo miarkowania przy szacowaniu szkody, np. wycena sędziego (zachowanie umiaru w wycenie), sędzia może dokonać innego oszacowania wartości niż powód
|
|
|
|
empezar lección
|
|
|
|
|
|
empezar lección
|
|
upoważnienie przemienne, jest to przypadek, gdy w treści zobowiązania istnieje tylko jedno świadczenie, jednakże dłużnik może zwolnić się ze swojego obowiązku również przez spełnienie innego świadczenia. Np. odpowiedzialność właściciela niewolnika za delikt popełniony przez niewolnika
|
|
|
|
empezar lección
|
|
niedochowanie staranności wg abstrakcyjnego wzorca
|
|
|
|
empezar lección
|
|
niedochowanie staranności
|
|
|
|
empezar lección
|
|
niedbalstwo przy wyborze, np. przyjęcie do pracy nieodpowiednich osób
|
|
|
103. culpa in custodiendo empezar lección
|
|
wina osoby zobowiązanej do nadzoru rzeczy np. gdy ją ktoś ukradł
|
|
|
104. culpa in contrahendo empezar lección
|
|
wina przy zawieraniu kontraktu, gdy źle sformułujemy umowę
|
|
|
|
empezar lección
|
|
|
|
|
106. audiatur et altera pars empezar lección
|
|
niech będzie wysłuchana i druga strona (zasada kontradyktoryjności)
|
|
|
107. nemo iudex sine actore empezar lección
|
|
nie ma sędziego bez powoda(musi zostać wniesione powództwo, inaczej nie ma sprawy)
|
|
|
108. res iudicata inter partes empezar lección
|
|
sprawa osądzona tworzy prawo między stronami
|
|
|
|
empezar lección
|
|
zgodny wybór sądu przez strony (oddanie do rozstrzygnięcia sporu sądowi bez względu na jego właściwość miejscową czy osobową)
|
|
|
110. exceptiones peremptoriae empezar lección
|
|
zarzuty powodujące zniweczenie żądania (trwałe) np. przedawnienie
|
|
|
111. exceptiones dilatoriae empezar lección
|
|
oddalenie powództwa ze względu na niewłaściwość sądu (przejściowe)
|
|
|
|
empezar lección
|
|
ciężar wniesienia dowodu, przytoczenia twierdzeń, dla uczestników (ciężar przytoczenia dowodu), strony są obowiązane podejmować działania, ażeby wyjaśnić istotne okoliczności sprawy i przedstawiać dowody
|
|
|
|
empezar lección
|
|
ciężar dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, ciężar na oskarżycielu 114. ei incumbit probatio qui dicit non qui negat ciężar dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym, co zaprzecza
|
|
|
|
empezar lección
|
|
nie można wnieść powództwa 2 razy w tej samej sprawie
|
|
|
|
empezar lección
|
|
zdanie odrębne np. odrębne zdanie sędziego w sądzie kolegialnym, odcięcie i uzasadnienie swojego stanowiska, uzasadnienie to powinno być na sporządzone na piśmie
|
|
|
|
empezar lección
|
|
zmiana/reforma na gorsze. Ten kto wnosi apelację nie może dostać gorszego wyroku niż w sądzie 1 instancji (wyjątek stanowi prokurator wg KPK)
|
|
|
|
empezar lección
|
|
sędzia niezdolny do wydania wyroku (wyłączony przez ustawę) np. kiedy jest krewnym jednej ze stron
|
|
|
|
empezar lección
|
|
sędzia podejrzany (wyłączony na wniosek którejś ze stron gdy są wątpliwości co do jego stronniczości) np. gdy istnieje podejrzenie romansu między sędzią, a oskarżonym
|
|
|
|
empezar lección
|
|
kupno rzeczy przyszłej, spodziewanej np. plony (charakter warunkowy, kontrakt wywiera skutki prawne jedynie w przypadku ziszczenia się warunku)
|
|
|
|
empezar lección
|
|
kupno szansy, losu np. zwierzyny z polowania, (wywiera skutki prawne nawet w przypadku nieuzyskania oczekiwanych rezultatów)
|
|
|
122. pactum reservati dominii empezar lección
|
|
umowa z zastrzeżeniem własności, np. zastrzeżenie własności sprzedawanego przedmiotu na rzecz sprzedawcy aż do chwili zapłaty ceny
|
|
|
123. pactum displicentiae empezar lección
|
|
umowa o zwrot rzeczy, np. sprzedaż na próbę, gdy kupujący może do określonego czasu wycofać się z kontraktu, uznając, że towar mu nie odpowiada
|
|
|
124. pactum in favorem tertii empezar lección
|
|
umowa na rzecz osoby trzeciej, np. dłużnik, zamiast świadczyć do rąk wierzyciela, jak w typowym stosunku obligacyjnym, jest zobowiązany spełnić świadczenie na rzecz osoby trzeciej
|
|
|
125. pactum de retroemendo empezar lección
|
|
umowa sprzedaży z zastrzeżeniem prawa odkupu (za tę samą cenę)
|
|
|
|
empezar lección
|
|
kupno z zastrzeżeniem zwrotu, jeśli dana rzecz nie będzie się kupującemu podobała (jeszcze nie zawarta umowa, dopiero gdy dany przedmiot mi się spodoba to jest zawarta umowa)
|
|
|
127. locatio conductio operis empezar lección
|
|
najem dzieła, zobowiązanie wykonawcy dzieła do wykonania oznaczonego dzieła dla zamawiającego. W zamian za to zamawiający był zobowiązany zapłacić ustalone wynagrodzenie w pieniądzach
|
|
|
|
empezar lección
|
|
bierze się pod uwagę ustawę w miejscu gdzie popełniono przestępstwo
|
|
|
|
empezar lección
|
|
|
|
|
|
empezar lección
|
|
|
|
|
|
empezar lección
|
|
|
|
|
|
empezar lección
|
|
parafialna księga zawartych małżeństw
|
|
|
133. libri morturorum/libri demortuorum! empezar lección
|
|
|
|
|
134. delictum frustratum! empezar lección
|
|
|
|
|
135. nullum crimen, nulla poena sine lege poenali anteriori empezar lección
|
|
nie ma przestępstwa jeżeli wcześniej nie było zagrożenia sankcją karną
|
|
|
|
empezar lección
|
|
|
|
|
|
empezar lección
|
|
|
|
|
|
empezar lección
|
|
skarga prywatna jeśli została zastosowana przemoc, np. gwałt
|
|
|
|
empezar lección
|
|
skarga publiczna oskarżenie z urzędu
|
|
|
|
empezar lección
|
|
|
|
|
|
empezar lección
|
|
|
|
|
|
empezar lección
|
|
|
|
|
|
empezar lección
|
|
siła której nie można się oprzeć
|
|
|
|
empezar lección
|
|
siła mogąca oddziaływać na psychikę jednostki/ przymus psychiczny
|
|
|
|
empezar lección
|
|
|
|
|
|
empezar lección
|
|
|
|
|
147. dolus directus repentinus empezar lección
|
|
|
|
|
148. dolus directus praemeditatus empezar lección
|
|
|
|
|
|
empezar lección
|
|
zły zamiar ewentualny, (np. idę do banku i JEŚLI spotkam strażnika to go zabiję)
|
|
|
|
empezar lección
|
|
w razie wątpliwości brana jest pod uwagę kara łagodniejsza, to co przemawia na korzyść oskarżonego. W razie wątpliwości na korzyść oskarżonego
|
|
|
153. reus in exceptione actor est empezar lección
|
|
pozwany jeśli stawia zarzut, staje się powodem
|
|
|
154. nemo iudex in propria (sua) causa empezar lección
|
|
nikt nie jest sędzią we własnej sprawie
|
|
|
|
empezar lección
|
|
przepis regulujący różne kwestie ujęte w jednym zwartym przepisie
|
|
|
|
empezar lección
|
|
prawo zatrzymania rzeczy do momentu spełnienia świadczenia, prawo zatrzymania pewnych części majątku (np. na wychowanie dzieci z powodu rozwodu zawinionego przez żonę)
|
|
|
