|
término |
definición |
Podaj pięć przedrostków jednostek fizycznych i ich znaczenie. empezar lección
|
|
kilo (k) = 10³; mega (M) = 10⁶; centy (c) = 10⁻²; mili (m) = 10⁻³; mikro (µ) = 10⁻⁶
|
|
|
Czym różni się wielkość skalarna od wektorowej? empezar lección
|
|
Skalar - ma tylko wartość (np. masa, temperatura); Wektor - ma wartość i kierunek (np. prędkość, siła)
|
|
|
Co to jest pole skalarne i pole wektorowe? Podaj przykład. empezar lección
|
|
Pole skalarne: przypisuje wartość liczbową każdemu punktowi (np. temperatura); Pole wektorowe: przypisuje wektor każdemu punktowi (np. pole wiatru, pole magnetyczne)
|
|
|
Jak zdefiniowany jest radian? empezar lección
|
|
To kąt środkowy w okręgu, dla którego łuk ma długość równą promieniowi.
|
|
|
Ile radianów ma kąt prosty? empezar lección
|
|
|
|
|
Co oznacza całka oznaczona w fizyce? empezar lección
|
|
Przedstawia pole pod wykresem funkcji, np. droga jako całka prędkości po czasie.
|
|
|
Jakie działania można wykonywać na wektorach? empezar lección
|
|
Dodawanie, odejmowanie, mnożenie przez skalar, iloczyn skalarny, iloczyn wektorowy.
|
|
|
Czym różni się iloczyn skalarny od wektorowego? empezar lección
|
|
Iloczyn skalarny → liczba, zależy od kąta między wektorami; Iloczyn wektorowy → nowy wektor, prostopadły do obu oryginalnych
|
|
|
Kiedy iloczyn skalarny dwóch wektorów jest równy zero? empezar lección
|
|
Gdy są do siebie prostopadłe (kąt 90°)
|
|
|
Kiedy iloczyn wektorowy dwóch wektorów jest równy zero? empezar lección
|
|
Gdy są równoległe lub jeden z wektorów ma długość zero
|
|
|
Jak definiujemy prędkość i prędkość średnią? empezar lección
|
|
Prędkość: v = ds/dt (zmiana położenia w czasie); Prędkość średnia: całkowity przemieszczenie / całkowity czas
|
|
|
Co to jest ruch jednostajny? empezar lección
|
|
Ruch, w którym prędkość jest stała w czasie
|
|
|
Czym różni się prędkość od szybkości? empezar lección
|
|
Prędkość to wielkość wektorowa, ma kierunek; szybkość to wartość liczbowa prędkości
|
|
|
Co to jest przyspieszenie? empezar lección
|
|
Zmiana prędkości w czasie, a = dv/dt
|
|
|
Co to jest ruch jednostajnie zmienny? empezar lección
|
|
Ruch, w którym przyspieszenie jest stałe
|
|
|
Podaj prawo powszechnego ciążenia. empezar lección
|
|
|
|
|
Co to jest przyspieszenie ziemskie? empezar lección
|
|
To przyspieszenie ciała swobodnie spadającego na Ziemię: g ≈ 9,81 m/s²
|
|
|
Co to są anomalie grawimetryczne? empezar lección
|
|
Odchylenia lokalnego przyspieszenia grawitacyjnego od wartości teoretycznej, spowodowane nierównomiernościami masy Ziemi
|
|
|
Jakie są podstawowe rodzaje orbit sztucznych satelitów Ziemi? empezar lección
|
|
Orbity: niskie (LEO), średnie (MEO), geostacjonarne (GEO)
|
|
|
Czym charakteryzuje się orbita geostacjonarna? empezar lección
|
|
Ma taki sam okres obiegu jak obrót Ziemi, znajduje się nad równikiem na wysokości ok. 35 786 km
|
|
|
Omów fizyczne podstawy powstawania pływów oceanicznych. empezar lección
|
|
Pływy powstają na skutek różnic sił grawitacyjnych Księżyca i Słońca działających na różne części Ziemi
|
|
|
Zdefiniuj pojęcia pracy, mocy i energii. empezar lección
|
|
Praca: W = F·s·cosθ, Moc: P = W/t, Energia: zdolność do wykonania pracy
|
|
|
Jak zdefiniowana jest energia kinetyczna? empezar lección
|
|
Ek = ½·m·v², zależy od masy i kwadratu prędkości
|
|
|
Od czego zależy energia kinetyczna i moc wiatru? empezar lección
|
|
Od gęstości powietrza i sześcianu prędkości wiatru
|
|
|
Jak zdefiniowana jest energia potencjalna w polu grawitacyjnym Ziemi? empezar lección
|
|
Ep = m·g·h, zależy od masy, przyspieszenia ziemskiego i wysokości nad poziomem odniesienia
|
|
|
Jak wykorzystywana jest energia potencjalna wody? empezar lección
|
|
W elektrowniach wodnych: woda spadająca z wysokości napędza turbiny
|
|
|
Co to jest tarcie? Jakie rodzaje tarcia rozróżniamy? empezar lección
|
|
Tarcie to siła przeciwdziałająca ruchowi; tarcie statyczne i kinetyczne
|
|
|
Jak definiujemy ciśnienie? Podaj prawo Pascala. empezar lección
|
|
Ciśnienie: p = F/A; Prawo Pascala: zmiana ciśnienia w cieczy rozchodzi się równomiernie we wszystkie strony
|
|
|
Co to jest ciśnienie hydrostatyczne? Od czego zależy? empezar lección
|
|
To ciśnienie wywierane przez ciecz w spoczynku; zależy od głębokości, gęstości cieczy i g
|
|
|
Czym charakteryzuje się ciecz w naczyniach połączonych? empezar lección
|
|
Poziom cieczy w ramionach jest taki sam (dla cieczy jednorodnej); przykłady: kanały, systemy hydrauliczne
|
|
|
Podaj dwa szczególne przypadki sił oporu działające na ciało poruszające się w płynie. Dla jakich przypadków dominują różne czynniki? empezar lección
|
|
1. Opór lepkości - przy małych prędkościach, zależny od lepkości płynu. 2. Opór falowy - przy dużych prędkościach, związany z wypieraniem cieczy i powstawaniem fal.
|
|
|
Podaj I i II zasadę dynamiki Newtona dla ruchu obrotowego bryły sztywnej. empezar lección
|
|
I zasada: Jeśli momenty sił są zrównoważone, bryła nie zmienia ruchu obrotowego. II zasada: M = I·α, gdzie M to moment siły, I - moment bezwładności, α - przyspieszenie kątowe
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Zmienna opisująca ruch obrotowy: L = I·ω lub L = r × p; podlega zasadzie zachowania
|
|
|
Jakie są konsekwencje zasady zachowania momentu pędu dla powietrza przemieszczającego się od równika do biegunów? empezar lección
|
|
Prędkość obrotowa powietrza zmienia się - to przyczynia się do powstawania wiatrów i efektu Coriolisa
|
|
|
Omów zasadę działania żyroskopu. empezar lección
|
|
Żyroskop utrzymuje kierunek osi obrotu dzięki zasadzie zachowania momentu pędu - stosowany m.in. w nawigacji
|
|
|
Podaj zerową zasadę termodynamiki i przykład jej wykorzystania. empezar lección
|
|
Jeśli A = B i B = C w równowadze termicznej, to A = C; stosowana w termometrach
|
|
|
Zdefiniuj pojęcie rozszerzalności cieplnej. empezar lección
|
|
Jest to zjawisko zwiększania objętości ciała wraz ze wzrostem temperatury
|
|
|
Jaką cechę charakterystyczną w zakresie rozszerzalności posiada woda? W jakim zakresie? empezar lección
|
|
Woda ma anomalię - największą gęstość w 4°C; rozszerza się przy ochładzaniu od 4°C do 0°C
|
|
|
Jakie są konsekwencje anomalii rozszerzalności cieplnej wody? empezar lección
|
|
Powstawanie lodu na powierzchni chroni głębsze warstwy przed zamarzaniem - ważne dla życia w zbiornikach
|
|
|
Jakie są konsekwencje dipolowego charakteru cząsteczki wody? empezar lección
|
|
Silne wiązania wodorowe → wysokie ciepło właściwe, napięcie powierzchniowe, dobra rozpuszczalność substancji polarnych
|
|
|
Czy woda zawsze zamarza na powierzchni? empezar lección
|
|
Jeśli jest słona lub głęboka - nie zawsze; głębsze warstwy mogą być cieplejsze
|
|
|
Jaki wpływ na procesy pionowego mieszania ma zasolenie? empezar lección
|
|
Zwiększa gęstość wody → wpływa na stabilność warstw; wysoka zasolenie może hamować mieszanie pionowe
|
|
|
Podaj definicję ciepła właściwego i ciepła utajonego przemiany fazowej. empezar lección
|
|
Ciepło właściwe - ilość ciepła do ogrzania 1 kg o 1°C; utajone - ciepło potrzebne do zmiany fazy bez zmiany temperatury
|
|
|
Podaj równanie stanu gazu doskonałego. empezar lección
|
|
p·V = n·R·T lub p·V = N·k·T
|
|
|
Wymień podstawowe mechanizmy przekazywania ciepła. empezar lección
|
|
Przewodzenie, konwekcja, promieniowanie
|
|
|
Od czego zależy strumień ciepła molekularnego między dwoma ciałami? empezar lección
|
|
Od różnicy temperatur, powierzchni kontaktu, czasu i przewodnictwa cieplnego materiałów
|
|
|
Podaj sposoby elektryzowania ciał. empezar lección
|
|
Elektryzowanie przez pocieranie, dotyk, indukcję
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Siła między dwoma ładunkami punktowymi: F = k * |q1 * q2| / r²
|
|
|
Zdefiniuj natężenie pola elektrycznego. empezar lección
|
|
Jest to siła działająca na jednostkowy ładunek w danym punkcie pola; jednostka: N/C lub V/m
|
|
|
Co to jest pojemność elektryczna przewodnika? empezar lección
|
|
Miarą zdolności do gromadzenia ładunku; stosunek ładunku do potencjału
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Układ dwóch przewodników oddzielonych dielektrykiem, magazynujący energię elektryczną
|
|
|
|
empezar lección
|
|
I = U / R, gdzie I - prąd, U - napięcie, R - opór
|
|
|
Podaj wzór na moc prądu elektrycznego i ciepło Joule'a-Lentza. empezar lección
|
|
Moc: P = U·I; Ciepło: Q = I²·R·t
|
|
|
Omów pole elektryczne Ziemi i globalny system elektryczny. empezar lección
|
|
Jest polem elektrycznym między powierzchnią Ziemi a jonosferą; ładowanie „ziemskiego kondensatora" przez burze i promieniowanie kosmiczne
|
|
|
Jakie są źródła pola magnetycznego? empezar lección
|
|
Ruch ładunków elektrycznych (prąd), magnetyzm własny cząstek (np. elektronów)
|
|
|
Jak pole magnetyczne oddziałuje na poruszający się ładunek elektryczny? Zdefiniuj siłę Lorentza. empezar lección
|
|
Siła Lorentza: F = q(v × B), działa prostopadle do prędkości ładunku i linii pola magnetycznego
|
|
|
Na czym polega zjawisko indukcji elektromagnetycznej? empezar lección
|
|
Zmiana strumienia magnetycznego przez przewodnik powoduje powstanie siły elektromotorycznej
|
|
|
Omów ziemskie pole magnetyczne. Jaka jest różnica między biegunem geomagnetycznym a magnetycznym? empezar lección
|
|
Geomagnetyczny to biegun modelu dipola, magnetyczny to faktyczne miejsce na Ziemi, gdzie pole jest pionowe
|
|
|
Jak powstają zorze polarne? empezar lección
|
|
Na skutek zderzeń naładowanych cząstek wiatru słonecznego z atomami atmosfery na biegunach magnetycznych
|
|
|
Jak definiujemy ruch harmoniczny? empezar lección
|
|
Ciężar ciała wykonuje ruch okresowy opisany funkcją sinusoidalną
|
|
|
Czym charakteryzuje się ruch harmoniczny tłumiony? empezar lección
|
|
Amplituda maleje z czasem na skutek oporów
|
|
|
Co to jest częstość rezonansowa? empezar lección
|
|
Frekwencja, przy której amplituda drgań jest maksymalna; może powodować uszkodzenia mechaniczne
|
|
|
Jakie mogą być konsekwencje działania siły wymuszającej z częstością rezonansową? empezar lección
|
|
Wzrost amplitudy drgań, prowadzący do pęknięć lub zniszczenia konstrukcji
|
|
|
Zdefiniuj falę podłużną i poprzeczną. empezar lección
|
|
Fala podłużna: drgania równoległe do kierunku rozchodzenia się fali; fala poprzeczna: drgania prostopadłe
|
|
|
W jakich ośrodkach rozchodzą się mechaniczne fale poprzeczne? empezar lección
|
|
W ciałach stałych i na powierzchni cieczy, nie w gazach
|
|
|
Podaj podstawowe wielkości definiujące fale. empezar lección
|
|
Amplituda, długość fali, częstotliwość, okres, prędkość fali
|
|
|
Jak powstają fale elektromagnetyczne? empezar lección
|
|
Zmienne pole elektryczne i magnetyczne generują się nawzajem, rozchodząc się w przestrzeni jako fala
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Każdy punkt fali jest źródłem nowych fal kulistych, które interferują, tworząc kolejny front falowy
|
|
|
Podaj prawo odbicia i załamania światła. empezar lección
|
|
(Odbicie) Kąt padania = kąt odbicia; (Załamanie) Snellius: n1*sinθ1 = n2*sinθ2
|
|
|
Co to jest całkowite wewnętrzne odbicie światła? empezar lección
|
|
Światło całkowicie odbija się od granicy ośrodków, gdy kąt padania jest większy niż kąt graniczny
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Przez podwodne trzęsienia ziemi, osuwiska lub erupcje wulkanów, które przesuwają ogromne masy wody
|
|
|
Czym różni się fala tsunami na pełnym morzu i przy brzegu? empezar lección
|
|
Na pełnym morzu ma dużą długość i małą wysokość; przy brzegu wysokość rośnie gwałtownie
|
|
|
Podaj typy fal sejsmicznych. empezar lección
|
|
Fale P (podłużne), fale S (poprzeczne), fale powierzchniowe (Rayleigh i Love)
|
|
|
Jakich informacji o budowie Ziemi dostarcza analiza fal sejsmicznych? empezar lección
|
|
Pozwala określić warstwową budowę Ziemi i właściwości jej wnętrza
|
|
|
Na czym polega zjawisko dyspersji? empezar lección
|
|
Rozszczepienie fali na składniki o różnych prędkościach w ośrodku, zależne od częstotliwości
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Zjawisko załamania, odbicia i rozszczepienia światła w kroplach wody
|
|
|
Omów zjawisko interferencji fal i podaj przykłady. empezar lección
|
|
Nałożenie się fal powodujące wzmocnienie lub wygaszenie; np. prążki interferencyjne, dźwięk dudniący
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Ugięcie fali na przeszkodach lub przez szczeliny powodujące rozprzestrzenianie się za nimi
|
|
|
Co to jest rezonans Schumanna? empezar lección
|
|
Rezonans fal elektromagnetycznych o bardzo niskiej częstotliwości w przestrzeni między Ziemią a jonosferą
|
|
|
