Moja lekcja

Anthemios z Tralles, Izydor z Miletu, Kościół Hagia Sophia w Konstantynopolu, Sztuka Bizantyjska

Anthemios z Tralles, Izydor z Milletu, Kościół Hagia Sophia w Konstantynopolu, Sztuka Bizantyjska

Kościół San Vitale w Rawennie, Sztuka Bizantyjska

Kościół san Vitale w Rawennie, Sztuka Bizantyjska

Kościół San Vitale w Rawennie, Sztuka Bizantyjska

Bazylika św. Marka w Wenecji, Sztuka Bizantyjska

Bazylika św Marka w Wenecji, Sztuka Bizantyjska

Bazylika św Marka w Wenecji, Sztuka Bizantyjska

Grupa Deesis z Hagia Sophia w Konstantynopolu

Grupa Deesis z hagia Sophia w Konstantynopolu, Sztuka Bizantyjska

Bazylika San Apollinare Nuovo w Rawennie, Sztuka Bizantyjska

Bazylika San Apollinare Nuovo w Rawennie, Sztuka Bizantyjska

Mozaika Pantokrator w kopule w Dafni, Sztuka Bizantyńska

Mozaika Pantokrator w kopule w Dafni, Sztuka Bizantyjska

Psałterz Paryski, Modlitwa Proroka Izajasza, Sztuka Bizantyjska

Teofan Grek, Przemienienie na górze Gabor, Sztuka Bizantyjska

Ikona Matki Boskiej Włodzimierskiej, Sztuka Bizantyjska

Andrzej Rublow, Trójca Święta, Sztuka Bizantyjska

Wielki Meczet w Kordobie (La Mezquita), Sztuka Islamu

Wielki Meczet w Kordobie (La Mesquita), Wielki Meczet w Kordobie (La Mezquita), Sztuka Islamu

Zespół Pałacowy Alhambra w Granadzie, Wielki Meczet w Kordobie (La Mezquita), Sztuka Islamu

Zespół Pałącowy Alhambra w Granadzie, Wielki Meczet w Kordobie (La Mezquita), Sztuka Islamu

Odo z metzu, Kaplica pałacowa Karola Wielkiego w Akwizgranie Sztuka Przedromańska

Odo z Metzu, Kaplica pałacowa Karola wielkiego w Akwizgranie Sztuka Przedromańska

Odo z Metzu, Kaplica pałacowa Karola Wielkiego w Akwizgranie Sztuka Przedromańska

Posążek konny Karola Wielkiego, Sztuka Przedromańska

Św. Łukasz- Karta z Ewangeliusza Ebbona, Sztuka Przedromańska

Chrystus Tronujący z Ewangeliasza Godeskalka, Sztuka Przedromańska

Kościół św. Miechała w Hildesheim, Sztuka Przedromańska

Kościół św. Michała w Hildesheim, Sztuka Przedromańska

Kościół św. Michała w Hildesheim, Sztuka Przedromańska

Drzwi z Kościoła św. Michała w Hildesheim, Sztuka Przedromańska

Strona z monogramem Chi Rho z Księgi Kells, Sztuka Przedromańska

Kościół opactwa Benedyktynów w Cluny- III-rekonstrukcja, Sztuka Przedromańska

Kościół opactwa Benedyktynów w Cluny-III-rekonstrukcja, Sztuka Przedromańska

Kościół opactwa Benedyktynów w Cluny-III-rekonstrukcja Sztuka Przedromańska

Kościół św. Fides w Conques Sztuka Przedromańska

Kościół Notre Dame w Poitiers, Sztuka Przedromańska

Kościół Notre Dame w Poitiers, Sztuka Przedromańska

Kościół św. Sernina w Tuluzie

Zespół katedralny w Pizie

Kościół Santiago de Compostella (Św. Jakuba w

Kościół Santiago de Compostella, Styl Romański

Katedra Wniebowzięcia NMP i św, Szczepana w Spirze, Styl Romański

Katedra Wniebowziecia NMP i św. Szczepana w Spirze, Styl Romański

Opactwo Benedyktynów w Maria Laach w Eifel, Styl Romański

Opactwo Benedyktynów Maria Laach w Eifel, Styl Romański

Katedra w Durham, Styl Romański

Katedra w Durham, Styl Romański

Katedra w Durham, Styl Romański

Portal z kościoła św. Piotra w Moissac, Styl Romański

Portal z kościoła św. Piotra w Moissac, Styl Romański

Portal z kościoła Marii Magdaleny w Vezeley, Styl Romański

Portal z kościoła Marii Magdaleny w Vezeley, Styl Romański

Portal z kościoła Marii Magdaleny w Vezeley, Styl Romański

Portal kościoła w Arles, Styl Romański

Gislebertus, Portal z katedry Saint-Lazare w Autun, Styl Romański

Gislebertus, Portal z katedry Saint-Lazare w Autun, Styl Romański

Gislebertus, Portal z katedry Saint-Lazare w Autun, Styl Romański

Gislebertus, Ewa z katedry Saint-Lazare w Autun, Styl Romański

Freski z kościoła San Climente w Tahull, Styl Romański

Ostatnia Wieczerza z opactwa Saint'Andelo in Formis, Styl Romański

Tkaniana z Bayeux, Styl Romański

Mikołaj z Verdun, Ołtarz z Klostenburga, Styl Romański

Mikołaj z Verdun, ołtarz z Klostenburga, emaliowane kwatery Zstąpienie do Otchłani i Zmartwychwstanie, Styl Romański

Palatium z rotundom n Ostrowie Lednickim, plan, Sztuka Przedromańska w Polsce

Palatium z rotundą na Ostrowie Lednickim- rekonstrukcja, Sztuka Przedromańska w Polsce

Rotunda NMP na Wawelu, Sztuka Przedromańska w Polsce

Rotunda NMP na wawelu, Sztuka Przedromańska w Polsce

Potunda NMP na Wawelu, Sztuka Przedromańska w Polsce

Maiestas Domini z Sakramentarza Tynieckiego, Sztuka Przedromańska w Polsce

Krypta św. Leonarda na Wawelu, Sztuka Romańska w Polsce

Rotunda św. Prokopa w Strzelnie, Sztuka Romańska w Polsce

Rotunda św. Prokopa w Strzelnie, Sztuka Romańska w Polsce

Kolegiata św. Andrzeja w Krakowie, Sztuka Romańska w Polsce

Kolegiata NMP i ś Aleksego w Tumie pod Łęczycą

Kolegiata NMP i ś. Aleksego w Tumie pod Łęczycą, Sztuka Romańska w Polsce

Kolegiata św. Piotra i Pawła w Kruszwicy, Sztuka Romańska w Polsce

Kolegiata św. Piotra i Pawła w Kruszwicy, Sztuka Romańska w Polsce

Kościół Cystersów w Wąchocku, Sztuka Romańska w Polsce

Portal z kościoła Benedyktynów na Ołbinie, obecnie Marii Magdaleny we Wrocławiu, Sztuka Romańska w Polsce

Tympanon fundacyjny z kościoła Norbertanek pod wezwaniem św. Trójcy w Strzelnie

Kolumna z kościoła Norbertanek pod wezwaniem św Trójcy w Strzelnie, Sztuka Romańska w Polsce

Drzwi Gnieźnieńskie z Archikatedry NMP w Gnieżnie, Sztuka Romańska w Polsce

Posadzka z kolegiaty w Wiślicy, Sztuka Romańska w Polsce

Posadzka z kolegiaty w Wiślicy, Sztuka Romańska w Polsce

Patena Kaliska (awers), Sztuka Romańska w Polsce

Patena Kaliska (rewers), Sztuka Romańska w Polsce

Kielich Koronacyjny i patena z Trzemeszna, Sztuka Romańska w Polsce

Kościół Saint Denis w Paryżu, Styl Gotycki

Kościół Saint Denis w Paryżu, Styl Gotycki

Chór kościoła Saint Denis w Paryżu, Styl Gotycki

Katedra ND w Chartes, Styl Gotycki

Katedra ND w Chartes, Styl Gotycki

Katedra ND w Chartes, Styl Gotycki

Katedra ND w Reims, Styl Gotycki

Katedra ND w Reims, Styl Gotycki

Katedra ND w Reims, Styl Gotycki

Katedra Notre-Dame w Paryżu, Styl Gotycki

Katedra Notre-Dame w Paryżu, Styl Gotycki

Katedra Notre- Dame w Paryżu, Styl Gotycki

Katedra ND w Amiens, Styl Gotycki

Katedra w Laon, Styl Gotycki

Kościół ś. Trójcy w Vedome, Styl Gotycki

Sainte-Chapelle w Paryżu, Styl Gotycki

Sainte-Chapelle w Paryżu, Styl Gotycki

katedra św. Piotra i NMP w Kolonii, Styl Gotycki

Katedra św Piotra i NMP w Kolonii, Styl Gotycki

Katedra w Ulm, Styl Gotycki

Katedra św, Szczepana w Wiedniu, Styl Gotycki

Katedra św. Szczepana w Wiedniu, Styl Gotycki

Katedra w Salisbury, Styl Gotycki

Katedra w Salisbury, Styl Gotycki

Katedra św. Andrzeja w Wells, Styl Gotycki

Katedra św. Andrzeja w Wells, Styl Gotycki

Katedra św. Andrzeja w Wells, Styl Gotycki

Kaplica Kings'College w Cambridge, Styl Gotycki

Opactwo Westminsterskie, Styl Gotycki

Katedra Narodzin św. Marii w Mediolanie, Styl Gotycki

Katedra MB Wniebowziętej w Sienie, Styl Gotycki

Katedra Santa Maria del Fiore we Florencji, Styl Gotycki

Katedra św. Wita w Pradze, Styl Gotycki

Kateddra NMP w Antwerpii, Styl Gotycki

Palazzo Veccio we Florencji, Styl Gotycki

Palazzo Publico w Sienie, Styl Gotycki

Pałac Dożów w Wenecji, Styl Gotycki

Ratusz w Brukseli, Styl Gotycki

Portal królewski z Katedry ND w Chartes

Grupy Zwiastowania i Nawiedzenia z Katedry ND w Reims, Styl Gotycki

Grupy zwiastowania i Nawiedzenia z Katedry ND w Reims, Styl Gotycki

Śmiejący się anioł z katedry w Reims, Styl Gotycki

Uta i Eckhard- rzeżby Fundatorów z Katedry św. Piotra i pPawła w Naumburgu, Styl Gotycki

Jeździec Bamberski w katedrze w Bambergu, Styl Gotycki

Piotr Parler, Autoportret z Katedry św. Wita w Pradze

Pieta z Awinionu, Styl Gotycki

Bracia Limburg, Bardzo bogate godzinki księcia de Berry, Styl Gotycki

Stefan Lochner, Madonna w krzewie różanym, Styl Gotycki

Dyptyk z Wilton, Styl Gotycki

Mistrz z Wyższego Brodu, Boże Narodzenie, Kwatera z ołtarza z Wyższego Brodu, Styl Gotycki

Tapiseria Dama z Jednorożcem, Styl Gotycki

Katedra Wniebowzięcia NMP i św. Wojciecha w Gnieźnie, Styl Gotycki w Polsce

Katedra Wniebowzięcia NMP i św. Wojciecha w Gnieźnie, Styl Gotycki w Polsce

Katedra Wniebowzięcia NMP i św Wojciecha w Gnieźnie, Styl Gotycki w Polsce

Katedra Wniebowzięcia NMP i św. Wojciecha w Gnieźnie, Styl Gotycki w Polsce

Katedra św, Jana Chrzciciela na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu, Styl Gotycki w Polsce

Katedra św. Jana Chrzciciela na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu, Styl Gotycki w Polsce

Katedra św Jana Chrziciela na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu, Styl Gotycki w Polsce

Katedra św Stanisława i Wacława na Wawelu (plan przed renowacją), Styl Gotycki w Polsce

Katedra św. Stanisława i Wacława na Wawelu, Styl Gotycki w Polsce

Kościół Mariacki w Krakowie, Styl Gotycki w Polsce

Kościoł Mariacki w Krakowie, Styl Gotycki w Polsce

Kościół Mariacki w Krakowie, Styl Gotycki w Polsce

Kościół Mariacki w Gdańsku, Styl Gotycki w Polsce

Kościół Mariacki w gdanśku, Styl Gotycki w Polsce

Kościół Mariacki w Gdańsku, Styl Gotycki w Polsce

Barbakan w Krakowie, Styl Gotycki w Polsce

Barbakan w Krakowie, Styl Gotycki w Polsce

Collegium Maius w Krakowie, Styl Gotycki w Polsce

Ratusz we Wrocławiu, Styl Gotycki w Polsce

Zamek Krzyżcki w Malborku, Styl Gotycki w Polsce

Rynek w Toruniu, Styl Gotycki w Polsce

Zamek Krzyżacki w Malborku, Styl Gotycki w Polsce

Zamek KrzyZamek Krzyżacki w Malborku, Styl Gotycki w Polsce

Pieta z Lubiąża, Styl Gotycki w Polsce

Piękna Madonna z Krużlowej, Styl Gotycki w Polsce

Piękna Madonna z Wrocławia, Styl Gotycki w Polsce

madonna ze Skarbinierza, Styl Gotycki w Polsce

Krucyfiks mistyczny z kościoła Bożego Ciała we wrocławiu, Styl Gotycki w Polsce

Nagrobek Kazimierza Wielkiego w Katedrze na Wawelu, Styl Gotycki w Polsce

Wit Stwosz Krucyfiks slackerowski w kościele Mariackim w Krakowie, Styl Gotycki w Polsce

Wit Stwosz, Ołtarz Zaśnięcia NMP w Kościele Mariackim w Krakowie, Styl Gotycki w Polsce

Wit Stwosz, Nagrobek Kazimierza Jagiellończyka w Katedrze na Wawelu, Styl Gotycki w Polsce

Wit Stwosz, Nagrobek Kazimierza Jagiellończyka w Katedrze na Wawelu, Styl Gotycki w Polsce

Wit Stwosz, Epitafium Kallimacha w kościele Dominikanów św. Trójcy w Krakowie, Styl Gotycki w Polsce

Wit Stwosz, Zwiastowanie z kościoła św. Wawrzyńca w Norymberdze, Styl Gotycki w Polsce

Święta Anna Samotrzecia ze Strzegomia, Styl Gotycki w Polsce

Poliptyk Grudziądzki, Styl Gotycki w Polsce

Poliptyk Grudziądzki, Styl Gotycki w Polsce

Poliptyk Grudziądzki, Styl Gotycki w Polsce

Tryptyk Jerozolimski, Styl Gotycki w Polsce

Ołtarz św. Barbary, Styl Gotycki w Polsce

Epitafium Wierzbięty z Branic, Styl Gotycki w Polsce

Ucieczka do Egiptu, Poliptyk Dominikański, Styl Gotycki w Polsce

Opłakiwanie z Chromanic, Styl Gotycki w Polsce

Pieta z Tubądzina, Styl Gotycki w Polsce

Relikwiarz puszkowy na głowę św. Stanisława ze skarbca katedry na Wawelu, Styl Gotycki w Polsce

Bizancjum

Wschodnie Cesarstwo Rzymskie*

Eksedra

półkolista nisza/wnęka przypominająca apsydę

Empory

druga kondygnacja naw bocznych, ew. obejścia

Pendentywy / Żagielki

narożne sferyczne wycinki sklepienia umożliwiające oparcie kopuły na planie czworoboku

Ikona

Icon(od.gr. eikon – obraz, przedstawienie) - obraz kultowy, przeznaczony do modlitwy, wyobrażający osoby święte, sceny biblijne i religijno-symboliczne, wg wyznawców ikon zawierający w sobie pełną łaski obecność Świętego

Ikonoklazm

okres w historii Bizancjum, w którym dążono do zniesienia kultu świętych obrazów

Izokefalizm

zasada kompozycji wielofigurowej, którą cechuje ustawienie głów na tej samej wysokości

Cerkiew

świątynia obrządku wschodniego prawosławnego i grekokatolickiego. Cerkiew dzieli się na trzy części: sanktuarium (prezbiterium), część nawowa i narteks

Ikonostas

w cerkwi przegroda oddzielająca prezbiterium od nawy głównej, z zawieszonymi lub namalowanymi ikonami

Pantokrator

Wszechwładca - typ ikonograficzny przedstawienia Jezusa Chrystusa jako władcy siedzącego na tronie z uniesioną prawą ręką w geście błogosławieństwa i Księgą Ewangelii. To przedstawienie symbolizuje Chrystusa jako Władcę i Sędziego Świata

Maiestas Domini

Chrystus na Majestacie - przedstawienie Chrystusa jako boskiego władcy, tronującego na kuli świata bądź tęczy, w mandorli

Aureola / Nimb

świetlisty otok wokół postaci, lub samej głowy, symbolizujący boskość postaci.

Mandorla

(od mandorle – migdał) - rodzaj aureoli otaczającej postać tronujących Jezusa lub Maryi w kształcie owalu o ostrych zakończeniach

Veraikon

obraz z przedstawieniem twarzy Chrystusa, uważany za powstały w sposób nadnaturalny, najbardziej popularny to tzw. Mandylion czyli twarz odbita na chuście św. Weroniki, o długich włosach z brodą

Trójca Święta

–w sztuce przedstawienie Boga równocześnie w trzech postaciach: Bóg Ojciec, Syn Boży i Duch Święty w postaci gołębicy

Eleusa

(Umilenie; MB Czuła) – typ ikonograficzny przedstawienia MB z Dzieciątkiem ukazujący czułość między Matką a Synem przytulającym policzek do Jej twarzy

Hodegetria

typ ikonograficzny przedstawienia MB, w którym MB wskazuje na Chrystusa trzymanego na lewym ramieniu, w sztuce bizantyńskiej czasem trzyma, prezentuje Dzieciątko przed sobą.

Deesis

–typ ikonograficzny przedstawienia Chrystusa w środku a po Jego bokach Maryję oraz Jana Chrzciciela

Sacra Conversazione

(Święta Rozmowa) – typ ikonograficzny w którym MB zajmuje centralne miejsce, a po jej bokach symetrycznie ustawieni są święci

Psałterz

zbiór psalmów używany jako modlitewnik bądź śpiewnik

Islam

najmłodsza z religii monoteistycznych wyznająca wiarę w jednego Boga, która rozwinęła się wśród mieszkańców Półwyspu Arabskiego.

Meczet

miejsce modlitwy, gdzie pada się na twarz. Sala modłów jest głównym pomieszczeniem, nie ma ołtarza i nie wolno używać pojęcia „kościół”

Minaret

smukła wieża przy meczecie, z której wierni przez muezzina wzywani są 5 razy dziennie do modlitwy

Łuk podkowiasty

łuk typowy dla islamu, przypominający kształtem grecką Ω

Arabeska

ornament roślinny ze stylizowanej wici roślinnej, zakomponowany symetrycznie o geometrycznej ścisłości

Horror vacui

dosłownie “lęk przed pustką”, to cecha określająca nadmierną dekorację wypełniającą całkowicie powierzchnię.

Średniowiecze

„średnie wieki”, od Upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego do Renesansu (V w. – XV w.)

Sztuka przedromańska

sztuka rozwijająca się we wczesnym średniowieczu od przełomu VIII i IX w. do X w.

Renesans karoliński

pierwszy okres rozwoju sztuki po upadku Imperium Romanum za panowania Karola Wielkiego, który chciał odrodzić wielkość Cesarstwa, także za pomocą sztuki.

Kolegiata

kościół przy którym jest zakon.

Katedra

główny kościół biskupa diecezjalnego, arcybiskupa bądź patriarchy.

Charakter addycyjny

cecha architektury romańskiej określająca prostotę budowli złożonej z podstawowych brył geometrycznych.

Ambit

obejście wokół prezbiterium, powstałe z przedłużenia naw bocznych, char. zwłaszcza dla kościołów pielgrzymkowych.

Westwerk

rozbudowana zachodnia część bazyliki, charakterystyczna dla architektury przedromańskiej, zawierająca empory.

Kapitularz

sala w klasztorze przeznaczona do zebrań zakonników, przeważnie o charakterze reprezentacyjnym, miejsce narad.

Skryptorium

pracownia mnichów przepisujących i dekorujących księgi.

Refektarz

jadalnia w klasztorze.

Wirydarz

kwadratowy lub prostokątny ogród umieszczony wewnątrz murów klasztornych.

Ewangeliarz

ozdobna księga liturgiczna zawierająca teksty 4 Ewangelii.

Plecionka

ciągły ornament złożony z linii, pasów, taśm, listew, wici roślinnych itd.

Ornament zoomorficzny

ornament oparty na motywach zaczerpniętych z realnego bądź fantastycznego świata zwierząt.

Styl romański

styl w sztukach plastycznych rozwijający się od XI – do XIII w. w epoce średniowiecza; nazwa podkreśla inspiracje sztuką antyczną, w tym starożytną rzymską. Główne cechy to teocentryzm, łuk półkolisty, sklepienie kolebkowe i krzyżowe, system wiązany.

Sklepienie

konstrukcja budowlana o przekroju krzywoliniowym, służąca do przykrycia odpowiedniej przestrzeni budynku.

Sklepienie kolebkowe

sklepienie oparte na łuku półkolistym, w kształcie połowy leżącego walca

Gurty

wewnętrzne łuki wzmacniające sklepienie.

Sklepienie krzyżowe

Cross vaultsklepienie powstałe z dwóch krzyżujących się kolebek.

Przęsło

powtarzający się element konstrukcyjny, zawarty pomiędzy sąsiadującymi podporami.

System wiązany

system kompozycyjny i konstrukcyjny sklepienia krzyżowego, w którym jednemu przęsłu nawy głównej odpowiadają dwa przęsła nawy bocznych.

Biforium

dwudzielne arkadowe okno o charakterze dekoracyjnym.

Triforium

trójdzielne arkadowe okno o charakterze dekoracyjnym.

Głowica kostkowa

głowica geometryczna w kształcie kuli z obciętymi płasko bokami, char. dla stylu romańskiego.

Portal

ozdobne obramowanie otworu wejściowego.

Prawo ramy

cecha rzeźby romańskiej polegająca na nieumiejętnym dopasowaniu figur do kształtu pola, co powoduje deformację i dysproporcję postaci.

Biblia Pauperum

dosłownie Biblia „dla ubogich” - chodzi o ubogich duchem, czyli nieumiejących czytać, to przedstawianie w rzeźbie i malarstwie ilustracji do scen ze Starego i Nowego Testamentu

Rotunda

budowla na planie koła.

Blenda

„ślepy otwór” - płytka wnęka w murze o charakterze dekoracyjnym.

Krypta

podziemne ciemne pomieszczenie w kościołach pod prezbiterium, mieszczące relikwie lub grób świętego.

Emalia

technika zdobnicza w złotnictwie polegająca na stopieniu sproszkowanego szkła i nałożeniu na podłoże metalowe.

Gotyk

to drugi z wielkich stylów epoki średniowiecza, który rozwijał się między XII a XV wiekiem.*

Mistycyzm

prąd umysłowy dążący do bezpośredniego kontaktu z Bogiem.

Łuk ostry

łuk złożony z dwóch odcinków prostej stykających się pod ostrym kątem, typowy dla konstrukcji stylu gotyckiego.

Sklepienie krzyżowo-żebrowe

charakterystyczne dla stylu gotyckiego sklepienie oparte na łuku ostrym, składające się z dwóch skrzyżowanych łuków ostrych i od wewnątrz wzmocnione na linach przecinania się kolebek dodatkowymi żebrami

Sklepienie gwiaździste

odmiana sklepienia krzyżowo-żebrowego o dodatkowych podziałach tworzących układ gwiazdy.

Sklepienie wachlarzowe

zbudowane jest na żebrach promieniście rozchodzących się z przyściennych punktów podparcia, tworzących układ przypominający wachlarze.

Sklepienie sieciowe

rodzaj sklepienia popularnego pod koniec gotyku, najczęściej kolebkowego, w którym wprowadzono krzyżujące się żebra tworzące siatkę rombów, co nadaje mu kształt sieci.

Sklepienie kryształowe

sklepienie stosowane w późnym gotyku, w którym zrezygnowano z żeber a wysklepki sklepienne mają ostre krawędzie. Uzyskiwano w ten sposób powierzchnie złożone z licznych, małych wysklepek, uwypuklanych grą światłocieniową.

Sklepienie piastowskie

odmiana sklepienia krzyżowo-żebrowego,*

Służki

pionowe cienkie elementy kamienne o przekroju wałka zespolone z filarem, przenoszące na niego ciężar sklepienia.

Zwornik / klucz sklepienia

środkowy szczytowy kliniec łuku lub sklepienia, wyróżniający się kształtem i dekoracyjnym charakterem.

Przypora

pionowy element konstrukcyjny, architektoniczny w formie prostego filara przyściennego, wzmacniający konstrukcję, np. przenosi ciężar sklepienia na fundament.

Łuk przyporowy

element gotyckiego systemu konstrukcyjnego mający za zadanie przerzucanie ciężaru sklepienia nad nawami bocznymi na zewnętrzne przypory.

System szkieletowy / przyporowy

system konstrukcyjny char. dla stylu gotyckiego*

Rozeta

duże okrągłe okno wypełnione kamienną dekoracją o charakterze stylizowanej róży, mieszczące witraż.

Maswerk

dekoracja architektoniczna stylizowana na kształt koniczyny, najczęściej wypełniająca szczyt łuku ostrego.

Pinakiel / Fiala

rodzaj zwieńczenia w formie małej wieżyczki, np. na zakończeniu przypory.

Sterczyna

mały pionowy element wieńczący np. pinakiel, mały obelisk.

Wimperga

char. dla stylu gotyckiego zwieńczenie w formie trójkąta, np. nad łukiem ostrym okien, portalu.

Rzygacz / Gargulec

ozdobne zakończenie rynny dachowej odprowadzającej wodę z dala od lica muru.

Żabki dekoracyjne /Czołganki

są to ozdoby architektoniczne w kształcie zwiniętych liści lub pączków, które dekorują krawędzie.

Kwiaton

arch. element dekoracyjny w formie pęku kwiatów występujący jako zwieńczenie np. pinakli.

Gotyk parawanowy

odmiana gotyku angielskiego charakteryzująca się szeroką ścianą zachodnią, jak „parawan” zasłaniającą bryłę kościoła

Pieta

typ ikonograficzny dogmatyczny będący przedstawieniem opłakującej Matki Boskiej trzymającej ciało zdjętego z krzyża Chrystusa.

Krucyfiks

krzyż z przedstawieniem Chrystusa.

Perizonium

szata okrywająca łono Jezusa.

Nurt dolorystyczny

nurt koncentrujący się na Męce Chrystusa, narzędziach Męki i przedstawieniu cierpienia Chrystusa i Maryi – Mater Dolora czyli Matka Cierpiąca.

Devotio moderna

„nowa pobożność” - nurt pobożności rozwijający się w XIV i XV w. w Niderlandach i Nadrenii propagujący ubóstwo i pobożność.

Poliptyk

wieloskrzydłowy ołtarz szafiasty charakterystyczny dla gotyku.

Predella

najniższa część poliptyku, jego podstawa spoczywająca na mensie (dawniej kapłan stał tyłem do wiernych a przodem do ołtarza).

Drzewo Jessego

motyw ikonograficzny przedstawiający rodowód Chrystusa

Epitafium

ozdobna tablica upamiętniająca zmarłego wmurowywana w ściany kościoła (różni się od zwykłej tablicy nagrobnej, która jest pozbawiona ozdób).

Styl międzynarodowy w średniowieczu

późna faza stylu gotyckiego (1390-1430/50) rozróżniana w nastrojowym malarstwie i rzeźbie, cechująca się liryzmem i pewną wytwornością.

Typ halowy

typ kościoła, w którym wszystkie nawy są tej samej wysokości

Barbakan / Rondel

dzieło obronne wysunięte przed linię murów, najczęściej w formie baszty cylindrycznej z bramą.

System filarowo–skarpowy

odmiana gotyckiego systemu konstrukcyjnego, występująca w kościołach krakowskich, w którym konstrukcję wspierają skarpy (przypory) dobudowane do filarów międzynawowych, od strony nawy bocznej.

En grisaille / Grisaille

malowidło monochromatyczne naśladujące płaskorzeźbę lub rzeźbę wykonane kolorem szarym.