|
término |
definición |
retoryczna sztuka sądu; antyczne korzenie retoryki empezar lección
|
|
Ars iudicii oratoria
|
|
|
Każda definicja w prawie cywilnym jest niebezpieczna bo: można upaść i się nie podnieść (rzadko się zdarza by nie można było jej podważyć). empezar lección
|
|
Omnis definitio in iure civili periculosa est: parum est enim, ut non subvrti potest.
|
|
|
Regula est quae rem quae est breviter enarrat. Non ex regula ius sumatur, sed ex empezar lección
|
|
Regula est quae rem, quae est breviter enarrat. Non ex regula ius sumatur sed ex
|
|
|
Reguła jest tym, co krótko opowiada o jakiejś sprawie. Z reguły nie wynika prawo, ale z prawa, które istnieje, powstaje reguła. Za pomocą reguł w sposób krótki, przekazywany jest opis stanu rzeczy. empezar lección
|
|
iure, quod est, regula fiat. Per regulam igitur brevis rerum narratio traditur.
|
|
|
pierwotnie reguły (zgodne z pierwotnymi wyobrażeniami religijnymi) empezar lección
|
|
Fas
|
|
|
prawo w ogólności, wartości pierwotne, niezależne od prawodawcy empezar lección
|
|
Ius
|
|
|
prawo wydane na skutek procedury w danym państwie empezar lección
|
|
Lex
|
|
|
przeciw prawu boskiemu i ludzkiemu (wbrew wszelkim świętością) empezar lección
|
|
Contra ius fasque
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Fas est
|
|
|
wszelkimi środkami godziwymi i niegodziwymi empezar lección
|
|
Per fas et nefas
|
|
|
Prawo jest sztuką tego, co dobre i sprawiedliwe empezar lección
|
|
Ius est ars boni et aequi
|
|
|
Prawo ma odpowiadać ze sprawiedliwością. empezar lección
|
|
Ius respicit aequitatem
|
|
|
Prawo i podstęp nigdy nie mogą ze sobą współistnieć. empezar lección
|
|
Ius et fraus numquam cohabitant
|
|
|
Nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa. empezar lección
|
|
Male iure nostro uti non debemus
|
|
|
Szczyt prawa to szczyt bezprawia. empezar lección
|
|
Summum ius summa iniuria
|
|
|
Sprawiedliwość jest stałą i trwałą wolą dodania każdemu prawa, które mu się należy. empezar lección
|
|
Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi
|
|
|
Nakazy prawa są takie: żyć godziwie, nie wyrządzać innemu szkody, oddać każdemu to, co mu się należy. empezar lección
|
|
Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere.
|
|
|
Nie wszystko, co dozwolone, jest godziwe. empezar lección
|
|
Non omne, quod licet, honestum est.
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Ius naturale
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Ius civile
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Ius gentium
|
|
|
prawo wspólne (powszechne) empezar lección
|
|
Ius commune
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Ius soli
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Ius sanguinis
|
|
|
Nieznajomość prawa szkodzi. empezar lección
|
|
Ignorantia iuris nocet
|
|
|
Prawo obywatelskie pisane jest dla osób czuwających. empezar lección
|
|
Ius civile vigilantibus scriptum est
|
|
|
Prawo służy starannym, a nie drzemiącym. empezar lección
|
|
Iura vigilantibus, non dormientibus prosunt
|
|
|
Nie ma zwyczaju, aby przychodzić z pomocą głupim. empezar lección
|
|
Nec stultis solere succurri
|
|
|
Publicum ius est quod ad statum rei empezar lección
|
|
Publicum ius est quod ad statum rei
|
|
|
Prawem publicznym jest to, które odnosi się do statusu państwa, prawem prywatnym jest to, które odnosi się do jednostkowych korzyści. empezar lección
|
|
Romanae spectat, privatum quod ad singulorum utilitatem.
|
|
|
Prawo publiczne nie może być zmienione przez prywatne postanowienia. empezar lección
|
|
Ius publicum privatorum pactis mutari non potest
|
|
|
Umowa prywatna nie uchyla prawa publicznego. empezar lección
|
|
Privatorum conventio iuri publico non derogat
|
|
|
uprawnienie o charakterze osobistym; przysługuje konkretnemu podmiotowi względem innego konkretnego podmiotu empezar lección
|
|
Ius in personam
|
|
|
uprawnienie o charakterze rzeczowym, przysługuje konkretnej osobie względem rzeczy empezar lección
|
|
Ius in rem
|
|
|
uprawnienie o charakterze bezwzględnym, nie może być przez strony uchylone empezar lección
|
|
Ius cogens
|
|
|
uprawnienie o charakterze względnym; można w jego zakresie dokonać modyfikacji empezar lección
|
|
Ius dispositivum
|
|
|
uprawnienie o charakterze ogólnym, stosuje się do wszystkich empezar lección
|
|
Ius generale
|
|
|
uprawnienie o charakterze szczegółowym empezar lección
|
|
Ius speciale
|
|
|
uprawnienie do rozporządzania (dysponowania) empezar lección
|
|
Ius disponendi
|
|
|
uprawnienie do zarządzania (posiadania) empezar lección
|
|
Ius possidendi
|
|
|
prawo do pobierania korzyści (czerpania pożytku) empezar lección
|
|
Ius fruendi
|
|
|
uprawnienie do nabycia (czegoś) empezar lección
|
|
Ius acquisitum = Ius quaesitum
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Ius apellationis,
|
|
|
|
empezar lección
|
|
ius avocandi;
|
|
|
uprawnienie do wniesienia apelacji; uprawnienie do wniesienia środka zaskarżenia empezar lección
|
|
Ius provocationis
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Ius cavendi
|
|
|
uprawnienie do karania (do odwetu) empezar lección
|
|
Ius coercendi
|
|
|
uprawnienie do stosowania kary miecza (śmierci) empezar lección
|
|
Ius gladii
|
|
|
ustawa falcydyjska (zapewniała spadkobiercom empezar lección
|
|
Lex falcidia
|
|
|
altitudo stillabunt post legatorum praestatione onerare, quod empezar lección
|
|
wysokość spadku po wypłaceniu legatów co
|
|
|
quartam partem cum saltem) empezar lección
|
|
najmniej ¼ jego wartości)
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Lex humana
|
|
|
ustawa późniejsza uchyla wcześniejszą empezar lección
|
|
Lex posterior derogat priori
|
|
|
ustawa późniejsza ogólna nie uchyla wcześniejszej szczegółowej empezar lección
|
|
Lex posterior generalis non derogat legi priori speciali
|
|
|
ustawa szczegółowa uchyla ogólną empezar lección
|
|
Lex specialis derogat legi generali
|
|
|
ustawa wyższego rzędu uchyla ustawę niższego rzędu empezar lección
|
|
Lex superior derogat legi inferiori
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Pacta sunt servanda
|
|
|
Wszelkie kontrakty są oceniane według stanu rzeczy z chwili ich zawarcia. empezar lección
|
|
Rebus sic stantibus (omnis contractus intellegitur)
|
|
|
Nikt nie jest zobowiązany do rzeczy niemożliwych. empezar lección
|
|
Impossibilium nulla obligatio est
|
|
|
Z bezprawnego działania nie powstaje zobowiązanie umowne. empezar lección
|
|
Ex maleficio non oritur contractus
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Bona fides
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Mala fides
|
|
|
Nikomu nie wolno postępować wbrew wytworzonemu przez siebie zaufaniu / Poddaj się prawu, które sam ustanowiłeś. empezar lección
|
|
Venire contra factum proprium nemini licet / Tu patere legem quam (ipse) fecisti
|
|
|
Nikt nie będzie wysłuchany, gdy powołuje się na swoją niegodziwość empezar lección
|
|
Turpidutinem suam allegans nemo audiatur
|
|
|
Postępuje podstępnie kto żąda tego, co jest do zwrotu empezar lección
|
|
Dolo facit, qui petit, quod redditurus est
|
|
|
To, co jest jasne, nie powinno być interpretowane empezar lección
|
|
Clara non sunt interpretanda
|
|
|
W przypadku wątpliwości rozstrzyga się na niekorzyść tego, kto wątpliwości wywołał. empezar lección
|
|
In ambiguitas contra stipulatorem = In dubio contra proferentem
|
|
|
Postanowienia nietypowe powodują podejrzliwość. empezar lección
|
|
Clausulae insolitae inducunt suspicionem
|
|
|
Voluntatem potius quam verba spectari contrahentium In conventionibus empezar lección
|
|
In conventionibus contrahentium voluntatem potius quam verba spectari
|
|
|
W umowach bardziej pierwszeństwo przyznajemy zgodnej woli stron niż dosłownemu brzmieniu umowy. empezar lección
|
|
placuit
|
|
|
W umowach w sposób milczący wyrasta to, co odpowiada obyczajom i zwyczajom. empezar lección
|
|
In contractibus tacite insunt quae sunt moris et consuetudinis
|
|
|
Uprawnienie, które do momentu powstania przysługuje względem szerokiego kręgu podmiotów (prawo własności) empezar lección
|
|
actio in rem
|
|
|
instrumenty, które służą ochronie własności empezar lección
|
|
Actiones in rem
|
|
|
skarga lub powództwo negatoryjne (skarga za pomocą której właściciel przeciwstawia się przed zakłóceniem spokojnego korzystania z empezar lección
|
|
Actio negatoria
|
|
|
|
empezar lección
|
|
jego własności)
|
|
|
powództwo o charakterze osobistym, skarga empezar lección
|
|
Actio in personam
|
|
|
Prawo do używania i pobierania korzyści empezar lección
|
|
Ius utendi et fruendi
|
|
|
skarga wydobywcza (odzyskanie rzeczy) empezar lección
|
|
Rei vindicatio
|
|
|
coś czemu przypada; to co jest trwale połączone z gruntem, przypada właścicielowi empezar lección
|
|
Superficies solo cedit
|
|
|
|
empezar lección
|
|
gruntu
|
|
|
Nikt nie może przenieść na drugiego więcej prawa, niż sam ma empezar lección
|
|
Nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Dominium
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Iura in re aliena
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Servitutes
|
|
|
Służebność nie może polegać na działaniu empezar lección
|
|
Servitus in faciendo consistere nequit
|
|
|
Służebność wykonuje się w sposób najmniej uciążliwy empezar lección
|
|
Servitutibus civiliter utendum est
|
|
|
Nie można ustanowić służebności na służebności – uprawniony nie może uprawniać kolejnych podmiotów empezar lección
|
|
Servitus servitutis esse non potest
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Successio
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Hereditas
|
|
|
czynności prawne zorientowane na wywołanie skutków za życia dokonujących empezar lección
|
|
Inter vivos
|
|
|
czynność ma przynieść skutek dopiero po śmierci działającego empezar lección
|
|
Mortis causa
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Ex testamento
|
|
|
dziedziczenie beztestamentowe (ustawowe) empezar lección
|
|
Ab intestato
|
|
|
Zmienną jest wola spadkowdawcy aż do chwili, gdy jego życie wygaśnie. empezar lección
|
|
Ambulatoria est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum
|
|
|
Najnowsza wola jest obowiązująca. empezar lección
|
|
Novissima voluntas servatur
|
|
|
W przypadku wątpliwości należy szukać takiego toku myślenia, który podtrzyma testament. empezar lección
|
|
Favor testamenti
|
|
|
W testamentach zmierzamy do poznania pełnej woli testatora. empezar lección
|
|
In testamentis plenius voluntates testantium interpretamur
|
|
|
więcej zostało powiedziane, mniej zapisane empezar lección
|
|
Plus nuncupatum, minus scriptum
|
|
|
(Aliquam shortcuts, non sequitur indeterminatio in negativo) empezar lección
|
|
(skróty myślowe, nieprecyzyjność nie skutkują negatywnie)
|
|
|
Błędna przyczyna nie szkodzi. empezar lección
|
|
Falsa causa non nocet
|
|
|
Błędne oznaczenie nie szkodzi. empezar lección
|
|
Falsa demonstratio non nocet
|
|
|
powód (ten, który działa) empezar lección
|
|
Actor
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Reus
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Actio
|
|
|
Nie ma sędziego bez powoda (zasada skargowości, sąd z urzędu nie wszczyna empezar lección
|
|
Nemo iudex sine actore
|
|
|
|
empezar lección
|
|
postępowania)
|
|
|
Skarga o charakterze ściśle osobistym wygasa wraz ze śmiercią tej osoby. empezar lección
|
|
Actio personalis moritur cum persona
|
|
|
Czyny niedozwolone rodziców nie szkodzą dzieciom. empezar lección
|
|
Delicta parentum liberis non nocet
|
|
|
Skarga raz użyta nie ożywa. empezar lección
|
|
Actio semel extincta non reviviscit
|
|
|
Nie można prowadzić jeszcze raz postępowania o to samo. empezar lección
|
|
Res iudicata, ne bis in idem
|
|
|
Rzecz osądzona traktowana jest jak prawdziwa. empezar lección
|
|
Res iudicata pro veritate accipitur
|
|
|
Właściwy jest sąd miejsca, gdzie mieszka pozwany. empezar lección
|
|
Actor sequitur forum rei (forum est ubi domicilium est)
|
|
|
Powód nie może być zasądzony. empezar lección
|
|
Actor non condemnatur
|
|
|
Od nikogo nie można wymagać, aby sam się oskarżył. empezar lección
|
|
Nemo tenetur se ipsum accusare
|
|
|
Ciężar dowodu ciąży na powodzie / Ciężar dowodu ciąży na tym, kto mówi, a nie na tym, co przeczy. empezar lección
|
|
Actori incumbit onus probandi / Ei incumbit probatio qui dicit non qui negat
|
|
|
Pozwany w zakresie podniesionych przez siebie okoliczności jest powodem. empezar lección
|
|
Reus excipiendo fit actor = Reus in exceptione actor est
|
|
|
Nie powinno powodowi być dozwolone, co jest zakazane pozwanemu. empezar lección
|
|
Non debet actori licere quod reo non permittitur
|
|
|
przed rozstrzygnięciem obie strony powinny być wysłuchane empezar lección
|
|
Audiatur et altera pars
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Bonus vir
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Scientia bene
|
|
|
właściwa interpretacja ustawy to taka, która zachowuje zamiar (intencje) ustawodawcy empezar lección
|
|
Benignius leges interpretandae sunt, quo voluntas earum conservetur
|
|
|
Znać ustawy to nie oznacza trzymać się słów, ale tego, co wynika z ich mocy. empezar lección
|
|
Scire leges non hoc est verba earum tenere, sed vim ac potestatem
|
|
|
W ustawach bardziej podoba się prostota niż złożoność. empezar lección
|
|
In legibus magis simplicitas quam difficultas placet
|
|
|
Zwyczaj jest najlepszym sposobem interpretowania ustawy (wykładnią praw). empezar lección
|
|
Consuetudo est optima legum interpres
|
|
|
Tam, gdzie ustawa nie wprowadza rozróżnień, nie powinniśmy my takich rozróżnień wprowadzać. empezar lección
|
|
Ubi lex non distinquit, nec nos distinguere debemus / lege non distinguente nec nostrum est distinguere
|
|
|
W tym, co jest większe, mieści się to, co jest mniejsze. empezar lección
|
|
In maiore minus est
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Lex retro non agit
|
|
|
Prawo (ustawa) patrzy w przyszłość, nie przeszłość empezar lección
|
|
Lex prospicit, non respicit
|
|
|
Gdy odpada uzasadnienie ustawy, ustawa przestaje obowiązywać empezar lección
|
|
Cessante ratione legis cessat ipsa lex
|
|
|
Niesprawiedliwa ustawa nie jest ustawą (nie obowiązuje) empezar lección
|
|
Lex iniusta non est lex
|
|
|
Pomiędzy armatami (w czasie wojny) ustawy milczą empezar lección
|
|
Inter arma silent leges
|
|
|
prawo szczegółowe uchyla prawo ogólne empezar lección
|
|
Lex specialis, generalibus derogat
|
|
|
Nie ma przestępstwa bez ustawy empezar lección
|
|
Nullum crimen sine lege
|
|
|
Prawo działa wstecz w sposób łagodzący empezar lección
|
|
Lex retro agit in mitius
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Nulla poena sine lege
|
|
|
przestępstwo nie powinno pozostać bez kary empezar lección
|
|
Nullum crimen sine poena
|
|
|
ustawa niedoskonała, nie przewiduje sankcji za naruszenie ustawy empezar lección
|
|
Lex imperfecta
|
|
|
ustawa mniej niż doskonała; czynność dokonana sprzecznie z ustawą jest ważna, ale podlega sankcji empezar lección
|
|
Lex minus quam perfecta
|
|
|
ustawa doskonała; czynność sprzeczna z ustawą jest nieważna empezar lección
|
|
Lex perfecta
|
|
|
ustawa więcej niż doskonała, czynność sprzeczna z ustawą jest nieważna i podlega empezar lección
|
|
Lex plus quam perfecta
|
|
|
|
empezar lección
|
|
sankcji
|
|
|
(stosujemy) prawo właściwe danej sprawie empezar lección
|
|
Lex causae
|
|
|
prawo właściwe dla miejsca zamieszkania empezar lección
|
|
Lex domicilii
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Lex patriae
|
|
|
prawo obowiązuje w miejscu rozstrzygania (sądu) empezar lección
|
|
Lex fori
|
|
|
prawo obowiązuje w miejscu dokonania czynności empezar lección
|
|
Lex loci actus
|
|
|
prawo obowiązuje w miejscu uroczystości (dokonania aktu uroczystego) empezar lección
|
|
Lex loci celebrationis
|
|
|
prawo obowiązujące w miejscu zawarcia umowy empezar lección
|
|
Lex loci contractus
|
|
|
miejsce położenia rzeczy (nieruchomośi) empezar lección
|
|
Lex rei sitae
|
|
|
Wszelkie prawo jest ustanawiane ze względu na człowieka. empezar lección
|
|
Hominum causa omne ius constitutum sit
|
|
|
Dziecko poczęte traktuje się jako urodzone, gdy chodzi o jego korzyści empezar lección
|
|
Nasciturus pro iam nato habetur quotiens de commodis eius agitur
|
|
|
prawo naturalne jest tym, czego natura uczy wszelkie stworzenia... stąd pochodzi związek mężczyzny i kobiety, który nazywamy małżeństwem. empezar lección
|
|
Ius naturale est quod natura omnia animalia docuit (...) hinc descendit maris atque feminae coniunctio quam nos matrimonium apellamus.
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Matrimonium
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Coniux
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Maritus
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Marita
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Vir
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Uxor
|
|
|
małżeństwo mniemane, nieważne empezar lección
|
|
Matrimonium putativum
|
|
|
małżeństwo wywołujące wszystkie skutki prawne empezar lección
|
|
Matrimonium legitimum
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Parentes
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Genitores
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Mater
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Pater
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Mater semper certa est
|
|
|
Ojcem jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo. empezar lección
|
|
Pater est quem nuptiae demonstrant
|
|
|
wstępni (przodkowie w linii prostej) empezar lección
|
|
Ascendentes
|
|
|
zstępni (potomkowie w linii prostej) empezar lección
|
|
Descendentes
|
|
|
powinowactwo (relacja między małżonkiem, a krewnymi drugiego małżonka) empezar lección
|
|
Affinis
|
|
|
krewni (osoby, z którymi persona ma wspólnego przodka) empezar lección
|
|
Cognatus
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Persona
|
|
|
rzecz (przedmiot – obiekty, względem których podmioty mogą mieć uprawnienia) empezar lección
|
|
Res
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Ius privatum
|
|
|
Prawo, które odnosi się do osób. empezar lección
|
|
Ius quod ad personas pertinet
|
|
|
majątek, mienie (dobra majątkowe) empezar lección
|
|
Bonum/bona
|
|
|
Reczy materialne i niematerialne. empezar lección
|
|
Res corporales et incorporales
|
|
|
zobowiązanie/zobowiązania (wierzytelność) empezar lección
|
|
Obligatio/obligationes
|
|
|
posiadanie, faktyczne władanie rzeczą empezar lección
|
|
Possessio
|
|
|
Zobowiązanie jest węzłem prawnym. empezar lección
|
|
Obligatio est vinculum iuris
|
|
|
wierzyciel (ten, który ma prawa) empezar lección
|
|
Creditor
|
|
|
dłużnik (ten, który coś powinien) empezar lección
|
|
Debitor
|
|
|
zobowiązanie wynikające z umowy empezar lección
|
|
Obligatio ex contractu
|
|
|
zobowiązanie z czynu niedozwolonego empezar lección
|
|
Obligatio ex delicto
|
|
|
zobowiązanie jak gdyby z umowy empezar lección
|
|
Obligatio quasi ex contractu
|
|
|
zobowiązanie jak gdyby z czynu niedozwolonego empezar lección
|
|
Obligatio quasi ex delicto
|
|
|
zobowiązanie wynikające z prawa empezar lección
|
|
Obligatio ex lege
|
|
|
zobowiązanie za którym nie stoi przymus porządku prawnego empezar lección
|
|
Obligatio naturalis
|
|
|
zobowiązanie za którym stoi przymus porządku prawnego empezar lección
|
|
Obligatio civilis
|
|
|
w sytuacji, gdy więcej niż 1 dłużnik; każdy odpowiada za całość empezar lección
|
|
Obligatio in solidum
|
|
|
w sytuacji, gdy więcej niż 1 dłużnik; zobowiązanie rozpada się na podmioty empezar lección
|
|
Obligatio pro rata
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Causa
|
|
|
przyczyna działania skierowana na nabycie prawa lub innej korzyści empezar lección
|
|
Causa obligandi vel acquirendi
|
|
|
pomniejszenie majątku, aby kogoś do czegoś zobowiązać empezar lección
|
|
Causa obligandi
|
|
|
pomniejszenie majątku, aby nabyć do czegoś prawa empezar lección
|
|
Causa acquirendi
|
|
|
zachowanie dłużnika, które jest skierowane na zwolnienie z ciążącego na nim obowiązku empezar lección
|
|
Causa solvendi
|
|
|
darowizna, przyjmowanie obowiązku, wyprowadzanie czegoś z majątku, bez uzyskiwania za to korzyści empezar lección
|
|
Causa donandi
|
|
|
prawidłowe spełnienie świadczenia empezar lección
|
|
Solutio
|
|
|
zwłoka, dłużnik nie wykonał zobowiązania w terminie empezar lección
|
|
Mora
|
|
|
szkoda, naruszenie cudzego interesu majątkowego empezar lección
|
|
Damnum
|
|
|
Dłużnik za zgodą wierzyciela zrobił coś innego niż to, co wynika z treści zobowiązania (taki sam skutek jak solutio) empezar lección
|
|
Datio in solutum
|
|
|
zobowiązanie przemienne (dłużnik ma do wyboru jedno z dwóch możliwych zachowań, aby się zwolnić ze zobowiązania – po popadnięciu w zwłokę wierzyciel ma prawo wyboru) empezar lección
|
|
Obligatio alternativa
|
|
|
uprawnienie przemienne (dłużnik zobowiązany jest do konkretnego jednego świadczenia, ale do momentu popadnięcia w zwłokę może zwolnić się świadcząc na coś innego) empezar lección
|
|
Facultas alternativa
|
|
|
zwłoka dłużnika/zobowiązanego do świadzcenia empezar lección
|
|
Mora debitoris/ mora solvendi
|
|
|
wezwanie dłużnika do spełnienia świadczenia empezar lección
|
|
Interpellatio
|
|
|
zwłoka wynikająca z samej treści zobowiązania empezar lección
|
|
Mora ex rei fit
|
|
|
złodziej zawsze znajduje się w zwłoce empezar lección
|
|
Fur semper moram facere videtur
|
|
|
uwiecznienie zobowiązania, sankcja dla dłużnika empezar lección
|
|
Perpetuatio obligationis
|
|
|
zwłoka wierzyciela/zwłoka przyjmującego (sytuacja, gdy wierzyciel nie odbiera tego, co musi w ustalonym terminie) empezar lección
|
|
Mora creditoris/mora accipendi
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Damnum compensare
|
|
|
rzeczywiste umniejszenie majątku empezar lección
|
|
Damnum emergens
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Lucrum cessans
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Culpa
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Casus
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Vis maior
|
|
|
działanie w zamiarze na ujemne konsekwencje (zły zamiar, podstęp) empezar lección
|
|
Dolus
|
|
|
zamiar bezpośredni; zamierzone działanie w celu uzyskania złego skutku empezar lección
|
|
dolus directus
|
|
|
zły zamiar zabarwiony emocjonalnie empezar lección
|
|
dolus coloratus
|
|
|
sprawca wie, że jego działanie może wywołać złe skutki, ale godzi się na nie empezar lección
|
|
dolus eventualis
|
|
|
działanie w złym zamiarze jest zaplanowane z zimną krwią empezar lección
|
|
dolus premeditatus
|
|
|
zły zamiar podjęty nagle, gwałtownie empezar lección
|
|
dolus repentinus
|
|
|
zły zamiar podjęty w toku jakiegoś działania empezar lección
|
|
dolus subsequens
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Neglegentia
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Culpa neglegentia
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Culpa lata
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Culpa levis
|
|
|
brak staranności jak w swoich własnych sprawach empezar lección
|
|
Culpa in concreto
|
|
|
wina w kontraktowaniu (nierzetelne empezar lección
|
|
Culpa in contrahendo
|
|
|
gerunt in tractationibus, eg. satus negotium contractus non aliter, ad formationem) empezar lección
|
|
postępowanie w czasie negocjacji, np. rozpoczęcie negocjacji bez zamiaru zawiązania umowy)
|
|
|
sprawca nie dał staranności, jakiej dołożyłaby staranna osoba empezar lección
|
|
Culpa in abstracto
|
|
|
wina w nadzorze (odpowiedzialność za osoby poddane czyjejś pieczy) empezar lección
|
|
Culpa in custodiendo
|
|
|
wina w wyborze (odpowiedzialność za podwykonawców) empezar lección
|
|
Culpa in eligendo
|
|
|
Bezprawie nie dzieje się temu, kto chce (chcącemu nie dzieje się krzywda). empezar lección
|
|
Volenti non fit iniuria
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Periculum
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Periculum in mora
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Periculum debitoris
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Casus
|
|
|
zdarzenie losowe, które nastąpiło po popadnięciu w zwłokę (które, jest spowodowane wcześniejszym nagannym zachowaniem) empezar lección
|
|
Casus mixtus
|
|
|
zdarzenie losowe utożsamiane z vis maior empezar lección
|
|
Casus fortuitus
|
|
|
skutki zdarzenia losowego ponosi właściciel empezar lección
|
|
Casus sentit dominus
|
|
|
z powodu zdarzenia losowego nikt nie jest zobowiązany do świadczenia empezar lección
|
|
Casus a nullo praestatur
|
|
|
Siła, której słabość ludzka nie może się przeciwstawić. empezar lección
|
|
Vis cui humana infirmitas resistere non potest
|
|
|
Nie ważne postanowienia umowy nie szkodzą ważnym. empezar lección
|
|
Utile per inutile non vitiatur
|
|
|
To, co od początku jest wadliwe, nie może być naprawione z upływem czasu. empezar lección
|
|
Quod ab initio vitiosum est non potest tractu temporis convalescere
|
|
|
Zatwierdzenie jest traktowane na równi ze zleceniem. empezar lección
|
|
Ratihabitio mandato comparatur
|
|
|
takie elementy treści umowy, które muszą w niej występować by rodziła skutek prawny empezar lección
|
|
Substantialia contractus
|
|
|
elementy treści umowy, które są w niej zawarte bez porozumienia stron w tym zakresie (np. odpowiedzialność za wady fizyczne towaru) empezar lección
|
|
Naturalia contractus
|
|
|
postanowienia, które nie muszą być zamieszczone, ale jeżeli strony je wprowadziły, wpływają one na obowiązywanie umowy empezar lección
|
|
Accidentalia contractus
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Negotium
|
|
|
elementy, które muszą zaistnieć (aby konkretna czynność prawna wywołała oczekiwane skutki) empezar lección
|
|
Essentialia negotii
|
|
|
elementy, które nie zostały zawarte przez strony, a wynikają z prawa empezar lección
|
|
Naturalia negotii
|
|
|
elementy nie wynikające z prawa, ale dodane przez strony empezar lección
|
|
Accidentalia negotii
|
|
|
ustawa nikogo nie zmusza do rzeczy niemożliwych empezar lección
|
|
Lex neminem cogit ad impossibilia (ad impossibilia nemo obligator)
|
|
|
ustawa nie wiąże, jeśli nie zostało ogłoszone empezar lección
|
|
Lex non obligat nisi promulgata
|
|
|
nikt nie może być odpowiednim sędzią we własnej sprawie empezar lección
|
|
Nemo iudex idoneus in propria causa
|
|
|
pretor (sąd) nie zajmuje się sprawami małej wagi empezar lección
|
|
De minimis non curat praetor
|
|
|
prawo sprzyja temu, co legalne empezar lección
|
|
Favor legitimitatis
|
|
|
prawo napisano dla wykazujących należytą staranność empezar lección
|
|
Iura scripta vigilantibus
|
|
|
domniemywa się, że każdy działa w dobrej wierze (że jest niewinny) empezar lección
|
|
Quisquis praesumitur bonus
|
|
|
Nie można występować przeciwko własnemu postępowaniu empezar lección
|
|
Nemini permittitur venire contra fatum proprium
|
|
|
nie można zasądzać ponad żądanie empezar lección
|
|
Ne ultra petita
|
|
|
w razie powstania wątpliwości należy rozstrzygać na korzyść oskarżonego empezar lección
|
|
In dubio pro reo
|
|
|
|
empezar lección
|
|
(pozwanego) lub na rzecz wolności)
|
|
|
nie jest przestępstwem i nie podlega karze czyn, który nie był uważany za taki przez ustawę karną w chwili jego popełnienia. empezar lección
|
|
Nullum crimen, nulla poena sine lege poenali anteriori
|
|
|
Maxim applicat audacia font in auditoria. empezar lección
|
|
Wytłuszczona czcionka dotyczy paremii podawanych na wykładzie.
|
|
|
