Łacina w terminologii prawniczej
0 481 tarjetas ilonagronau
| término | definición | |||
|---|---|---|---|---|
|
ius
|
||||
|
ius est ars boni et aequi
|
||||
|
quo iure ‒ ipso iure
|
||||
|
ius naturale ‒ ius gentium
|
||||
|
ius publicum – quod ad statum rei Romanae spectat
|
||||
|
ius privatum – quod ad singu-lorum utilitatem spectat
|
||||
|
ius civile – ius canonicum
|
||||
|
ius particulare – ius universale
|
||||
|
ius ducale
|
||||
|
summum ius – summa iniuria
|
||||
|
ius cogens – ius dispositivum
|
||||
|
da mihi factum, dabo tibi ius
|
||||
|
iura novit curia
|
||||
|
ubi societas ibi ius
|
||||
|
praecepta iuris ‒ honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere
|
||||
|
qui suo iure utitur, neminem laedit
|
||||
|
prior tempore potior iure
|
||||
|
fontes iuris
|
||||
|
fontes iuris oriundi
|
||||
|
fontes iuris cognoscendi
|
||||
|
mos maiorum
|
||||
|
consuetudo
|
||||
|
longa consuetudo
|
||||
|
consuetudines loci
|
||||
|
consuetudines approbatae
|
||||
|
consuetudines in scriptis redactae
|
||||
|
desuetudo
|
||||
|
doctor utriusque iuris
|
||||
|
error - ignorantia
|
||||
|
ignorantia iuris nocet = ignorantia iuris non exculpat
|
||||
|
ignorantia facti non nocet
|
||||
|
glossa marginalis
|
||||
|
glossa interlinealis
|
||||
|
glossa ordinaria (Accursius)
|
||||
|
forum
|
||||
|
forum Romanum
|
||||
|
forum originis
|
||||
|
forum domicilii
|
||||
|
forum competens
|
||||
|
forum contractus
|
||||
|
forum solutionis
|
||||
|
forum soluti contractus
|
||||
|
forum delicti commissi
|
||||
|
forum rei sitae
|
||||
|
forum hereditatis
|
||||
|
forum liberum
|
||||
|
loca forensia
|
||||
|
census fori
|
||||
|
privilegium fori
|
||||
|
praescriptio fori
|
||||
|
perpetuatio fori
|
||||
|
actor sequitur forum rei
|
||||
|
causae spirituales
|
||||
|
causae saeculares
|
||||
|
lex
|
||||
|
lex generalis
|
||||
|
lex specialis
|
||||
|
lex perfecta
|
||||
|
lex plus quam perfecta
|
||||
|
lex minus quam perfecta
|
||||
|
lex imperfecta
|
||||
|
verba legis
|
||||
|
vacatio legis
|
||||
|
lex retro non agit
|
||||
|
lex posterior derogat legi priori
|
||||
|
lex superior derogat legi inferiori
|
||||
|
lex specialis derogat legi generali
|
||||
|
lex posterior generalis non derogat legi priori speciali
|
||||
|
praeter legem
|
||||
|
contra legem
|
||||
|
iuxta legem
|
||||
|
lege artis
|
||||
|
ratio legis
|
||||
|
ubi eadem legis ratio, ibi eadem dispositio
|
||||
|
Ecclesia vivit lege Romana
|
||||
|
per analogiam
|
||||
|
analogia legis
|
||||
|
analogia iuris
|
||||
|
a contrario
|
||||
|
praesumptio facti
|
||||
|
paesumptio hominis vel facti
|
||||
|
praesumptio iuris tantum
|
||||
|
praesumptio iuris ac de iure
|
||||
|
fictio legis
|
||||
|
de lege lata
|
||||
|
de lege ferenda
|
||||
|
erga omnes – inter partes
|
||||
|
ad incertas personas
|
||||
|
sensu stricto – sensu largo
|
||||
|
lege non distinguente
|
||||
|
stricte
|
||||
|
clara non sunt interpretanda
|
||||
|
ex definitione
|
||||
|
expressis verbis
|
||||
|
numerus clausus
|
||||
|
prima facie
|
||||
|
genus – species
|
||||
|
genus perire non censetur
|
||||
|
species perit ei cui debetur
|
||||
|
inter vivos – mortis causa
|
||||
|
causa solvendi
|
||||
|
causa donandi
|
||||
|
causa obligandi vel acquirendi
|
||||
|
per facta concludentia
|
||||
|
ad solemnitatem
|
||||
|
ad probationem
|
||||
|
ad eventum
|
||||
|
iuris eventus
|
||||
|
reservatio mentalis
|
||||
|
simulatio – negotium simulatum
|
||||
|
negotium claudicans
|
||||
|
conversio actus iuridici
|
||||
|
convalidatio
|
||||
|
ratihabitio
|
||||
|
ratificatio
|
||||
|
essentialia negotii
|
||||
|
naturalia negotii
|
||||
|
accidentalia negotii
|
||||
|
dies a quo
|
||||
|
dies ad quem
|
||||
|
computatio civilis
|
||||
|
computatio a momento ad momentum
|
||||
|
ex tunc
|
||||
|
ex nunc
|
||||
|
condicio sine qua non
|
||||
|
res
|
||||
|
res omnium communes
|
||||
|
superficies solo cedit
|
||||
|
iura in re aliena
|
||||
|
actio in rem – erga omnes
|
||||
|
ius possidendi
|
||||
|
ius utendi (abutendi, fruendi)
|
||||
|
ius disponendi
|
||||
|
ius infinitum
|
||||
|
nemo plus iuris ad (in) alium transferre potest quam ipse haberet
|
||||
|
solo consensu
|
||||
|
accessio possessionis
|
||||
|
accessio temporis
|
||||
|
in statu usucapiendi
|
||||
|
dominium directum
|
||||
|
dominium utile
|
||||
|
condominium pro indiviso
|
||||
|
rei vindicatio – cum omni causa
|
||||
|
actio negatoria
|
||||
|
non facere pati
|
||||
|
confussio
|
||||
|
ususfructus
|
||||
|
quasi-ususfructus
|
||||
|
servitus in faciendo consistere nequit
|
||||
|
pignus antichreticum
|
||||
|
corpus ‒ animus
|
||||
|
animus rem sibi habendi, animus possidendi
|
||||
|
nemo sibi ipse causam possessionis mutare potest
|
||||
|
possessio vitiosa – non vitiosa
|
||||
|
animus possidendi pro alieno
|
||||
|
precario dans – accipiens
|
||||
|
beneficium possessionis
|
||||
|
cautio damni infecti
|
||||
|
constituttum possessorium
|
||||
|
traditio corporalis
|
||||
|
longa manu tradittio
|
||||
|
traditio brevi manu
|
||||
|
traditio symbolica
|
||||
|
nemini deneganda
|
||||
|
successio
|
||||
|
successio ex lege
|
||||
|
succesio anticipata
|
||||
|
succesio ordinum et graduum
|
||||
|
succesio in possessionem
|
||||
|
succesio ab intestato
|
||||
|
succesio contra tabulas
|
||||
|
succesio ex testamento
|
||||
|
succesio in univesitatem
|
||||
|
succesio in capita
|
||||
|
succesio in stirpes
|
||||
|
nasciturus pro iam nato habetur
|
||||
|
cum animo testandi ‒ animus
|
||||
|
favor testamenti
|
||||
|
lucidum intervallum
|
||||
|
legatum per vindicationem
|
||||
|
legatum per damnationem
|
||||
|
legatum nominis
|
||||
|
legatum liberationis
|
||||
|
legatum optionis
|
||||
|
transmissio hereditatis
|
||||
|
cum viribus hereditatis
|
||||
|
pro viribus hereditatis
|
||||
|
hereditatis petitio
|
||||
|
separatio bonorum
|
||||
|
matrimonium
|
||||
|
mas ‒ femina
|
||||
|
vir ‒ uxor
|
||||
|
coniunctio maris et feminae
|
||||
|
matrimoniale foedus
|
||||
|
consensus matrimonialis
|
||||
|
impedimentum matrimonii dirimens ‒ impediens
|
||||
|
matrimonium iustum ‒ iniustum
|
||||
|
matrimonium legitimum
|
||||
|
matrimonium non legitimum
|
||||
|
matrimonium bene concordans
|
||||
|
matrimonium non existens
|
||||
|
matrimonium putativum
|
||||
|
matrimonium non consummatum
|
||||
|
matrimonium ratum et consummatum
|
||||
|
matrimonia libera esse debent
|
||||
|
sponsalia – matrimonii promissio
|
||||
|
ad reparationem damnorum
|
||||
|
nemo turpitudinem suam allegans audiatur
|
||||
|
nulla humana potestas
|
||||
|
separatio quoad torum et mensam
|
||||
|
separatio perpetua
|
||||
|
separatio temporanea
|
||||
|
separatio manente vinculo
|
||||
|
mater semper certa est
|
||||
|
pater noster
|
||||
|
pater est quem nuptiae demonstrant
|
||||
|
impotentia generandi
|
||||
|
impotentia coeundi
|
||||
|
filius - filia
|
||||
|
avus – avia
|
||||
|
nepos – neptis
|
||||
|
pronepos ‒ proneptis
|
||||
|
liberi vulgo concepti
|
||||
|
filii legitimi ‒ illegitimi
|
||||
|
filii illegimi legitimantur per subsequens matrimonium parentum
|
||||
|
exceptio plurium concubentium
|
||||
|
adoptio ‒ adrogatio
|
||||
|
adoptio plena
|
||||
|
adoptio minus plena
|
||||
|
adoptio plenissima
|
||||
|
adoptio naturam imitatur
|
||||
|
in vivo – in vitro
|
||||
|
obligare ‒ obligatio
|
||||
|
credito ‒ debitor
|
||||
|
ex contracu
|
||||
|
ex delicto
|
||||
|
ius obligationis
|
||||
|
vinculum iuris
|
||||
|
in personam ‒ inter partes
|
||||
|
obligatio naturalis
|
||||
|
dare, facere, non facere, pati
|
||||
|
impossibilium nulla obligatio est
|
||||
|
damnum emergens
|
||||
|
lucrum cessans
|
||||
|
pretium commune
|
||||
|
pretium singulare
|
||||
|
pretium affectionis
|
||||
|
ius moderandi
|
||||
|
compensatio lucri cum damno
|
||||
|
ius retentionis
|
||||
|
ius tollendi
|
||||
|
ius variandi
|
||||
|
obligatio alternativa
|
||||
|
facultas alternativa
|
||||
|
datio in solutum
|
||||
|
negotium mixtum cum donatione
|
||||
|
via facti ‒ legis
|
||||
|
lex commissoria
|
||||
|
contractus innominatus
|
||||
|
pactum de contrahendo
|
||||
|
rebus sic stantibus
|
||||
|
exceptio non adimpleti contractus
|
||||
|
dolus
|
||||
|
culpa
|
||||
|
culpa in abstracto
|
||||
|
culpa in concreto
|
||||
|
culpa Aquiliana
|
||||
|
culpa in eligendo
|
||||
|
culpa in contrahendo
|
||||
|
culpa in custodiendo
|
||||
|
casus
|
||||
|
vis maior
|
||||
|
vis cui humana infirmitas resistere non potest
|
||||
|
compensatio
|
||||
|
novatio
|
||||
|
confusio
|
||||
|
cessio
|
||||
|
error in iudicando
|
||||
|
pactum de non cedendo vel non alienando
|
||||
|
cessio legis
|
||||
|
actio Pauliana
|
||||
|
emptio rei speratae
|
||||
|
emptio spei
|
||||
|
res extra commercium
|
||||
|
cuius commodum eius periculum
|
||||
|
dicta et promissa
|
||||
|
pactum reservati dominii
|
||||
|
pactum displicentiae
|
||||
|
pactum in favorem tertii
|
||||
|
emptio ad gustum
|
||||
|
pactum de retroemendo
|
||||
|
locatio conductio operis
|
||||
|
depositum irregulare
|
||||
|
negotiorum gestio
|
||||
|
indebitum
|
||||
|
condictio indebiti
|
||||
|
condictio causa data causa non secuta
|
||||
|
condictio causa finita
|
||||
|
condictio ob causam finitam
|
||||
|
condictio sine causa
|
||||
|
condictio ob turpem vel iniustam causam
|
||||
|
affectio (animus) societatis
|
||||
|
tempus deliberandi
|
||||
|
iurisdictio voluntaria
|
||||
|
formula processus
|
||||
|
lex fori processualis
|
||||
|
iudicium ‒ actus trium personarum
|
||||
|
audiatur et altera pars
|
||||
|
domini litis
|
||||
|
nemo iudex sine actore
|
||||
|
vigilantibus iura sunt scripta
|
||||
|
ne eat iudex ultra petita partium
|
||||
|
ante litem natam
|
||||
|
post litem natam
|
||||
|
qui rem in iudicium ducit
|
||||
|
contra quem res in iudicium deducitur
|
||||
|
legitimatio ad causam
|
||||
|
legitimatio ad processus
|
||||
|
successio mortis causa
|
||||
|
successio inter vivos
|
||||
|
res iudicata ‒ inter partes
|
||||
|
res inter alios gesta
|
||||
|
ad quem – post quem
|
||||
|
prorogatio fori
|
||||
|
prorogatio iurisdictionis
|
||||
|
prorogatio imperii
|
||||
|
negatio per positionem alterius
|
||||
|
exceptiones peremptoriae
|
||||
|
exceptiones dilatoriae
|
||||
|
exceptiones declinatoriae
|
||||
|
exceptiones non sunt extendendae
|
||||
|
replicatio ‒ duplicatio
|
||||
|
onus proferendi
|
||||
|
onus probandi
|
||||
|
ei incumbit probatio qui dicit non qui negat
|
||||
|
ne bis in idem
|
||||
|
sententia facit ius inter partes
|
||||
|
votum separatum
|
||||
|
reformatio in peius
|
||||
|
de minimis non curat praetor
|
||||
|
error in procedendo
|
||||
|
iudex inhabilis
|
||||
|
iudex suspectus
|
||||
|
absolutio ab instantia
|
||||
|
professio iuris
|
||||
|
ad litis ordinationem
|
||||
|
ad litem decidendam
|
||||
|
lex fori – lex loci processus
|
||||
|
locus regit formam actus
|
||||
|
statuta personalia
|
||||
|
statuta realia
|
||||
|
statuta mixta
|
||||
|
lex loci ‒ ubi res est
|
||||
|
statutum comitatur personae
|
||||
|
ius commune
|
||||
|
statuta prohibitiva
|
||||
|
statuta prohibitiva favorabilia
|
||||
|
statuta prohibitiva odiosa
|
||||
|
statuta permissiva
|
||||
|
comitas gentium
|
||||
|
lex domicilii
|
||||
|
mobilia personam sequuntur
|
||||
|
lex loci solutionis
|
||||
|
lex patriae
|
||||
|
lex domicilii
|
||||
|
animus manendi
|
||||
|
lex adoptionis
|
||||
|
lex loci actus
|
||||
|
pactum de lege utenda
|
||||
|
ultimum refugium
|
||||
|
lex loci contractus
|
||||
|
lex loci celebrationis matrimonii
|
||||
|
lex loci delicti commissi
|
||||
|
lex rei sitae
|
||||
|
lex fori
|
||||
|
lex causae
|
||||
|
lex valutae – lex pecuniae
|
||||
|
locus gestionis
|
||||
|
lex loci laboris
|
||||
|
lex libri sitae
|
||||
|
situs naturalis
|
||||
|
lex in transitu
|
||||
|
lex loci expeditionis
|
||||
|
lex loci destinationis
|
||||
|
lex voluntatis
|
||||
|
lex loci protectionis
|
||||
|
lex cartae sitae
|
||||
|
lex successionis
|
||||
|
ius contrahendi ‒ ius contractum
|
||||
|
pacta sunt servanda
|
||||
|
pacta tertiis non nocent non prosunt
|
||||
|
res inter alios acta
|
||||
|
opinio iuris sive necessitatis
|
||||
|
pro foro interno
|
||||
|
pro foro externo
|
||||
|
dismembratio
|
||||
|
ius postliminii
|
||||
|
tabula rasa
|
||||
|
ius representationis omnimode
|
||||
|
delictum iuris gentium
|
||||
|
qui in territorio meo est, etiam meus subditus est
|
||||
|
quidquid est in territorio, est etiam de territorio
|
||||
|
ius sanguinis
|
||||
|
ius soli
|
||||
|
persona non grata
|
||||
|
crimen – delictum
|
||||
|
nullum crimen, nulla poena sine lege poenali anteriori
|
||||
|
sine lege scripta
|
||||
|
sine lege certa
|
||||
|
sine lege praevia
|
||||
|
victima
|
||||
|
vis
|
||||
|
vis ac metus
|
||||
|
vis privata -‒ vis publica
|
||||
|
vis legis
|
||||
|
vis testamenti
|
||||
|
vis probandi
|
||||
|
vis absoluta
|
||||
|
vis compulsiva
|
||||
|
dolus generalis
|
||||
|
dolus directus
|
||||
|
dolus directus repentinus
|
||||
|
dolus directus praemeditatus
|
||||
|
dolus eventualis ‒ quasi-eventualis
|
||||
|
culpa dolo exorta
|
||||
|
iter delicti
|
||||
|
delictum putativum
|
||||
|
in dubio pro reo ‒ pro libertate
|
||||
|
dolus non praesumitur
|
||||
|
nemo prudens punit quia peccatum est sed ne peccetur
|
||||
|
reformatio in peius iudici appellato non licet
|
||||
|
delicta parentum liberis non nocent
|
||||
|
reus in exceptione actor est
|
||||
|
quod non est in actis non est in mundo
|
||||
|
verba volant, scripta manent
|
||||
|
testis ex auditu
|
||||
|
nemo iudex in propria (sua) causa
|
||||
|
forum praeventionis
|
||||
|
forum connexitatis causarum
|
||||
|
causa principalis
|
||||
|
causa accessoria
|
||||
|
res iudicata pro veritate habetur
|
||||
|
ne bis in idem crimen iudicetur
|
||||
|
confessio est regina probationum
|
||||
|
propter falsa ‒ propter nova
|
||||
|
custodia honesta - inhonesta
|
||||
|
In legibus magis simplicitas quam difficultas placet
|
||||
|
Ubi eadem legis ratio, ibi eadem legis dispositio
|
||||
|
Optima est legum interpres consuetudo
|
||||
|
Leges ab omnibus intellegi debent
|
||||
|
Leges bonae ex malis moribus procreantur
|
||||
|
Legem bonam a mala nulla alia nisi naturae norma dividere possumus
|
||||
|
Scire leges non hoc est verba earum tenere, sed vim ac potestatem
|
||||
|
Iura non in singulas personas, sed generaliter constituuntur
|
||||
|
Satius enim esse impunitum relinqui facinus nocentis quam innocentem damnari
|
||||
|
Cessante ratione legis, cessat ipsa lex
|
||||
|
Non omne quod licet honestum est
|
||||
|
Sententia facit ius inter partes
|
||||
|
Libertas inaestimabilis res est
|
||||
|
Vim vi repellere licet
|
||||
|
Male nostro iure uti non debemus
|
||||
|
Nullus idoneus testis in re sua intellegitur
|
||||
|
Poena constituitur in emendationem hominum
|
||||
|
Res nullius cedit primo occupanti
|
||||
|
Vigilantibus, non dormientibus, iura subveniunt
|
||||
|
Volenti et scienti non fit iniuria
|
||||
|
Ignorantia legis neminem excusat
|
||||
|
Culpa lata dolo aequiparatur
|
||||
|
Ex iniuria ius non oritur
|
||||
|
Nemo ex suo delicto meliorem suam condictionem facere potest
|
||||
|
Hominum causa omne ius constitutum est
|
||||
|
Quid leges sine moribus, vanae proficiunt
|
||||
|
Moribus ornes, legibus emendes
|
||||
|
Corruptissima re publica plurimae leges
|
||||
|
Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi
|
||||
|
Iustitias vestras iudicabo
|
||||
|
Legem brevem esse oportet
|
||||
|
Vanae voces populi non sunt audiendae
|
||||
|
Iustitia non novit patrem nec matrem, solam veritatem spectat
|
||||
|
finis coronat opus
|
||||
|
in fine
|
||||
