|
término |
definición |
|
Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere empezar lección
|
|
Nakazy prawa są takie: uczciwie żyć, innych nie krzywdzić, każdemu oddać to co się mu słusznie należy
|
|
|
|
Ius naturale est, quod natura omnia animalia docuit empezar lección
|
|
Prawem naturalnym jest to, którego natura nauczyła wszystkie stworzenia
|
|
|
|
Ignorantia iuris nocet, ignorantia facti non nocet empezar lección
|
|
Nieznajomość prawa szkodzi, nieznajomość faktu nie szkodzi
|
|
|
|
Ius est ars boni et aequi empezar lección
|
|
Prawo jest sztuką [stosowania] tego co dobre i sprawiedliwe
|
|
|
|
Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi empezar lección
|
|
Sprawiedliwość jest określoną stałą wolą rozdzielania każdemu tego, co mu się należy
|
|
|
|
Publicum ius est, quod ad statum rei romanae spectat; privatum quod ad singulorum utilitatem empezar lección
|
|
Prawem publicznym jest to co ma na względzie dobro państwa rzymskiego, prywatnym [to, które ma na względzie] dobro jednostek
|
|
|
|
Ius publicum privatorum pactis mutari non potest empezar lección
|
|
Prawo publiczne nie może być zmieniane umowami osób prywatnych
|
|
|
|
Lex est quod populus iubet atque constituit empezar lección
|
|
Ustawą jest to, co lud nakazuje i ustanawia
|
|
|
|
Lex est commune praeceptum empezar lección
|
|
Ustawa jest ogólną regułą (nakazem)
|
|
|
|
Iurisprudentia est divinarum atque humanarum rerum notitia, iusti atque iniusti scientia empezar lección
|
|
Jurysprudencja jest znajomością spraw boskich I ludzkich oraz wiedzą o tym co słuszne i niesłuszne
|
|
|
|
Ius civile est quod quisque populus ipse sibi constituit empezar lección
|
|
Prawem cywilnym (prawem obywatelskim) jest to, które każdy lud dla siebie stanowi
|
|
|
|
Omne ius quo utimur vel ad personas pertinent, vel ad res, vel ad actiones empezar lección
|
|
Wszelkie prawo jest odnoszone albo do osób, albo do rzeczy, albo skarg
|
|
|
|
Lex retro non agit empezar lección
|
|
|
|
|
|
Lex posterior derogat legi priori empezar lección
|
|
Ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą
|
|
|
|
Non omnes quod licet honestum est empezar lección
|
|
Nie wszystko co dozwolone, jest uczciwe
|
|
|
|
Ius gentium est, quo gentes humanae utuntur empezar lección
|
|
Prawo narodów to jest prawo, którym posługuje się rodzaj ludzki
|
|
|
|
Pacta sunt servanda empezar lección
|
|
|
|
|
|
Mater semper certa est, pater est quem nuptiae demonstrant empezar lección
|
|
Matka jest zawsze pewna, ojcem jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo
|
|
|
|
Adoptio naturam imitatur empezar lección
|
|
|
|
|
|
Errantis voluntas nulla est empezar lección
|
|
Działający pod wpływem błędu nie wyraża woli
|
|
|
|
Dolus non praesumitur empezar lección
|
|
Złego zamiaru nie domniemywa się
|
|
|
|
Fructus sine usu esse non potest empezar lección
|
|
Nie można pobierać pożytków z rzeczy bez prawa jej używania
|
|
|
|
Fundus est omne, quidquid solo tenetur empezar lección
|
|
Grunt jest wszystkim, co jest przynależne ziemi
|
|
|
|
Nulli res sua servit empezar lección
|
|
Nikomu rzecz własna nie może być służebną
|
|
|
|
Possessor malae fidei ullo tempore non praescribit empezar lección
|
|
Posiadacz w złej wierze bez względu na czas nie może zasiedzieć rzeczy
|
|
|
|
Separata debet possession a proprietate empezar lección
|
|
Musi być rozróżnione posiadanie od własności
|
|
|
|
Servitus servitutis esse non potest empezar lección
|
|
Nie może istnieć służebność służebności
|
|
|
|
Servitus in faciendo consistere nequit empezar lección
|
|
Służebność nie może polegać na działaniu [pozytywnym]
|
|
|
|
Servitutibus civiliter utendum est empezar lección
|
|
Służebności należy wykonywać w sposób ucywilizowany
|
|
|
|
Usucapio est adiectio dominii per continuationem possessionis temporis lege definiti empezar lección
|
|
Zasiedzenie jest nabyciem własności przez nieprzerwane posiadanie w czasie określonym prawem
|
|
|
|
Ususfructus est ius alienis rebus utendi fruendi salva rerum substantia empezar lección
|
|
Użytkowanie jest prawem użytkowania cudzych rzeczy i pobierania z nich pożytków z zachowaniem istoty rzeczy
|
|
|
|
Habitatio morte finitur empezar lección
|
|
Służebność mieszkania jest zakończona wraz ze śmiercią
|
|
|
|
Obbligatio est iuris vinculum quo necessitate adstringimur alicuius solvendae rei secundum nostrae civitatis iura empezar lección
|
|
Zobowiązanie jest węzłem prawnym, poprzez który zmuszeni jesteśmy do świadczenia komuś pewnej rzeczy, zgodnie z prawami naszego państwa
|
|
|
|
Vis maior est vis cui resisti non potest empezar lección
|
|
Siła wyższa jest siłą, której nie można się oprzeć
|
|
|
|
Nihil est aliud hereditas, quam successio in universum ius, quod defunctus habuerit empezar lección
|
|
Niczym innym jest spadek jak wstąpieniem w ogół praw i obowiązków, które posiadał zmarły
|
|
|
|
Hereditas viventis non datur empezar lección
|
|
|
|
|
|
Heresis institututio est caput et fundamentum totius testament empezar lección
|
|
Ustanowienie dziedzica jest rzeczą najważniejszą i fundamentem całego testamentu
|
|
|
|
Legatum est donatio testamento relicta empezar lección
|
|
Legat jest darowizną pozostawioną w testamencie
|
|
|
|
Ambulatoria est voluntas defunti empezar lección
|
|
Zmienna jest zatem wola zmarłego
|
|
|
|
In testamentis plenius voluntates testantium interpretamur empezar lección
|
|
Przy wykładni testament staramy się w pełni tłumaczyć wolę testatora
|
|
|
|
Nemo iudex idoneus in propria causa empezar lección
|
|
Nikt nie jest odpowiednim sędzią we własnej sprawie
|
|
|
|
Nulla poena sine lege empezar lección
|
|
|
|
|
|
Nulla pena sine culpa empezar lección
|
|
|
|
|
|
Nullum crimen sine lege empezar lección
|
|
Nie ma przestępstwa bez ustawy
|
|
|
|
In dubio pro reo empezar lección
|
|
W razie wątpliwości, na korzyść oskarżonego
|
|
|
|
Vim vi repellere licet empezar lección
|
|
Siłę godzi się odeprzeć siłą
|
|
|
|
Cogitationis poenam nemo patitur empezar lección
|
|
Nikt nie może [popaść w] karę [za swoje] myśli
|
|
|
|
Actio autem nihil aliud est quam ius persequendi iudicio quod sibi debetur empezar lección
|
|
Powództwo zaś jest niczym innym, niżeli prawem sądowego dochodzenia tego, co się komuś należy
|
|
|
|
Si in ius vocat ito empezar lección
|
|
Jeśli [ktoś cię] wzywa do sądu, staw się
|
|
|
|
Actor dicitur qui prius ad iudicium provocavit empezar lección
|
|
Powodem nazywany jest ten, kto pierwszy wszczął postępowanie
|
|
|
|
Actor sequitur forum rei empezar lección
|
|
Powód (lub: oskarżyciel) idzie do sądu [właściwego dla] pozwanego
|
|
|
|
Bis de eadem re agi non potest empezar lección
|
|
Nie można procesować się dwa razy o to samo
|
|
|
|
Ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat empezar lección
|
|
Ciężar dowodu spoczywa na tym kto twierdzi, a nie na tym kto zaprzecza
|
|
|
|
Volenti non fit iniuria empezar lección
|
|
Chcącemu nie dzieje się krzywda
|
|
|
|
Nullus idoneus testis in re sua intellgitur empezar lección
|
|
Nikt nie może być uważany ze odpowiedniego świadka we własnej sprawie
|
|
|
|
Reus in exceptione actor est empezar lección
|
|
Pozwany w zakresie zarzutu staje się powodem
|
|
|
|
Res iudicata pro veritate accipitur empezar lección
|
|
Rzecz osądzoną przyjmuje się za prawdę
|
|
|
