Łacina paremie (długie bez opisu)

 0    345 tarjetas    gogo144
imprimir jugar test de práctica
 
término definición
Male nostro iure uti non debemus
empezar lección
nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa
Lex retro non agit
empezar lección
prawo/ustawa nie działa wstecz
Pacta sunt servanda
empezar lección
umów należy dotrzymywać;
Audiatur et altera pars
empezar lección
niech będzie wysłuchana i druga strona
Volenti non fit iniuria pl.
empezar lección
Chcącemu nie dzieje się krzywda
Clara non sunt interpretanda
empezar lección
nie dokonuje się wykładni tego, co jasne
interpretatio cessat in claris
empezar lección
łac. wykładnia kończy się wtedy, gdy osiągamy jasność
Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse haberet
empezar lección
nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw niż sam posiada
Ignorantia iuris nocet
empezar lección
nieznajomość prawa szkodzi)
1. Fas
empezar lección
prawo boskie, też ‘właściwe postępowanie’; historycznie oznaczało wszelkie reguły, które łączono z funkcjonowaniem dawnej religii rzymskiej, w późniejszym okresie (od VI w p.n.e. oznaczało prawo sakralne.
2. Ius
empezar lección
prawo świeckie, od VI w p.n.e. oznaczenie prawa świeckiego.
3. Lex
empezar lección
ustwa, prawo pozytywne, prawo ustawowe; najwęższe znaczenie pojęcia prawa, pierwszym znaczeniem tego słowa była ustawa, prawo świeckie przyjęte w formie ustawy.
4. Contra ius fasque
empezar lección
przeciw prawu boskiemu i ludzkiemu
5. Fas est
empezar lección
jest rzeczą godziwą
6. Per fas et nefas
empezar lección
wszelkimi środkami godziwymi i niegodziwymi
7. Ius est ars boni et aequi
empezar lección
Prawo jest sztuką tego, co dobre i słuszne
8. Ius recipsit aequitatem
empezar lección
prawo ma na względzie sprawiedliwość
9. Ius et fraus nonquam cohabitant
empezar lección
Prawo i działanie podstępne nigdy nie współistnieją
10. Male iure nostro uti non debemus
empezar lección
Nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa
11. Summum ius summa iniura
empezar lección
szczyt prawa to szczyt bezprawia
12. Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi
empezar lección
sprawiedliwość jest stałą i niezmienną wolą przyznania każdemu należnego mu prawa
13. Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere
empezar lección
Nakazy prawa są następujące: żyć uczciwie, drugiemu nie szkodzić, każdemu oddać co mu się należy
14. Non omne quod licet honestum est
empezar lección
Nie wszystko, co dozwolone, jest uczciwe
15. Ius naturale
empezar lección
prawo naturalne, reguły odpowiadające rozumowi
16. Ius gentium
empezar lección
prawo rodów, reguły prawne, które porządkują relacje między suwerennymi państwami, prawo międzynarodowe, prawo rodów
17. Ius civile
empezar lección
prawo obywatelskie, stworzone przez obywateli dla obywateli
18. ius commune
empezar lección
prawo powszechne, reguluje wspólne dla różnych krajów europejskich
19. Ius sanguinis
empezar lección
właściwe jest prawo kraju pochodzenia, prawo krwi
20. Ius soli
empezar lección
właściwym porządkiem prawnym jest porządek kraju, w którym się znajdujemy, prawo ziemi
21. Ius publicum
empezar lección
prawo publiczne
22. Ius privatum
empezar lección
prawo prywatne
23. Publicum ius est quod ad statum rei romanae spectat, privatum quod ad singulorum utilitatem
empezar lección
Prawem publicznym jest to, które dotyczy spraw państwa rzymskiego, prywatnym zaś to, które ma na względzie korzyść jednostek
24. Ius publicum privatorum pactis mutari non potest
empezar lección
Prawo publiczne nie może być zmieniane umowami osób prywatnych
25. Privatorum conventio iuri publico non derogat
empezar lección
umowa prywatna nie uchyla prawa publicznego
26. Ius cogens
empezar lección
uprawnienia o charakterze bezwzględnym (czynność prywatna go nie zmienia i nie uchyla)
27. Ius dispositivum
empezar lección
uprawnienia o charakterze fakultatywnym/względnym (prywatna czynność może go zmienić i uchylić)
28. Ignorantia iuris nocet
empezar lección
nieznajomość prawa szkodzi
29. Ius civile vigilantibus scriptum est
empezar lección
Prawo cywilne jest tworzone dla osób starannych
31. Nec stultis solere succurri
empezar lección
Nie należy przyzwyczajać głupich, że będzie im się zawsze
32. Ius in personam
empezar lección
prawo względem osoby (służy nazwaniu sytuacji, w której określone uprawnienie, w chwili kiedy już powstaje, jest skuteczne tylko przeciwko jednej, ściśle określonej osobie)
33. Ius in rem
empezar lección
prawo względem rzeczy (służy nazwaniu sytuacji, w której określone uprawnienie, w chwili kiedy już powstaje, przysługuje przeciwko nieokreślonemu kręgowi przedmiotów)
34. Ius generale
empezar lección
uprawnienia o charakterze ogólnym
35. Ius speciale
empezar lección
uprawnienia o charakterze szczególnym
36. Ius apellationis
empezar lección
uprawnienia do wniesienia apelacji
37. Ius avocandi
empezar lección
prawo odwołania się
38. Ius provocationis
empezar lección
możliwość wniesienia zaskarżenia od wyroku karnego
39. Ius cavendi
empezar lección
uprawnienia do strzeżenia/chronienia, uprawnienia do podjęcia działań w celu ochrony obywateli i interesów państwa
40. Ius coercendi
empezar lección
uprawnienia do karcenia, państwo jest uprawnione do wymierzania kar
41. Ius gladii
empezar lección
uprawnienie do użycia siły zbrojnej (prawo miecza)
42. Ius disponendi
empezar lección
uprawnienia do rozporządzania
43. Ius possidendi
empezar lección
uprawnienia do posiadania/do faktycznego władania/korzystania z rzeczy
44. Ius fruendi
empezar lección
uprawnienia do czerpania korzyści
45. Ius acquisitum = Ius quaesitum
empezar lección
uprawnienia do nabycia czegoś
46. Dominus
empezar lección
właściciel
47. Ius utendi et fruendi
empezar lección
prawo do korzystania i pobierania korzyści z obiektu do którego mamy uprawnienia
48. Lex posterior derogat priori
empezar lección
ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą
49. Lex posterior generalis non derogat legi priori speciali
empezar lección
ogólna ustawa późniejsza nie uchyla wcześniejszej ustawy szczegółowej
50. Lex specialis derogat legi generali
empezar lección
ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną
51. Lsuperior derogat legi inferiori
empezar lección
ustawa wyższa uchyla ustawę niższą
52. Lex retro non agit
empezar lección
ustawa patrzy w przyszłość, a nie w przeszłość, prawo nie działa wstecz = lex prospicit, non respicit
53. Cessante ratione legis cessat ipsa lex
empezar lección
Gdy ustaje przyczyna obowiązywania ustawy, traci moc sama ustawa
54. Lex iniusta non est lex
empezar lección
ustawa niesłuszna nie jest ustawą
55. Inter arma silent leges
empezar lección
wśród szczęku oręża milczą prawa
56. Nullum crimen sine lege
empezar lección
nie ma przestępstwa bez ustawy
57. Nulla poena sine lege
empezar lección
nie ma kary bez ustawy (formalna definicja przestępstwa)
58. Nullum crimen sine poena
empezar lección
nie ma przestępstwa bez kary (publiczny charakter przestępstwa)
59. Benignius leges interpretandae sunt, quo voluntas earum conservetur
empezar lección
ustawy są właściwiej interpretowane, gdy zachowuje się ich ducha
60. Scire leges non hoc est verba larum tenere, sed vim ac potestatem
empezar lección
Znać prawa to nie znaczy trzymać się słów ustawy, ale jej treści i mocy działania
61. In legibus magis simplicitas quam difficultas placet
empezar lección
W prawie podoba się bardziej prostota niż zawiłość
62. Consuetudo est optima legum interpres
empezar lección
Zwyczaj jest najlepszą wykładnią prawa
63. Ubi lex non distinquit, nec nos distinguere debemus = lege non distinguente nec nostrum est distinguere
empezar lección
tam, gdzie ustawa nie wprowadza rozróżnień nie powinniśmy my takich rozróżnień wprowadzać
64. Lex imperfecta
empezar lección
ustawa niedoskonała (brak sankcji)
65. Lex minus quam perfecta
empezar lección
ustawa mniej niż doskonała (opatrzona sankcją ale nie pozbawiająca ważności czynności)
66. Lex perfecta
empezar lección
ustawa doskonała (sankcja nieważności)
67. Lex plus quam perfecta
empezar lección
ustawa bardziej niż doskonała (sankcja nieważności i kara)
68. Minus quam perfecta lex est, quae vetat aliquid fieri, et si factum sit, non rescindit, sed poenam iniungit ei, qui contra legem fecit
empezar lección
Ustawa mądra jest to ustawa, która zakazuje czegoś, ale jeśli zostało dokonane, nie czyni nieważnym ale nakłada karę.
69. Lex causae
empezar lección
prawo właściwe w danej sprawie
70. Lex domicilii
empezar lección
prawo miejsca zamieszkania
71. Lex fori
empezar lección
prawo prawo miejsca siedzibysądu
72. Lex loci actus
empezar lección
prawo miejsca dokonania czynności
73. Lex loci celebrationis
empezar lección
prawo miejsca dokonania aktu uroczystego (ceremonii)
74. Lex loci contractus
empezar lección
prawo miejsca, w którym została zawarta umowa
75. Lex patriae
empezar lección
prawo ojczyste
76. Lex rei sitae
empezar lección
prawo położenia rzeczy
77. Hereditas
empezar lección
spadek
78. Bonum / bona
empezar lección
dobra majątkowe (majątek)
79. Res corporales
empezar lección
obiekt materialny
80. Res incorporales
empezar lección
obiekt niematerialny
81. Possessio
empezar lección
posiadanie/władztwo faktyczne
82. Dominium
empezar lección
własność
83. Iura in re aliena
empezar lección
prawo do rzeczy cudzej/ ograniczone prawa rzeczowe
84. Obligatio / obligationes
empezar lección
zobowiąznie
85. (...) hominum causa omne ius constitutum sit
empezar lección
Wszelkie prawo winno być stanowione ze względu na człowieka
86. Nasciturus pro iam nato habetur quitiens de commodis eius agitur
empezar lección
dziecko poczęte uważa się za już narodzone, o ile chodzi o jego korzyści
87. Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius quaeritur
empezar lección
tego, kto ma się urodzić, uznaje się za już urodzonego, ilekroć chodzi o jego korzyści
88. Matrimonium putativum
empezar lección
małżeństwo mniemane, nieważne
89. Matrimonium legitimum
empezar lección
małżeństwo wywołujące skutki prawne, zgodne z prawem, małżeństwo ważne
90. Matrimonium
empezar lección
małżeństwo
Ius quod ad personas pertinet
empezar lección
prawo, które dotyczy osób
91. Coniux
empezar lección
małżonek (ogólnie)
92. Maritus / vir/ vir + coniux
empezar lección
mąż
93. Marita / uxor
empezar lección
żona
94. Parentes / genitores
empezar lección
rodzice
95. Ascendentes
empezar lección
wstępni, ascendenci
96. Descendentes
empezar lección
zstępni, descendenci
97. Cognatus
empezar lección
pokrewieństwo krwi (spokrewniony rodzeństwo rodziców, kuzynostwo)
98. Affinis
empezar lección
powinowactwo (relacja pomiędzy jednym z małżonków, a krewnymi drugiego małżonka)
99. Persona
empezar lección
osoba ludzka
100. Mater
empezar lección
matka
101. Mater semper certa est
empezar lección
matka jest zawsze pewna
102. Pater
empezar lección
ojciec
103. Pater est quem nuptiae demonstrat
empezar lección
ojcem jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo
104. Quia semper certa est, etiam si volgo conceperit: pater vero is est, quem nuptiae demonstrant. (...)
empezar lección
ponieważ ta zawsze jest pewna, nawet jeśli pocznie nie z prawego łoża, ojciec jest zaś to ten, na którego wskazuje małżeństwo
105. Obligatio est vinculum iuris, quo necessitate adstringimur alicuius solvendae rei secundum nostrae civitatis iuria
empezar lección
zobowiązanie jest węzłem prawnym, który zmusza nas do świadczenia czegoś zgodnie z prawami naszego państwa
106. Creditor
empezar lección
wierzyciel
107. Debitor
empezar lección
dłużnik
108. Obligatio ex contractu
empezar lección
zobowiązanie umowne (dwie strony umówiły się na określone świadczenia)
109. Obligatio ex delicto
empezar lección
zobowiązanie z czynu niedozwolonego (zobowiązanie deliktowe)
110. Obligatio quasi ex contractu
empezar lección
zobowiązanie jak gdyby z zobowiązania umownego (np. spłata nadwyżkowej raty kredytu, bezpodstawne wzbogacenie)
111. Obligatio quasi ex delicto
empezar lección
zobowiązanie jak gdyby z czynu niedozwolonego (np. gdy mój pies pogryzł jakąś osobę)
112. Obligatio ex lege
empezar lección
zobowiązanie z mocy samego prawa
114. Obligatio civilis
empezar lección
zobowiązanie cywilne (jest to takie zobowiązanie, którego spełnienia można domagać się na drodze sądowej)
115. Obligatio in solidum
empezar lección
solidarność niewłaściwa (po stronie zobowiązanej występuje kilku dłużników, z których każdy może spełnić świadczenie co uwalnia pozostałych)
116. Obligatio pro rata
empezar lección
zobowiązanie podzielone na części – reguła w prawie rzymskim
117. Causa
empezar lección
przyczyna prawna (to cel społecznogospodarczy, od którego istnienia określony porządek prawny uzależnia skuteczność oświadczenia woli)
118. Causa obligandi vel acquirendi
empezar lección
celem jest nabycie prawa lub innej korzyści majątkowej przez dokonującego przysporzenia
119. Causa solvendi
empezar lección
składający oświadczenie zmierza do rozwiązania węzła obligacyjnego (zwrot pożyczki)
120. Causa donandi
empezar lección
składający oświadczenie woli zmierza do bezpłatnego dokonania przysporzenia majątkowego na rzecz kontrahenta (darowizna)
121. Iusta causa traditionis
empezar lección
słuszna podstawa przeniesienia posiadania (dotychczasowy posiadacz przekazuje własność nowemu posiadaczowi przeniesienie odbywa się w oparciu o akceptowalną przez prawo podstawę)
122. Iusta causa possidendi
empezar lección
słuszna/godziwa przyczyna objęcia w posiadanie (podstawa do wejścia w posiadanie przez zasiedzenie)
123. Causa criminalis
empezar lección
sprawa kryminalna
124. Causa civilis
empezar lección
sprawa cywilna
125. Culpa
empezar lección
wina
126. Culpa in custodiendo
empezar lección
wina w nadzorze (możliwość przypisania odpowiedzialności za czyny innych osób
127. Culpa in eligendo
empezar lección
wina w wyborze (np. odpowiedzialność za winy podwykonawców)
128. Neglegentia
empezar lección
sytuacja w której sprawca, wyraził szkodę, chociaż tej szkody nie chciał wyrządzić; wina nieumyślna
129. Dolus
empezar lección
zły zamiar, podstęp (sprawca który chce wyrządzić szkodę wina umyślna)
130. Culpa lata
empezar lección
grube niedbalstwo (niezrozumienie tego, co wszyscy rozumieją)
131. Culpa levis
empezar lección
lżejsze niedbalstwo
132. Culpa in concreto
empezar lección
niedołożenie staranności takiej, jak w swoich własnych sprawach
133. Culpa in abstracto
empezar lección
porównanie staranności sprawcy szkody, z jakąś hipotetyczną starannością jakiej należałoby dołożyć
134. Culpa in contrahendo
empezar lección
niestaranność w fazie zawierania/negocjowania umowy (np. rozpoczęcie negocjacji bez zamiaru zawarcia umowy)
135. Dolus premeditatus
empezar lección
popełnienie czynu w sposób zaplanowany
136. Dolus repentinus
empezar lección
popełnienie czynu w sposób raptowny (nie planował, ale uczynił)
137. Dolus subsequens
empezar lección
zamiar następczy (podjęcie działania w celu osiągnięcia rezultatu i w czasie jego realizacji dokonanie rzeczy, które nie były planowane
138. Dolus directus
empezar lección
zamiar bezpośredni (ktoś podjął działanie, zmierzające bezpośrednio do wywołania określonego nagannego lub przestępnego skutku)
139. Dolus coloratus
empezar lección
zły zamiar zabarwiony (używany, żeby wskazać, iż nagannemu działaniu sprawcy towarzyszyło jakieś szczególne zabarwienie emocjonalne)
140. Dolus evetualis
empezar lección
zamiar ewentualny (sprawca wie, że jego działanie może wywołać określony skutek i on się z nim godzi podpala dom wiedząc, że są w nim osoby, które nie mogę go samodzielnie opuścić)
141. Volenti non fit iniuria
empezar lección
Chcącemu nie dzieje się krzywda
142. Casus
empezar lección
przypadek
143. Casus fortuitus
empezar lección
przypadek nadzwyczajny (czysto losowy)
144. Casus mixtus
empezar lección
przypadek mieszany (kiedy szkoda jest następstwem zdarzenia losowego, ale jest ona następstwem niedbalstwa)
145. Casus a nullo praestantur
empezar lección
za zdarzenie z powodu przypadku nikt nie jest zobowiązany do świadczenia (od nikogo nie można domagać się odszkodowania)
146. Casus sentit dominus
empezar lección
zdarzenie przypadkowe dotyka właściciela (konsekwencje zdarzeń przypadkowych ponosi właściciel)
147. Vis maior / vis absoluta / vis
empezar lección
siła wyższa
148. Periculum
empezar lección
ryzyko
149. Periculum locatoris
empezar lección
ryzyko wynajmującego
150. Periculum debitoris
empezar lección
ryzyko dłużnika (ryzyko ponosi dłużnik)
151. Periculum in mora
empezar lección
ryzyko w okresie zwłoki (zwłoka stan kiedy strona w terminie nie wykonała swoich obowiązków)
152. Lucrum cessans
empezar lección
utracone korzyści
153. Damnum emergens
empezar lección
rzeczywisty uszczerbek majątkowy
154. Damnum
empezar lección
szkoda
155. Damnum compensare
empezar lección
naprawianie szkody
156. Solutio
empezar lección
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika
157. Datio in solutum
empezar lección
sytuacja kiedy dłużnik za zgodą wierzyciela świadczy mu coś innego niż wynika z treści zobowiązania
158. Solutio + res
empezar lección
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem rzeczy (czy świadczył to co powinien świadczyć)
159. Solutio + tempus
empezar lección
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem czasu (czy we właściwym czasie wykonał zobowiązanie)
160. Solutio + locum
empezar lección
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem miejsca (czy we właściwym miejscu wykonał zobowiązanie)
161. Obligatio alternativa
empezar lección
zobowiązanie alternatywne/przemienne; zobowiązanie, którego wykonanie polega na tym, że dłużnik może spełnić jedno z kilku alternatywnych świadczeń
162. Solutio
empezar lección
świadczenie
163. Facultas alternativa
empezar lección
upoważnienie przemienne; polega na tym, że dłużnik może zwolnić się od swojego zobowiązania, spełniając inne świadczenie
164. Mora
empezar lección
zwłoka
165. Mora debitoris = mora solvendi
empezar lección
zwłoka dłużnika (określa sytuacje, kiedy dłużnik nie wykonał zobowiązania w prawidłowo ustalonym terminie)
166. Interpellatio
empezar lección
wezwanie
167. Mora ex rei fit
empezar lección
zwłoka wynika z samego stanu rzeczy (z treści umowy wynika, kiedy dane świadczenie ma być wykonane i automatycznie jeśli nie zostanie wykonane to bez wezwania ma miejsce zwłoka)
168. Fur semper moram facere videtur
empezar lección
Złodziej postrzegany jest zawsze jako będący w zwłoce
169. Perpetuatio obligationis
empezar lección
dosł. Uwiecznienie zobowiązania Przeniesienie ryzyka
171. Utile per inutile non vitiatur
empezar lección
to, co jest skuteczne, nie doznaje uszczerbku ze strony tego, co jest nieskuteczne (Dotyczy problemu częściowej nieważności czynności prawnej. Częściowa nieważność czynności nie powoduje całkowitej nieważności te czynności)
172. Quod ab initio vitiosum est, non potest tractu temporis convalescere
empezar lección
To, co od początku jest wadliwe, nie może być uzdrowione z upływem czasu
173. Ratihabitio mandato comparatur
empezar lección
potwierdzenie równa się zleceniu
174. Contractus ab initio voluntatis est, ex post facto necessitatis
empezar lección
Zawarcie kontraktu jest dobrowolne, lecz wykonanie przymusowe
175. Contractus bilateralis
empezar lección
umowa dwustronna (wyraźnie rozdzielamy dwie strony o odmiennych interesach)
176. Contractus multilateralis
empezar lección
umowa wielostronna (np. umowa spółki prawa cywilnego)
177. Contractus innominatus
empezar lección
brak zaskarżalności w prawie rzymskim
178. Contractus vitalitus
empezar lección
umowa aż do śmierci jednej ze stron, umowa dożywotnia
179. Essentialia contractus
empezar lección
przedmiotowo istotne składniki treści kontraktu
181. Accidentalia contractus
empezar lección
nie wpływają na istotę kontraktu (np. na to, czy daną umowę uznamy za umowę sprzedaży czy najmu), jednakże mocą woli stron zostały podniesione do rangi istotnych (np. termin, warunek, polecenie)
182. Pacta sunt servanda
empezar lección
umów należy dotrzymywać
183. Rebus sic stantibus [omnis contractus intellegitur]
empezar lección
dosł. ‘ponieważ sprawy przybrały taki obrót’ każda umowa jest pojmowana jako obowiązująca tylko w danych, oznaczonych warunkach; wszelkie umowy są rozumiane w określonym stanie rzeczy
184. Impossibilium nulla obligatio est
empezar lección
Nie ma zobowiązania, gdy [świadczenie] jest niemożliwe
185. Ex maleficio non oritur contractus
empezar lección
Kontrakt nie rodzi się z czynu bezprawnego
186. Contractus stricti iuris
empezar lección
umowa ścisłego prawa (przy której wykonaniu rygorystycznie trzymamy się treści umowy ustalonej przez strony umowy)
187. Contractus bonae fidei
empezar lección
umowa dobrej wiary (charakteryzuje się tym, że przy ustalaniu ich treści sąd ma pole swobodnej oceny)
188. Bona fides
empezar lección
dobra wiara (zasady współżycia społecznego)
189. Mala fides
empezar lección
zła wiara
190. Venire contra factum proprium nemini licet
empezar lección
nie wolno występować przeciwko temu, co wynika z własnych czynów
191. Tu patere legem quam fecisti
empezar lección
powinieneś przestrzegać prawa, które uczyniłeś
192. Turpitudinem suam allegans nemo audiatur
empezar lección
Powołujący się na własny występek nie będzie wysłuchany
193. Dolo facit qui petit quod redditurus est
empezar lección
Działa podstępnie ten, kto żąda tego, co będzie musiał zwrócić
194. In conventionibus contrahentium voluntas potius quam verba spectanda sunt
empezar lección
W umowach bardziej uwzględnia się zamiar stron, niż dosłowne brzmienie
195. In ambiguitas contra stipulatorem
empezar lección
wątpliwości tłumaczy się na niekorzyść tego, kto złożył oświadczenie w sposób niejasny
196. In contractibus tacite insunt, quae sunt moris et consuetudinis
empezar lección
w umowach zawierają się milcząco także wymagania wynikające z obyczajów i zwyczaju
197. Actio negatoria
empezar lección
uprawnienie właściciela do tego aby inne osoby zaniechały takich zachowań, które stanowią zakłócenie spokojnego korzystania z jego własności
198. Rei vindicatio
empezar lección
skarga wydobywcza (uprawnienie właściciela do odebrania jego rzeczy od każdego kto nią faktycznie włada bez uzasadnienia prawnego do wydobycia)
199. Superficies solo cedit
empezar lección
to, co znajduje się na powierzchni, przypada gruntowi
200. Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse habet
empezar lección
Nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw, niż sam posiada
201. Proprietas
empezar lección
własność
202. Animus
empezar lección
zamiar polegający na traktowaniu rzeczy jako swojej
203. Corpus
empezar lección
materialne władanie rzeczą
204. Bonae fidei possessor
empezar lección
posiadacz w dobrej wierze (ten, który wszedł w faktyczne władanie w usprawiedliwionym przekonaniu, że nie narusza niczyich uprawnień)
205. Malae fidei possesor
empezar lección
posiadacz w złej wierze (ten, który wszedł w faktyczne władanie wiedział, że narusza czyjeś uprawnienia)
206. Melior est condicio possidentis
empezar lección
w jednakowej sytuacji lepsza jest pozycja posiadacza
207. Mala fides supervieniens non nocet
empezar lección
późniejsza zła wiara nie szkodzi (jeżeli ktoś jest posiadaczem w dobrej wierze, a później dowiedział się, że narusza cudze uprawnienia, to nadal jest posiadaczem danej rzeczy sytuacja charakterystyczna dla nieruchomości, w szczególności dla zasiedzenia)
208. Mala fides superveniens nocet
empezar lección
późniejsza zła wiara szkodzi (charakterystyczne dla ruchomości
209. Servitus in faciendo consistere nequit
empezar lección
służebność nie może polegać na działaniu
210. Servitutes
empezar lección
służebności
211. Servitutibus civiliter utendum est
empezar lección
służebności należy wykonywać oględnie
212. Nulli res sua servit
empezar lección
nie można mieć służebności na własnej rzeczy
213. Ex testamento
empezar lección
powołanie do dziedziczenia oparte na testamencie
214. Ab intestato
empezar lección
dziedziczenie beztestamentowe (dziedziczenie ustawowe)
215. Contra tabulas
empezar lección
dziedziczenie przeciwtestamentowe (dziedziczenie przez osoby najbliższe spadkodawcy, które zostały pominięte w testamencie zachowek)
216. Hereditas nihil aliud est, quam successio in universum ius quod defunctus habuerit
empezar lección
spadkobranie to nic innego niż sukcesja w całość praw zmarłego
217. Nemo pro parte testatus, pro parte intestatus decedere potest
empezar lección
Nikt nie może umrzeć pozostawiając dziedzica do części spadku, część zaś beztestamentowo
218. Testamentum
empezar lección
testament
219. Testamentum allographum
empezar lección
testament alograficzny (testament sporządzony ustnie w obecności świadków)
220. Testamentum holographum
empezar lección
testament holograficzny (testament pisemny sporządzony w całości własnoręcznie)
221. Testamentum ruptum
empezar lección
testament, który utracił prawną skuteczność (testament nieważny)
222. Testamentum militum
empezar lección
testament wojskowy
223. Ambulatoria (enim) est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum
empezar lección
zmienna jest (zatem) wola zmarłego aż do samego kresu życia
224. Falsa demonstratio non nocet
empezar lección
fałszywe oznaczenie nie szkodzi
225. Imperium
empezar lección
uprawnienia władcze (magistratury rzymskie, wojskowość), ale też struktura polityczna, władająca na wielkim obszarze terytorialnym
226. Regnum
empezar lección
władza, rządy
227. Iudicium
empezar lección
sąd, ale też wyrok, proces
228. Administratio
empezar lección
administracja (pomoc; służebny charakter)
229. Actor
empezar lección
powód/oskarżyciel
230. Reus
empezar lección
pozwany/oskarżony
231. Actor sequitur forum rei
empezar lección
powód idzie za sądem pozwanego
232. Forum est ubi domicilium est
empezar lección
miejscem sporu jest sąd miejsca zamieszkania (pozwanego)
233. Cognitio extra ordinem
empezar lección
proces rzymsko kanoniczny, proces cywilny, proces inkwizycyjny, proces mieszany
234. Nemo iudex sine actore
empezar lección
nie ma sędziego bez powoda (nie prowadzi się postępowania jeśli nie została złożona skarga)
235. Actiones semel inclusae judicio salvae permanent /lis pendens
empezar lección
skargi raz wytoczone powodują stan sprawy zawisłej
236. Actio quaelibet in via sua
empezar lección
każda skarga ma właściwą sobie drogę (jest rozpatrywana samodzielnie)
237. Actio personalis moritur cum persona
empezar lección
roszczenie o charakterze ściśle osobistym wygasa ze śmiercią osoby której dotyczy
238. Delicta perentium liberis non nocent
empezar lección
przestępstwa rodziców nie szkodzą dzieciom (karne też)
239. Actio semel extincta non reviviscit
empezar lección
roszczenie raz wygasłe nie odżywa
240. Res iudicata
empezar lección
rzecz osądzona
241. Ne bis in idem
empezar lección
nie dwa razy za to samo (zakaz powtórnego karania)
242. Res iudicata pro veritate accipitur
empezar lección
prawomocny wyrok przyjmuje się jako prawdę (wiążące)
243. Actor non condemnatur
empezar lección
powód nie może być zasądzony
244. Nemo tenetur seipsum accusare
empezar lección
nikt nie jest zobowiązany do oskarżenia samego siebie
245. Actori incumbit probatio
empezar lección
Na powodzie spoczywa ciężar dowodu
246. Actori incumbit onus probandi
empezar lección
ciężar dowodu spoczywa na powodzie
247. Ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat
empezar lección
ciężar dowodu spoczywa na tym kto twierdzi, a nie na tym kto zaprzecza
248. Reus exceptiendo fit actor
empezar lección
podniesienie przez pozwanego zarzutu czyni go powodem
249. Reus in exceptione actor est
empezar lección
pozwany w zakresie podniesionego zarzutu jest powodem (tj. na nim spoczywa ciężar dowodu)
250. Non debet actori licere, quod reo non permittur
empezar lección
Powodowi nie wolno tego, na co nie pozwala się pozwanemu
251. Audiatur et altera pars
empezar lección
należy wysłuchać także drugiej strony
252. Iura novit curia
empezar lección
sąd zna prawo
253. Ubi ius ibi remedium
empezar lección
gdzie prawo, tam i środek (do jego realizacji)
254. Iudicis est ius dicere, non dare
empezar lección
zadaniem sędziego jego stosowanie a nie tworzenie prawa
255. Iudex non calculat
empezar lección
sędzia nie kalkuluje
257. Iudex suspectus
empezar lección
sędzia podejrzany
258. Iudicium non debet esse illusorium
empezar lección
wyrok nie powinien być pozorny
259. Nemo est iudex in propria causa
empezar lección
Nikt nie jest sędzią we własnej sprawie
260. Nemo iudex sine actore
empezar lección
Nie ma sędziego bez powoda
261. Ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat
empezar lección
Ciężar dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym, kto zaprzecza
262. In dubio pro reo
empezar lección
w razie wątpliwości na korzyść oskarżonego
263. In dubio semper id, quod minus est, debetur
empezar lección
w wypadku wątpliwości, wymagane jest to co mniejsze
264. Iudex non dedit plus, quam quod petens ipse requirit / ne ultra petita
empezar lección
sędzia nie może zasądzić ponad żądanie powoda
265. Reformatio in peius iudici apellatio non licet
empezar lección
Sądowi apelacyjnemu nie wolno zmienić wyroku na niekorzyść zasądzonego
266. Reformationis in peius
empezar lección
pogorszenie sytuacji skazanego w wyniku wyroku zapadłego w postępowaniu odwoławczym
267. Ubi societas, ibi ius
empezar lección
gdzie społeczeństwo, tak i prawo (różne źródła antyczne)
268. Auctoritas, non veritas facit legem
empezar lección
władza a nie prawda jest źródłem prawa
269. Lex facit regem
empezar lección
prawo czyni króla
270. Fortior est custodia legis quam hominis
empezar lección
silniejsza jest ochrona prawna niż ludzka
271. De minimis non curat praetor
empezar lección
pretor (władza) nie zajmuje się błahostkami
272. De minimis non curat lex
empezar lección
prawo nie zajmuje się błahostkami (forma anglosaska)
273. Iustitia nemini neganda
empezar lección
nikomu nie należy odmawiać sprawiedliwości
274. Nulla taxatio sine representatione
empezar lección
nie ma opodatkowania bez demokratycznego umocowania
275. Fiscus sepmer locuples solvendo
empezar lección
skarb państwa jest zawsze wypłacalny
276. In tributis non admittur compensatio
empezar lección
w przypadkach długów podatkowych nie dopuszcza się potrącenia
277. Quod semel sumpsit, fiscus numquam reddit
empezar lección
skarb państwa nigdy nie oddaje tego, co raz przyjął
278. Ius canonicum
empezar lección
prawo kanoniczne
279. Argumentum a fortiori
empezar lección
wnioskowanie z uzasadnienia słabszego na silniejsze w oparciu o założenie konsekwencji ocen prawodawcy
280. Argumentum a maiori ad minus
empezar lección
(wnioskowanie z większego na mniejsze) jeśli komuś nakazano (lub dozwolono) czynić więcej, to nakazano (lub dozwolono) mu i mniej
281. Argumentum a minori ad maius
empezar lección
(wnioskowanie z mniejszego na większe) — jeśli zakazano komuś czynić mniej to tym bardziej zakazano mu i więcej.
282. Argument ab exemplo
empezar lección
argument z przykładu, odwołujący się do przykładu
283. Argument ad absurdum
empezar lección
argument odwołujący się do absurdu
284. Argumentum a rerum natura
empezar lección
argument z natury rzeczy
285. Argumentum a loco communi
empezar lección
argument z rzeczy wspólnych
286. Argument a loco speciali
empezar lección
argument z miejsc specjalnych
287. Argument a cohaerentia
empezar lección
argument ze spójności
288. Argument a completudine
empezar lección
argumentacja odwołująca się do zupełności systemu prawa
289. Ratio legis
empezar lección
cel konkretnej sprawy
290. Ratio iuris
empezar lección
cel prawa, porządku prawnego
291. Ratio legis est anima legis
empezar lección
sens ustawy jest jej duszą
292. Nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet
empezar lección
nikt nie może przenieść na drugą osobę więcej praw, aniżeli sam posiada
293. Accessio cedit principali
empezar lección
rzecz przyłączona dzieli los rzeczy głównej
294. Ambiguitas contra stipulatorem
empezar lección
sformułowania dwuznaczne rozumieć należy przeciw składającemu oświadczenie
295. Ambulatoria est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum
empezar lección
Wola spadkodawcy może być zmieniona aż do ostatniego tchnienia
296. Dies interpelat pro homine
empezar lección
termin wzywa za człowieka
297. Dolus omnimodo puniatur
empezar lección
podstęp jest karany w każdym przypadku
298. Emptio tollit locatum
empezar lección
kupno przekreśla najem
299. In contractibus tacite insunt, quae sunt moris et consuetudinis
empezar lección
w umowach jest milcząco zawarte to, co stanowi zwyczaj i obyczaj
300. Male iure nostro uti non debemus
empezar lección
nie powinniścmy źle używać naszego prawa
302. Nasciturus pro iam nato habetur quotiens de commodis eius agitur
empezar lección
dziecko poczęte uważa się za urodzone ilekroć chodzi o jego korzyść
303. Qui tacet, consentire videtur ubi loqui potuit et debuit
empezar lección
Kto milczy, ten zdaje się zgadzać gdy ktoś mógł i powinien był mówić
304. Rebus sic stantibus [omnis contractus intellegitur]
empezar lección
każda umowa jest pojmowana jako obowiązująca tylko w danych, oznaczonych warunkach
305. Semel heres semper heres
empezar lección
kto raz zostanie dziedzicem pozostaje nim na zawsze
306. Tutor rem pupili emere non potest
empezar lección
opiekun nie może nabyć rzeczy osoby poddanej jego opiece
307. Vim vi repellere licet
empezar lección
siłę wolno odeprzeć siłą
308. Accessio
empezar lección
akcesja
309. Actus
empezar lección
akta
310. Adoptio
empezar lección
adopcja, przysposobienie
311. Apellatio
empezar lección
apelacja
312. Cautio
empezar lección
kaucja, zabezpieczenie
313. Cessio
empezar lección
cesja, przeniesienie wierzytelności
314. Clausula
empezar lección
klauzula
315. Compensatio
empezar lección
kompensacja, potrącenie
316. Contractus
empezar lección
kontrakt
317. Donatio
empezar lección
darowizna
318. Exceptio
empezar lección
wyjątek
319. Depositum
empezar lección
depozyt, przechowanie
320. Delictum
empezar lección
delikt, czyn niedozwolony
321. Vindicatio
empezar lección
windykacja
322. Inventarium
empezar lección
inwentarz
323. Legalis
empezar lección
legalny, prawny
324. Legtum
empezar lección
legat, zapis
325. Mandatum
empezar lección
mandat, zlecenie
326. Novatio
empezar lección
nowacja, odnowienie
327. Occupatio
empezar lección
zawłaszczenie, okupacja
328. Pactum
empezar lección
pakt, umowa
329. Poena
empezar lección
kara
330. Precarium
empezar lección
prekarium
331. Prohibitio
empezar lección
zakaz
332. Promulgatio
empezar lección
promulgacja
333. Provincia
empezar lección
prowincja
334. Privatus
empezar lección
prywatny
335. Publicus
empezar lección
publiczny
336. Restitutio
empezar lección
restytucja
337. Sanctio
empezar lección
sankcja
338. Successio
empezar lección
sukcesja
339. Ius publicum
empezar lección
prawo publiczne
340. Nasciturus
empezar lección
mający się narodzić (oznacza dziecko poczęte, ale jeszcze nie urodzone)
341. De in ius vocando
empezar lección
o wezwaniu do sądu

Debes iniciar sesión para poder comentar.