|
término |
definición |
|
Ius est ars boni et aequi empezar lección
|
|
Prawo to sztuka tego co dobre i sprawiedliwe
|
|
|
|
Dura lex sed lex empezar lección
|
|
|
|
|
|
Summum ius summa iniuria empezar lección
|
|
Najwyższe prawo jest najwyższym bezprawiem
|
|
|
|
Cessante ratione legis cessat ipsa lex empezar lección
|
|
Gdy ustaje przyczyna wydania ustawy traci moc i sama ustawa
|
|
|
|
Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere empezar lección
|
|
Nakazy prawa są następujące: żyć uczciwie, drugiemu nie szkodzić, oddać każdemu to co mu się należy
|
|
|
|
Pacta sunt servanda empezar lección
|
|
|
|
|
|
Sententia facit ius inter partes empezar lección
|
|
Wyrok tworzy stan prawny między stronami
|
|
|
|
Lex retro non agit empezar lección
|
|
|
|
|
|
Nemo est iudex in propria causa empezar lección
|
|
Nikt nie jest sędzią we własnej sprawie
|
|
|
|
Cuius est condere, eius set abrogare empezar lección
|
|
Kto ustanawia prawo może je uchylić
|
|
|
|
Ignorantia iuris nocet empezar lección
|
|
Nieznajomość prawa szkodzi
|
|
|
|
Ei incumbit probatio qui dicit, non qui negat empezar lección
|
|
Dowieść powinien ten kto twierdzi, a nie ten kto przeczy
|
|
|
|
Ne eat iudex ultra petita partium empezar lección
|
|
Niech nie wychodzi sąd ponad żądania stron
|
|
|
|
Lex posterior derogat legi priori empezar lección
|
|
Ustawa późniejsza uchyla wcześniejszą
|
|
|
|
Lex specialis derogat legi generali empezar lección
|
|
Prawo szczegółowe uchyla prawo ogólne
|
|
|
|
Lex superior derogat legi inferiori empezar lección
|
|
Prawo nadrzędne uchyla prawo ogólne
|
|
|
|
Lex posterior generalis non derogat legi priori speciali empezar lección
|
|
Ustawa późniejsza ogólna nie uchyla ustawy wcześniejszej szczegółowej
|
|
|
|
Neminem captivabimus nisi iure victum empezar lección
|
|
Nikogo nie uwięzimy bez wyroku sądowego
|
|
|
|
Fontes iuris oriundi empezar lección
|
|
Źródła prawa w znaczeniu materialnym
|
|
|
|
Fontes iuris cognoscendi empezar lección
|
|
Źródła prawa w znaczeniu poznawczym
|
|
|
|
Ius cogens empezar lección
|
|
Norma bezwzględnie wiążąca
|
|
|
|
Ius dispositivum empezar lección
|
|
|
|
|
|
Privilegium fori empezar lección
|
|
Przywilej własnego sądownictwa
|
|
|
|
Actor sequitur forum rei empezar lección
|
|
Powód idzie za sądem pozwanego
|
|
|
|
Lex perfecta empezar lección
|
|
Ustawa której naruszenie powoduje nieważność czynności prawnej dokonanej wbrew przepisom ustawy
|
|
|
|
Lex plus quam perfecta empezar lección
|
|
Ustawa której naruszenie powoduje nieważność czynności prawnej dokonanej wbrew przepisom ustawy oraz wprowadza sankcję karną
|
|
|
|
Lex minus quam perfecta empezar lección
|
|
Ustawa której naruszenie nie powoduje nieważności czynności prawnej dokonanej wbrew przepisom ustawy ale wprowadza sankcje karną
|
|
|
|
Lex imperfecta empezar lección
|
|
Ustawa które naruszenie nie powoduje ani nieważności czynności prawnej dokonanej wbrew przepisom ustawy ani nie wprowadza sankcji karnej
|
|
|
|
Iuxta legem empezar lección
|
|
|
|
|
|
Contra legem empezar lección
|
|
|
|
|
|
Praeter legem empezar lección
|
|
|
|
|
|
Clara non sunt interpretanda empezar lección
|
|
Rzeczy jasnych się nie interpretuje
|
|
|
|
Qui suo iure utitur neminem laedit empezar lección
|
|
Kto nie przekracza przysługującego mu prawa nie narusza praw drugiego
|
|
|
|
Abrogata lege abrogante non reviviscit lex abrogate empezar lección
|
|
Uchylenie ustawy uchylającej ustawę nie przywraca obowiązywalności uchylonej ustawy
|
|
|
|
Exclusa censentur omnia, quae lex enumerando non inclusit empezar lección
|
|
Należy uznać za wyłączone wszystko to czego ustawa wyliczając nie włączyła
|
|
|
|
Lex non obligat nisi promulgata empezar lección
|
|
Ustawa nie obowiązuje jeśli nie jest ogłoszona
|
|
|
|
Delictum empezar lección
|
|
Przestępstwo (prawa prywatnego)
|
|
|
|
Crimen empezar lección
|
|
Zbrodnia (przestępstwo prawa publicznego)
|
|
|
|
Corpus delicti empezar lección
|
|
|
|
|
|
Per facta concludentia empezar lección
|
|
Sposób dorozumiany (np. spłacanie długów oznaczało przyjęcie spadku)
|
|
|
|
Dies a quo empezar lección
|
|
Termin początkowy (termin zawieszający)
|
|
|
|
Dies ad quem empezar lección
|
|
|
|
|
|
Res omnium communes empezar lección
|
|
Rzeczy wspólnej wszystkim ludziom (służące ludziom co codziennego użytku np. woda, powietrze)
|
|
|
|
Superficies solo cedit empezar lección
|
|
To co na powierzchni przypada gruntowi
|
|
|
|
Nemo plus iuris in alium transferre potest quam ipse habet empezar lección
|
|
Nie można dać komuś więcej praw niż samemu się posiada
|
|
|
|
Nemo sibi ipse causam possessionis mutare potest empezar lección
|
|
Nikt nie może sobie zmienić podstawy prawnej posiadania
|
|
|
|
Longa manu traditio empezar lección
|
|
Przeniesienie własności rzeczy przez jej wskazanie bez fizycznego zetknięcia się z nią
|
|
|
|
Traditio corporalis empezar lección
|
|
Jedna z form przeniesienia posiadania, która polega na wydaniu rzeczy
|
|
|
|
Traditio brevi manu empezar lección
|
|
Jedna z form przeniesienia posiadania, polega na tym iż przeniesienie posiadania samoistnego na posiadacza zależnego albo na dzierżyciela następuje na mocy samej umowy między stronami
|
|
|
|
Condicio sine qua non empezar lección
|
|
Warunek niezbędny, nieodzowny
|
|
|
|
Acta publica probant se ipsa empezar lección
|
|
Dokumenty urzędowe świadczą same za siebe
|
|
|
|
Vis maior empezar lección
|
|
|
|
|
|
Et non facere facere est empezar lección
|
|
Powstrzymanie się od działania, jest również działaniem
|
|
|
|
Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius quaeritur empezar lección
|
|
Dziecko poczęte uważa się już za narodzone jeśli chodzi o jego korzyści
|
|
|
|
Cum viribus heeditatis empezar lección
|
|
|
|
|
|
Pro viribus hereditatis empezar lección
|
|
|
|
|
|
Matrimoniale foedus empezar lección
|
|
|
|
|
|
Matrimonium ratum et consummatum empezar lección
|
|
Małżeństwo zawarte i dopełnione
|
|
|
|
Separatio quoad torum et mensam empezar lección
|
|
Separacja co do stołu i łoża
|
|
|
|
Mater semper certa est empezar lección
|
|
|
|
|
|
Pater est quem nuptiae demonstrant empezar lección
|
|
Ojcem jest ten, na którego małżeństwo wskazuje
|
|
|
|
Filii illegitimi legitimiantur per subsequent matrimonium parentum empezar lección
|
|
Dzieci z nieprawego łoża są legitymowane przez zawarcie małżeństwa rodziców
|
|
|
|
Impossibilium nulla obligatio est empezar lección
|
|
Do rzeczy niemożliwych nie można się zobowiązać
|
|
|
|
Genus perire non censetur empezar lección
|
|
Nie wydaję się żeby gatunek mógł zginąć (dłużnik ma obowiązek świadczyć inną rzecz tego samego gatunku)
|
|
|
|
Damnum emergens empezar lección
|
|
Rzeczywista szkoda majątkowa (rynkowa wartość rzeczy)
|
|
|
|
Lucrum cessans empezar lección
|
|
|
|
|
|
Compensatio lucri cum damno empezar lección
|
|
Wyrównanie korzyści ze stratami (potrącenie zysku ze straty)
|
|
|
|
Obligatio alternativa empezar lección
|
|
Zobowiązanie przemienne (przypadek w którym ustala się z góry dwa lub więcej świadczeń do wyboru, umorzenie zobowiązania następuje po spełnieniu jednego ze świadczeń)
|
|
|
|
Facultas alternativa empezar lección
|
|
Upoważnienie przemienne (występuje jako świadczenie ale dłużnik otrzymuję z góry upoważnienie do zwolnienia się od zobowiązań także przez spełnienie innego świadczenia)
|
|
|
|
Emptio rei speratae empezar lección
|
|
Kupno rzeczy przyszłych (np. plony)
|
|
|
|
Emptio spei empezar lección
|
|
|
|
|
|
Res extra commercium empezar lección
|
|
Rzeczy wyłączone z obrotu prawnego (drogi publiczne, świątynie)
|
|
|
|
Cuius commodum eius periculum empezar lección
|
|
Kto ma korzyść na tym spoczywa ryzyko utraty
|
|
|
|
Sine pretio nulla venditio empezar lección
|
|
Bez ceny nie ma sprzedaży
|
|
|
|
Lex fori processualis empezar lección
|
|
Prawo postępowania procesowego, sądowego
|
|
|
|
Audiatur et altera pars empezar lección
|
|
Należy wysłuchać też strony przeciwnej
|
|
|
|
Domini litis empezar lección
|
|
Gospodarze (uczestnicy) sporu (procesu) - powód i pozwany
|
|
|
|
Nemo iudex sine actore empezar lección
|
|
Nie ma sędziego bez powoda
|
|
|
|
Ante litem natam empezar lección
|
|
Przed powstaniem sporu, przed wszczęciem procesu
|
|
|
|
Post litem natam empezar lección
|
|
Po powstaniu sporu, po wszczęciu procesu
|
|
|
|
Ne bis in idem empezar lección
|
|
Nie dwa razy w tej samej sprawie
|
|
|
|
Error in iudicando empezar lección
|
|
Błąd w zasądzeniu, wydaniu wyroku
|
|
|
|
Error in procedendo empezar lección
|
|
Błąd w przebiegu procesu, postępowaniu sądowym, błąd proceduralny
|
|
|
|
Appelatione extinguntur iudicatum empezar lección
|
|
|
|
|
|
Comitas gentium empezar lección
|
|
Uprzejmość (kurtuazja) międzynarodowa (naruszenie nie pociąga do odpowiedzialności prawnej)
|
|
|
|
Lex loci delicti commissi empezar lección
|
|
Ustawa tego miejsca gdzie popełniono przestępstwo
|
|
|
|
Nullum crimen nulla poena sine lege poenali anteriori empezar lección
|
|
Żadna zbrodnia i kara bez wcześniejszej ustawy karnej
|
|
|
|
Vis absoluta empezar lección
|
|
|
|
|
|
Vis compulsiva empezar lección
|
|
|
|
|
|
Dolus directums repentinus empezar lección
|
|
Zamiar bezpośredni nagły (przestępstwo w afekcie)
|
|
|
|
Culpa dolo exorta empezar lección
|
|
Wina kombinowana (zamiar pobicia ale nie zabicia)
|
|
|
|
Accusare nemo se debent (nisi coram deo) empezar lección
|
|
Nikt nie musi oskarżać siebie samego (chyba że przed Bogiem)
|
|
|
|
Dolus non praesumitur empezar lección
|
|
Złego czynu się nie domniemuje
|
|
|
|
Affectus punitur, etsi non sequatur effectus empezar lección
|
|
Zamiar jest karalny nawet wtedy gdy zamierzony skutek nie nastąpił
|
|
|
|
Reformatio in peius iudici appellatio non licet empezar lección
|
|
Nie wolno sądowi apelacyjnemu zmieniać na gorsze
|
|
|
|
Quod non est in actis, non est in mundo empezar lección
|
|
Czego nie ma w aktach nie ma na świecie
|
|
|
|
Ne bis in idem crimen iudicetur empezar lección
|
|
Nie można osądzać dwa razy tego samego przestępstwa
|
|
|
|
Confessio est regina probationum empezar lección
|
|
Przyznanie się do winy jest królową dowodów
|
|
|
|
Vim vi repellere licet empezar lección
|
|
|
|
|
