|
término |
definición |
Prawo jest sztuką tego, co dobre i słuszne empezar lección
|
|
Ius est ars boni et aequi
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Dura lex sed lex
|
|
|
Gdy ustaje przyczyna obowiązywania ustawy, traci moc sama ustawa empezar lección
|
|
Cessante ratione legis, cessat ipsa lex
|
|
|
Oto są nakazy (zasady) prawa: żyć uczciwie, drugiego nie krzywdzić, każdemu oddać to, co mu się należy empezar lección
|
|
Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non leadere, suum cuique tribuere
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Pacta sunt servanda
|
|
|
Wyrok tworzy prawo między stronami empezar lección
|
|
Sententia facit ius inter partes
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Lex retro non agit
|
|
|
Nikt nie może być sędzią we własnej sprawie empezar lección
|
|
Nemo est iudex in propria causa
|
|
|
Kto może stanowić [prawo], ten może [je] uchylić empezar lección
|
|
Cuius est condere, eius set abrogare
|
|
|
Do tego należy interpretacja ustaw, kto je stanowi empezar lección
|
|
Eius est interpretari leges, cuius est condere
|
|
|
Nieznajomość prawa szkodzi empezar lección
|
|
Ignorantia iuris nocet
|
|
|
Ciężar dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym, kto zaprzecza empezar lección
|
|
Ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat
|
|
|
Niech sędzia nie wychodzi poza żądanie stron empezar lección
|
|
Ne eat iudex ultra petia partium
|
|
|
Ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą empezar lección
|
|
Lex posterior derogat (legi) priori
|
|
|
Ustawa szczególna zmienia działanie prawa (ustawy ogólnej) empezar lección
|
|
Lex specialis derogat (legi) generali
|
|
|
Ustawa wyższej rangi uchyla ustawę niższej rangi empezar lección
|
|
Lex superior derogat legi inferiori
|
|
|
Ustawa późniejsza o charakterze ogólnym nie uchyla ustawy wcześniejszej szczególnej empezar lección
|
|
Lex posterior generalis non derogat legi priori speciali
|
|
|
Nikogo nie uwięzimy, o ile nie zostanie pokonany prawem empezar lección
|
|
Neminem captivabimus nisi iure victum
|
|
|
Źródła powstania/pochodzenia prawa w sensie tego, co co powoduje lub przyczynia się do powstania prawa[ empezar lección
|
|
Fontes iuris oriundi
|
|
|
Żródła poznania prawa w sensie tego, co umożliwia zapoznanie się z treścią prawa empezar lección
|
|
Fontes iuris cognoscendi
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Ius publicum
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Ius privatum
|
|
|
Norma bezwzględnie obowiązująca empezar lección
|
|
Ius cogens
|
|
|
Norma względnie obowiązująca empezar lección
|
|
Ius dispositivum
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Privilegium fori
|
|
|
Dla powoda sądem właściwym jest sąd miejsca zamieszkania pozwanego empezar lección
|
|
Actor sequitur forum rei
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Lex perfecta
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Lex imperfecta
|
|
|
Prawo bardziej niż doskonałe empezar lección
|
|
Lex plus quam perfecta
|
|
|
Prawo mniej niż doskonałe empezar lección
|
|
Lex minus quam perfecta
|
|
|
Norma prawna pozbawiona jakiejkolwiek sankcji empezar lección
|
|
Lex imperfecta
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Iuxta legem
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Contra legem
|
|
|
Obok prawa - o jakimś działaniu: niebędącym w sprzeczności z obowiązującym prawem, jednak nieprzewidziany przez to prawo empezar lección
|
|
Praeter legem
|
|
|
Jasne (przepisy) nie wymagają interpretacji empezar lección
|
|
Clara non sunt interpretanda
|
|
|
Nikogo nie krzywdzi ten, kto korzysta ze swego prawa empezar lección
|
|
Qui iure suo utitur, neminem laedit
|
|
|
Uchylenie ustawy uchylającej ustawę nie przywraca mocy obowiązującej uchylonej ustawy empezar lección
|
|
Abrogata lege abrogante non reviviscit lex abrogata
|
|
|
Należy uznać za wyłączne to wszystko, czego ustawa wyliczając, nie włączyła empezar lección
|
|
Exclusa censentur omnia, quae lex enumerando non inclusit
|
|
|
Ustawa nie obowiązuje, jeżeli nie jest ogłoszona empezar lección
|
|
Lex non obligat nisi promulgata
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Delictum
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Crimen
|
|
|
Przedmiot przestępstwa - dowód rzeczowy empezar lección
|
|
Corpus delicti
|
|
|
Konkludentne oświadczenie woli empezar lección
|
|
Per facta concludentia
|
|
|
|
empezar lección
|
|
dies a quo
|
|
|
|
empezar lección
|
|
dies ad quem
|
|
|
rzeczy wspólne dla wszystkich ludzi, przeznaczone do swobodnego użytku wszystkich jednostek empezar lección
|
|
res omnium communes
|
|
|
To, co jest na powierzchni, przypada gruntowi empezar lección
|
|
Superficies solo cedit
|
|
|
Nikt nie może przenieść na drugiego więcej prawa niż sam posiada empezar lección
|
|
Nemo plus iuris alium transferre potest, quam ipse habet
|
|
|
Nikt nie może sobie zmienic podstawy posiadania empezar lección
|
|
Nemo sibi ipse causam possessionis mutare potest
|
|
|
jedna z form przeniesienia posiadania. Polega na wydaniu dokumentów, bądź środków (np. kluczy) które dają faktyczną władzę nad rzeczą empezar lección
|
|
Traditio longa manu
|
|
|
jedna z form przeniesienia posiadania. Polega na wydaniu rzeczy empezar lección
|
|
traditio corporalis
|
|
|
jedna z form przeniesienia posiadania. Polega na tym, iż przeniesienie posiadania samoistnego na posiadacza zależnego albo na dzierżyciela następuje na mocy samej umowy między stronami empezar lección
|
|
Traditio brevi manu
|
|
|
|
empezar lección
|
|
conditio sine qua non
|
|
|
Dokumenty urzędowe świadczą same za siebie empezar lección
|
|
Acta publica probant se ipsa
|
|
|
|
empezar lección
|
|
vis maior
|
|
|
Powstrzymywanie się od działania jest również działaniem empezar lección
|
|
Et non facere, facere est
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Ex lege
|
|
|
Dziecko poczęte uważa się za już narodzone empezar lección
|
|
Nasciturus pro iam nato habetur
|
|
|
Odpowiedzialność ograniczona do masy spadkowej empezar lección
|
|
cum viribus hereditatis
|
|
|
Odpowiedzialność ograniczona do określonej kwoty empezar lección
|
|
Rusticis limitatur ad certum numerum denariorum
|
|
|
|
empezar lección
|
|
matrimoniale foedus
|
|
|
małżeństwa powinny być wolne empezar lección
|
|
matrimonia libera esse debent
|
|
|
małżeństwo ratyfikowane i skonsumowane empezar lección
|
|
matrimonium ratum et consummatum
|
|
|
seperacja od łoża i stołu empezar lección
|
|
separatio quoad torum et mensam
|
|
|
macierzyństwa nie trzeba dowodzić empezar lección
|
|
mater semper certa est
|
|
|
Ojcem jest ten, na którego wskazuje małżeństwo empezar lección
|
|
Pater est, quem nuptiae demonstrant
|
|
|
Dzieci z nieprawego łoża są legitymowane przez zawarcie małżeństwa rodziców empezar lección
|
|
Filii illegitimi legitimiantur per subsequens matrimonium parentum
|
|
|
Nikt nie jest zobowiązany do rzeczy niemożliwych empezar lección
|
|
Impossibilium nulla obligatio est
|
|
|
Siłę wolno odpierać siłą. (Kiedy stosujemy ją do obrony koniecznej) empezar lección
|
|
Genus perire non cansetur
|
|
|
rzeczywisty uszczerbek majątkowy, szkoda rzeczywista empezar lección
|
|
Damnum emergens
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Lucrum cessans
|
|
|
Potrącenie zysku ze stratą empezar lección
|
|
Compensatio lucri cum damno
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Obligatio alternativa
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Facultas alternetiva
|
|
|
niedbalstwo, nieumyślne spowodowanie szkody/winy empezar lección
|
|
culpa
|
|
|
zamiar, wina spowodowana świadomie empezar lección
|
|
dolus
|
|
|
kupno nadziei/szansy - kupujący nabywał jedynie szansę na to, że przedmiot sprzedaży zaistnieje w przyszłości empezar lección
|
|
Emptio spei
|
|
|
kupno rzeczy spodziewanej empezar lección
|
|
emptio rei speratae
|
|
|
rzeczy wyjęte z majątku oraz z obrotu prawnego empezar lección
|
|
Res extra commercium
|
|
|
kto ma korzyść, na tym spoczywa ryzyko utraty empezar lección
|
|
cuius commodum eius periculum
|
|
|
Nie ma sprzedaży bez ceny empezar lección
|
|
Sine pretio nulla venditio
|
|
|
ąd stosuje przepisy obowiązujące w jego siedzibie. Uważa się, że jest to jednostronna procesowa norma kolizyjna empezar lección
|
|
lex fori processualis
|
|
|
należy wysłuchać drugiej strony empezar lección
|
|
Audiatur et altera pars
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Domini litis
|
|
|
Nie ma sędziego bez powoda empezar lección
|
|
Nemo iudex sine actore
|
|
|
ZANIM ZRODZIŁ SIĘ SPÓR / PRZED WSZCZĘCIEM PROCESU empezar lección
|
|
Ante litem natam
|
|
|
PO ZRODZENIU SIĘ SPORU \ PO WSZCZĘCIU PROCESU empezar lección
|
|
Post litem natam
|
|
|
nie dwa razy w tej samej (sprawie) empezar lección
|
|
Ne bis in idem
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Error in iudicando
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Error in procedendo
|
|
|
Wyrok zostaje zniesiony przez apelację empezar lección
|
|
APELLATIONE EXTINGUITUR IUDICATUM
|
|
|
grzeczność międzynarodowa empezar lección
|
|
Comitas gentium
|
|
|
prawo miejsca popełnienia czynu przestępnego empezar lección
|
|
Lex loci delicti commissi
|
|
|
przestępstwo prawa narodów empezar lección
|
|
delictum iuris gentium
|
|
|
prawo krwi (zasada nabycia obywatelstwa) empezar lección
|
|
Ius Sanguinis
|
|
|
prawo ziemi — zasada nabycia obywatelstwa na podstawie miejsca urodzenia empezar lección
|
|
Ius Soli
|
|
|
przedstawiciel dyplomatyczny lub członek personelu dyplomatycznego, którego obecność na terytorium państwa przyjmującego stała się niepożądana empezar lección
|
|
Persona non grata
|
|
|
nie ma przestępstwa bez ustawy, nie ma kary bez ustawy oraz ustawa nie działa wstecz empezar lección
|
|
Nullum crimen nulla poena sine lege poenali anteriori
|
|
|
przymus absolutny (skrępowanie, uwięzienie, pozbawienie świadomości) empezar lección
|
|
Vis absoluta
|
|
|
przymus względny (pobicie, groźba) empezar lección
|
|
vis compulsiva
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Dolus directus
|
|
|
zamiar nagły (sprawca podejmuje go szybko, bez zastanowienia) empezar lección
|
|
Dolus directus repentinus
|
|
|
zamiar przemyślany (powzięcie go poprzedza dłuższe zastanowienie) empezar lección
|
|
Dolus directus praemeditatus
|
|
|
Zamiar ewentualny (ma miejsce, gdy sprawca przewiduje możliwość popełnienia przestępstwa i godzi się na to) empezar lección
|
|
Dolus eventualis
|
|
|
|
empezar lección
|
|
Culpa dolo exorta
|
|
|
W razie wątpliwości na korzyść oskarżonego empezar lección
|
|
In dubio pro Reo
|
|
|
nikt nie musi oskarżać samego siebie empezar lección
|
|
ACCUSARE NEMO SE DEBENT
|
|
|
złego czynu się nie domniemuje (bo jest to wina umyślna) empezar lección
|
|
Dolus non praesumitur
|
|
|
Zamiar jest karalny nawet wtedy, gdy zamierzony skutek nie nastąpił art. 13 kk empezar lección
|
|
AFFECTUS PUNITUR, ETSI NON SEQUATUR EFFECTUS
|
|
|
Sądowi apelacyjnemu nie wolno zmieniać wyroku na gorsze, gdy apelację składa oskarżony empezar lección
|
|
Reformatio in peius iudici appellatio non licet
|
|
|
Czego nie ma w aktach, nie istnieje na świecie (nie ma w sprawie) empezar lección
|
|
quod non est in actis, non est in mundo
|
|
|
nie sądzi się dwa razy w tej samej sprawie przeciwko temu samemu oskarżonemu empezar lección
|
|
Ne bis in idem crimen iudicetur
|
|
|
Przyznanie się do winy jest królową dowodów empezar lección
|
|
Confessio est regina probationum
|
|
|
Siłę wolno odeprzeć siłą - zasada obrony koniecznej empezar lección
|
|
Vim vi repellere licet
|
|
|
