Historia starozytny rzym

Armia rzymska

jedna z najlepiej zorganizowanych i dyscyplinowanych armii starożytności. Składała się z różnych jednostek, m.in. legiony i kohorty.

Legion

podstawowa jednostka armii rzymskiej, licząca ok. 4–6 tys. żołnierzy.

Kohorta

część legionu, ok. 480 żołnierzy.

centuria

podjednostka kohorty, ok. 80–100 żołnierzy.

12 tablic

pierwszy spis praw rzymskich (ok. 450 p.n.e.), regulował życie społeczne, majątkowe i karne.

Dominat

okres w historii Cesarstwa Rzymskiego (od Dioklecjana, III w. n.e.), w którym cesarz miał władzę absolutną.

Tetrarchia

system rządów wprowadzony przez Dioklecjana, w którym cesarstwo dzielono między czterech władców (dwóch augustów i dwóch cezarsów).

Triumwirat

rzady trzech.

jakie byly triumwiraty

Był I triumwirat - nieformalny sojusz polityczny Juliusza Cezara, Gajusza Pompejusza i Krassusa. I II - formalny urząd z władzą nad państwem, składał się z Oktawiana (późniejszego Augusta), Marka Antoniusza i Lepidusa.

Pryncypat

wczesna forma cesarstwa rzymskiego (od Augusta), cesarz był „pierwszym obywatelem”, zachowując pozory republiki.

Romanizacja

proces przyswajania kultury rzymskiej przez podbite ludy (język, prawo, obyczaje).

Termy

publiczne łaźnie rzymskie.

Akwedukt

budowla służąca do doprowadzania wody do miast.

Plebejusze

niższa warstwa społeczna Rzymu, nieposiadająca pełni praw politycznych na początku republiki. (zbuntowali sie patrycjuszom i zmieszali rody ostatecznie, tworzac nobilitas)

Patrycjusze

wyższa warstwa społeczna, posiadająca majątek i wpływy polityczne.

mecenat

wspieranie artystów i pisarzy przez bogatych Rzymian.

metropolia

główne miasto w danym regionie.

Wał Hadriana

fortyfikacja graniczna w Brytanii, chroniąca Rzymian przed plemionami północnymi.

Arianizm

herezja chrześcijańska, negująca boskość Jezusa Chrystusa.

Limes

granica Cesarstwa Rzymskiego z umocnieniami obronnymi.

Latyfundium

duże majątki ziemskie prowadzone często przy użyciu niewolników.

Kolonat

system pracy dzierżawnej, chłopi (koloni) uprawiali ziemię w zamian za ochronę lub dzierżawę.

Panteon

świątynia wszystkich bogów w Rzymie.

Bazylika

budowla używana do celów sądowych i administracyjnych.

Forum Romanum

centrum polityczne, gospodarcze i religijne starożytnego Rzymu.

Edyl

dbał o porządek publiczny, targowiska, termy i budynki publiczne.

Cenzor

sporządzał listy obywateli, nadzorował moralność i majątki obywateli.

Konsul

najwyższy urzędnik w republice, dowodził armią, przewodniczył senatowi i zgromadzeniu ludowemu.

Trybun plebejski

chronił prawa plebejuszy, miał prawo weta wobec decyzji urzędników.

Edyt Mediolański

(313 r. n.e.) – Konstantyn Wielki zapewnia wolność wyznania chrześcijańskiego.

Sobór w Nicei

(325 r. n.e.) – ustalenie dogmatów chrześcijańskich (przeciw arianizmowi).

Powstanie Kościoła katolickiego

stopniowy proces, trwał od czasów apostolskich, ukształtowany po soborze w Nicei.

Ogłoszenie chrześcijaństwa religią państwową

(380 r. n.e.) – Teodozjusz Wielki, chrześcijaństwo staje się oficjalną religią Rzymu.

Działalność Pawła z Tarsu

(I w. n.e.) – głoszenie chrześcijaństwa w świecie śródziemnomorskim, pisanie listów do wspólnot.

Juliusz Cezar

dyktator, zdobywca Galii, wprowadził reformy polityczne i kalendarz juliański.

Spartakus

przywódca powstania niewolników (73–71 p.n.e.).

Wercyngetoryk

wódz galijski walczący z Cezarem.

Gajusz Pompejusz

dowódca, rywal Cezara, część I triumwiratu.

Sulla

dyktator, wprowadził reformy zwiększające władzę senatu.

Teodozjusz Wielki

cesarz, ogłosił chrześcijaństwo religią państwową.

Romulus Augustulus

ostatni cesarz zachodniorzymski (476 r.).

Neron 😍😍😍

cesarz znany z prześladowań chrześcijan i wielkiego pożaru Rzymu.

Konstantyn Wielki

wprowadził edykt mediolański, przeniósł stolicę do Konstantynopola. dzielac Rzym na zachodniorzymski i wschodniorzymski, podarowal obie czesci swoim synom.

Marek Antoniusz

współpracownik Cezara, członek II triumwiratu, zakochany w Kleopatrze.

Marek Brutus

jeden z zabójców Cezara.

Tacyt

historyk, napisał „Roczniki” i „Annales”, cenił republikańskie cnoty Rzymian.

Owidiusz

poeta, autor „Metamorfoz”, dzieł lirycznych i erotycznych.

Marek Aureliusz

cesarz-filozof, autor „Rozmyślań” (stoicyzm).

Juliusz Cezar

autor „Komentarzy o wojnie galijskiej” (relacja z podboju Galii).

Polibiusz

historyk grecki, opisał wojny punickie, teorię cykli państwowych.