EKONOMIA SESJA

Koszt alternatywny

Każda decyzja ekonomiczna pociąga za sobą rezygnację z innej. Koszt alternatywny to koszt utraconych możliwości. To wartość najlepszej z odrzuconych możliwości

Krzywa możliwości produkcyjnych

Zbiór punktów reprezentujących alternatywne kombinacje dóbr i usług, które mogą być wytwarzane przy pełnym wykorzystaniu czynników produkcji

POPYT

wielkość zapotrzebowania na dane dobro przy różnym poziomie cen. POPYT TO FUNKCJA. Różnym cenom przypada inna ilość, którą są gotowi kupić konsumenci. Kombinacja ceny i ilości tworzy funkcję popytu

PRAWO POPYTU

wraz ze wzrostem ceny spada zapotrzebowanie na dane dobro czy usługę

KRZYWA POPYTU

Zgodnie z prawem popytu, nachylenie krzywej jest prawie zawsze ujemne (Paradoksy)

nietypowe funkcje popytu - POPYT SZTYWNY

kiedy na dany produkt zawsze będzie popyt niezależnie od jego ceny (np. insulina)

POPYT DOSKONALE ELASTYCZNY (doskonały)

Cena produktu jest ustalona z góry przez jedną firmę, mimo że produkują go różne firmy

nietypowe funkcje popytu - PARADOKSY (giffena, veblena, spekulacyjny)

.

PARADOKS GIFFENA- przy niskich dochodach konsumentów i wzroście cen dóbr niższego rzędu

sytuacja ekonomiczna, w której wielkość popytu na dane dobro wzrasta pomimo wzrostu ceny. Dzieje się to gdy dochody konsumentów są niskie a ceny dóbr wysokie, np. chleb czy ziemniaki

PARADOKS VEBLENA (efekt prestiżowy)

wzrost wielkości popytu na dobra luksusowe mimo wzrostu cen tych dóbr

PARADOKS SPEKULACYJNY

nabywcy robią zapasy np. dóbr konsumpcyjnych, w oczekiwaniu na ich zwiększenie jeszcze cen, oczekując jakichś korzyści

z czego składa się funkcja popytu. D=f(P)

D=f(P, m, ceny innych dóbr, zwyczaje konsumentów, moda, wielkość i struktura rynku, oczekiwania cenowe i dochodowe)

Wpływ poszczególnych determinant na funkcję popytu

1. Zmiana ceny (przesunięcie z A do B) 2. Zmiana dochodu realnego (m)(przesunięcie prostej) 3. Zmiana ceny dobra substytucyjnego 4. Zmiana ceny dobra komplementarnego

ZMIANA CENY

.

ZMIANA DOCHODU REALNEGO

.

DOBRO SUBSTYTUCYJNE

zmiana ceny dobra substytucyjnego (wzajemnie zamienne, np. bułka i chleb, masło i margaryna)

DOBRO KOMPLEMENTARNE

dobra współuzupełniające się, np. kawa i mleko, samochód i paliwo.

PRZYCZYNY WZROSTU POPYTU

.

PRZYCZYNY SPADKU POPYTU

.

PODAŻ

ilość dobra którą sprzedawcy chcą zaoferować przy różnym poziomie cen. PODAŻ TO FUNKCJA. Zbiór kombinacji ceny i ilości oferowanej po danej cenie.

PODAŻ - wraz ze wzrostem ceny wzrasta...

oferowana przez producentów ilość danego dobra

KRZYWA PODAŻY S=f(P)

nachylenie krzywej podaży jest prawie zawsze dodatnie

CO SKŁADA SIĘ NA FUNKCJĘ PODAŻY S=f(P)?

P, koszty, technologia, polityka państwa

wpływ poszczególnych determinant na funkcję podaży

1. zmiana ceny (z A do B) 2. Zmiana kosztów produkcji 3. postęp technologiczny (krzywa w prawo) 4. Polityka państwa. RESTRYKCYJNA polityka prowadzi do spadku podaży a LIBERALNA do wzrostu podaży

1. ZMIANA CENY - podaż

wpływa tylko na zmianę ilości oferowanej a nie całej krzywej podaży (przesunięcie z punktu A do B). Prosta podaży zostaje w MIEJSCU.

2. ZMIANA KOSZTÓW PRODUKCJI

Gdy koszty produkcji będą wysokie to sprzedaż będzie niska i na odwrót

3. POSTĘP TECHNOLOGICZNY

zawsze prowadzi do wzrostu podaży, czyli krzywa przesuwa się w prawo.

4. POLITYKA PAŃSTWA

restrykcyjna (zła) liberalna (dobra)

przyczyny wzrostu podaży

.

przyczyny spadku podaży

.

RÓWNOWAGA RYNKOWA

kiedy wielkość zapotrzebowania na dane dobro jest równe ilości oferowanej.

CENA MINIMALNA I NADWYŻKA

nadwyżka to stan w którym ilość oferowana przewyższa zapotrzebowanie na dobro

CENA MINIMALNA

nie można sprzedać czegoś za mniej niż jest ustalone

NIEDOBÓR I CENA MAKSYMALNA

niedobór to stan gdy zapotrzebowanie na dobro jest duże a ilość oferowana jest niewystarczająca

CENA MAKSYMALNA

cena urzędowa, nie można przekroczyć tej ceny bo jest to nielegalne (bilety harryego XDD)

RYNEK

doprowadza do „kupna-sprzedaży”. Instytucja umożliwiająca wymianę dóbr, usług i czynników produkcji.

PODMIOTY RYNKU

• Państwo • Przedsiębiorstwo • Gospodarstwo domowe

Rodzaje rynku wg dóbr będących przedmiotem obrotu

• Towarów • Usług • Finansowy • Czynników produkcji • Pracy

Rodzaje rynku wg zasięgu geograficznego

• Lokalny • Regionalny • Krajowy • Międzynarodowy • Światowy

Rodzaje rynku wg relacji popytu do podaży

• Konsumenta • Producenta

Elastyczność cenowa popytu

Mierzy wrażliwość popytu na zmianę ceny. Jest to stopień, w jakim efektywne pragnienie czegoś zmienia się wraz ze zmianą ceny.

Elastyczności i krzywe popytu

-paradoksy większe od 0, -popyt sztywny = 0, -doskonale elastyczny= (-nieskończoność)

.

.

.

.

.

.

Elastyczność dochodowa popytu

siła reakcji konsumenta na wzrost jego dochodów i jak zmieni sie jego popyt na dane dobro(na które wcześniej nie mógł sobie pozwolić) Mierzy reakcję (wrażliwość) popytu na zmiany w dochodach.

Elastyczność mieszana

Jest to stosunek względnej zmiany zapotrzebowania na dobro A do względnej zmiany ceny dobra B. Mierzy wrażliwość popytu na jedno dobro w zależności od zmiany ceny dobra drugiego.

TEORIA WYBORU KONSUMENTA

opisuje zachowania indywidualnych konsumentów na rynku oraz wyjaśniania działanie mechanizmu rynkowego w zakresie dystrybucji dóbr i kształtowania cen

Ograniczenie budżetowe

Ograniczenia budżetowe powodują, że konsument czy gospodarstwo wyrzeka się jednych dóbr w zamian za dodatkową ilość innych dóbr. Ograniczenie budżetowe opisuje koszyki dóbr dostępne dla konsumenta.

Ograniczenie budżetowe

Wpływ wzrostu dochodu (równoległe przesunięcie linii budżetowej w prawo) wzór nie zmienia się nawet przy spadku dochodów

Spadek ceny dobra X a Y zostaje

Wpływ spadku ceny dobra X (cena dobra Y i dochód bez zmian) – linia budżetowa bardziej płaska

Cena X wzrasta a Y zostaje

Wpływ wzrostu ceny dobra X (cena dobra Y i dochód bez zmian) – linia budżetowa bardziej stroma

ograniczenie budżetowe - Cena Y spada a X zostaje bez zmian

linia budżetowa bardziej stroma

ograniczenie budżetowe - Cena Y wzrasta a X zostaje

linia budżetowa bardziej płaska

PREFERENCJE KONSUMENTA

Jeżeli konsument ma do wyboru koszyk A i B to zawsze najpierw wybierze koszyk A; wtedy: (𝑥𝐴;𝑦𝐴) ≻ (𝑥𝐵;𝑦𝐵). Jeśli jest mu obojętne który wybierze; wtedy: (𝑥𝐴;𝑦𝐴) ∼ (𝑥𝐵;𝑦𝐵). Woli koszyk A ale wsm jest mu obojętne co wybierze i ma wyjebongo; wtedy:

PREFERENCJE KONSUMENTA ZASADY?

1. Zgodność, 2. Zupełność, 3. Zwrotność, 4. Przechodniość

1. ZGODNOŚĆ

Jeśli konsument zdecydowanie woli koszyk A od koszyka B, to jest nie możliwe aby wolał koszyk B od koszyka A.

2. ZUPEŁNOŚĆ

Konsument umie porównać dwa dowolne koszyki dóbr.

3. ZWROTNOŚĆ

Każdy koszyk jest przynajmniej tak dobry jak on sam.

4. PRZECHODNIOŚĆ

Jeśli konsument woli koszyk A od koszyka B, a koszyk B od koszyka C to woli koszyk A od koszyka C.

KRZYWA OBOJĘTNOŚCI

Krzywa obojętności to zbiór koszyków dóbr, które są dla konsumenta jednakowo dobre (czyli jest mu obojętne który koszyk dóbr wybierze). Krzywe nie mogą się przecinać. Mają ujemne nachylenie

PREFERENCJE KONSUMENTA- DOBRA

a. Substytuty doskonałe. b. Dobra doskonale komplementarne. c. Dobra niechciane. d. Dobra neutralne.

a) SUBSTYTUTY DOSKONAŁE

Dwa dobra są substytutami doskonałymi, jeśli konsument chce zastępować jedno dobro drugim według stałej stopy. Krzywa obojętności dla substytutów doskonałych jest linią prostą.

b. Dobra doskonale komplementarne

Dobra doskonale komplementarne to takie dobra, które są konsumowane zawsze razem w stałej proporcji.

c. Dobra niechciane

Dobra niechciane to takie których konsument nie lubi.

d. Dobra neutralne

Dobra neutralne to takie, na których w ogóle konsumentowi nie zależy.

Bariery działania przedsiębiorstwa:

- - Bariery działania przedsiębiorstwa: Ograniczenia nałożone przez konsumentów Ograniczenia nałożone przez konkurentów - Ograniczenia nałożone przez przyrodę

Nakłady na produkcję:

-ziemia -praca -surowce -kapitał

Krzywe kosztów - Długi okres

Czas niezbędny do dostosowania do nowych warunków wszystkich czynników produkcji w przedsiębiorstwie. Czynniki produkcji są zmienne

Krzywe kosztów - Krótki okres

Czas, w którym przedsiębiorstwo jest w stanie jedynie częściowo dostosować się do nowych warunków rynkowych. W krótkim okresie firma nie jest w stanie w pełni dostosować się do nowych, niespodziewanych warunków.

Przeciętny koszt całkowity to koszt całkowity przypadający na jednostkę produkcji.

krzywe kosztów

Przeciętny koszt stały to koszt stały przypadający na jednostkę produkcji

krzywe kosztów

Przeciętny koszt zmienny

koszt zmienny przypadający na jednostkę produkcji.

KOSZT KRAŃCOWY - krzywe kosztów

Przy danej wielkości produkcji danego dobra producent ponosi określone koszty. koszt jaki ponosi producent w związku ze zwiększeniem wielkości produkcji danego dobra o jedną jednostkę.

Maksymalizacja zysku w przedsiębiorstwie

Jeśli koszt krańcowy (MC) jest większy od MR (przychodu krańcowego) to trzeba zmniejszyć produkcję i na odwrót

Warunek maksymalizacji zysku dla przedsiębiorstwa działającego w warunkach konkurencji doskonałej MC=P

MC(cena rynkowa)=P(utarg krańcowy). W krótkim okresie przedsiębiorstwo może osiągać zyski nadzwyczajne bądź notować straty. W długim okresie osiąga zerowy zysk ekonomiczny

Warunek maksymalizacji zysku dla przedsiębiorstwa monopolistycznego

MC(koszt krańcowy)=MR(przychód krańcowy)

Dla przedsiębiorstwa działającego w warunkach konkurencji doskonałej utarg krańcowy jest zawsze równy cenie rynkowej.

MR=P

Przedsiębiorstwo maksymalizuje zysk, gdy koszt krańcowy zrównuje się z utargiem krańcowym, czyli w tym przypadku z ceną rynkową.

MC=P

Przedsiębiorstwo monopolistyczne maksymalizuje zysk, gdy koszt krańcowy zrównuje się z utargiem krańcowym.

MC=MR

ZYSK KSIĘGOWY

Zysk księgowy (ang. accounting profit) wyraża podejście oparte wyłącznie na kosztach księgowych. Obliczany jest jako różnica między utargiem całkowitym a kosztem księgowym.

ZYSK EKONOMICZNY (czysty, nadzwyczajny)

różnica między przychodami z działalności a kosztami ekonomicznymi.

Produkt Krajowy Brutto (PKB)

Miara wielkości produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terenie danego kraju, niezależnie od tego kto jest ich właścicielem.

Produkt Narodowy Brutto (PNB)

Miara całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju powiększonych o dochody netto z tytułu własności za granicą.

Produkt Narodowy Netto (PNN)

zwany inaczej dochodem narodowym według cen rynkowych

Ruch okrężny w gospodarce zamkniętej

W gospodarce zamkniętej bez udziału sektora publicznego rozważane są przepływy jedynie między gospodarstwami domowymi i przedsiębiorstwami. Pomiędzy nimi zachodzą przepływy rzeczowe i pieniężne

Nominalny PNB jest mierzony w...

cenach bieżących.

Realny PNB jest mierzony w...

cenach stałych co pozwala na uniknięcie złudnego wpływu inflacji.

CENY STAŁE (realne)

wyrażenie wydatków lub wartości produkcji za pomocą cen z roku ba­zowego.

CENY BIEŻĄCE (nominalny)

wyrażenie wydatków lub wartości produkcji za pomocą cen istnieją­cych w danym momencie na rynku.

WZROST GOSPODARCZY

proces powiększania produkcji dóbr i usług w danym kraju i w określonym czasie (np. w skali roku). Wzrost gospodarczy obejmuje te elementy gospodarki, które możemy zmierzyć (np. produkcja, dochody, zatrudnienie).

POPYT GLOBALNY (AD)

Popyt globalny to suma wydatków jakie gospodarstwa domowe planują przeznaczyć na konsumpcję a przedsiębiorstwa na inwestycje.

FUNKCJA KONSUMPCJI

obrazuje wielkość zamierzonej konsumpcji w zależności od wielkości dochodu do dyspozycji.

Krańcowa skłonność do konsumpcji

opisuje jaką część przyrostu dochodu do dyspozycji gospodarstwo domowe jest skłonne przeznaczyć na zwiększenie konsumpcji

Ruch okrężny w gospodarce:

przepływ zasobów rzeczowych i pieniężnych między podmiotami gospodarującymi

WYDATKI KONSUMPCYJNE

obejmują wydatki gospodarstw domowych na dobra dłu­gotrwałego i krótkotrwałego użytku oraz usługi.

Gospodarka zamknięta:

gospodarka, która nie prowadzi wymiany handlowej z zagranicą.

Gospodarka otwarta

gospodarka prowadząca wyminę handlową z innymi kra­jami.

KRAŃCOWA SKŁONNOŚĆ DO KONSUMPCJI

część z każdej dodatkowej złotówki docho­du rozporządzalnego, którą gospodarstwa domowe pragną przeznaczyć na kon­sumpcję.

MNOŻNIK

stosunek zmiany wielkości produkcji w punkcie równowagi do powodu­jącej ją zmiany wydatków autonomicznych. Wyróżniamy mnożniki: inwestycyj­ny. wydatków konsumpcyjnych, wydatków rządowych oraz mnożnik zrówno­ ważonego budżetu

Rodzaje mnożników:

inwestycyjny, zmiany wydatków konsumpcyjnych, wydatków rządowych, zwrównoważonego budżetu.

INFLACJA definicja mniej ważna

to wzrost poziomu cen (spadek siły nabyczej pieniądza)

INFLACJA dojebana definicja

utrzymujący się przez dłuższy czas proces wzrostu cen w gospodarce na­rodowej, połączony z utratą wartości pieniądza.

RODZAJE INFLACJI

czysta, ukryta, zawieszona, pełzająca, krocząca, galopująca, megainflacja, hiperinflacja

Inflacja czysta

pojawia się, gdy wszystkie ceny dóbr i czynników produkcji wzra­stają w tym samym tempie.

inflacja ukryta

niedobór towarów, występuje nadwyżka pieniądza przy jednoczesnym niedoborze dóbr i usług na rynku

Inflacja zawieszona

występowała w krajach o gospodarce planowanej i przejawiała się w trwałej nadwyżce popytu nad ograniczoną podażą dóbr i usług, przy względ­nie stałym i administracyjnie regulowanym poziomie cen rynkowych.

INFLACJA PEŁZAJĄCA (do 5%)

charakteryzuje się najniższą stopą wzrostu ogólnego poziomu cen, poniżej 1% miesięcznie. W skali roku jest to inflacja jednocyfrowa. Nie powoduje zakłóceń w przebiegu procesów gospodarczych.

INFLACJA KROCZĄCA (5%-10%)

wzrost ogólnego poziomu cen do kilkunastu procent rocznie, dodatkowo wzmacniany oczekiwaniami inflacyjnymi podmiotów gospodarczych.

INFLACJA GALOPUJĄCA (10%-150%)

charakteryzuje się wzrostem ogólnego poziomu cen od 1% do 15% miesięcznie. Powoduje narastające zakłócenia w przebiegu procesów gospodarczych, osłabienie systemów motywacyjnych, a w rezultacie zahamo­ wanie wzrostu gospodarczego.

HIPERINFLACJA (150%+)

polega na utrzymywaniu się bardzo wysokiej inflacji. Tempo wzro­ stu ogólnego poziomu cen przekracza 50% miesięcznie.

SKUTKI INFLACJI

niepewność w przewidywaniu realnych zysków i kosztów produkcji przez przedsiębiorców, wzrost oprocentowania kredytów, osłabienie skłonności do oszczędzania; osłabienie motywacji do eksportu, obniżenie realnych dochodów.

PRZYCZYNY INFLACJI

nadmierna ilość pieniądza, kłopoty finansowe państwa, nadmierny wzrost płac w gospodarce, wysokie obciążenia podatkowe

BEZROBOCIE definicja

zjawisko społeczne polegające na tym, że część ludzi zdolnych do pracy i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje faktycznego zatrudnienia z różnych powodów.

OPIS OSOBY BEZROBOTNEJ

- Ma skończone 18 lat, -co najwyżej 60 lat u kobiet i 65 u mężczyzn, - nie uczy sie na żadnym szczeblu i jest zameldowany w Polsce

rodzaje bezrobocia - FRYKCYJNE (naturalne, krótkotrwałe)

zmiana lub poszukiwaniem nowego, lepszego zatrudnienia lub przenoszeniem się osób do innej miejscowości.

rodzaje bezrobocia - TECHNOLOGICZNE

zastępowanie pracy ludzi pracą maszyn i urządzeń.

rodzaje bezrobocia - STRUKTURALNE

gdy umiejętności, wiedza i poziom wykształcenia bezrobotnych nie odpowiadają potrzebom rynku.

rodzaje bezrobocia - KONIUNKTURALNE

brak zatrudnienia, będący wynikiem sytuacji gospodarczej w kraju lub danym regionie. spada popyt na towary i usługi oferowane przez przedsiębiorstwa, co wywołuje spadek produkcji

rodzaje bezrobocia - SEZONOWE

spowodowane zmianą warunków klimatycznych.

rodzaje bezrobocia ze względu na długość ich trwania

krótkookresowe (do 3 miesięcy), średniookresowe (3-6 miesięcy), długookresowe (6-12 miesięcy), długotrwałe (powyżej 12 miesięcy)

PRZYCZYNY BEZROBOCIA

• niedostosowanie struktury podaży pracy do popytu zgłaszanego przez pracodawców • procesy restrukturyzacyjne w gospodarce, eliminowanie niektórych działalności • spadek produkcji z powodu ograniczonego popytu na określone towary/usługi

PRZYCZYNY BEZROBOCIA

• niedoskonała informacja na rynku pracy o wolnych stanowiskach pracy • niedostosowany sposób i kierunki kształcenia do wymagań rynku • nadmierne obciążenia fiskalne

PRZYCZYNY BEZROBOCIA

• brak mobilności pracowników i osób poszukujących pracy • zmiana siedziby przedsiębiorstwa • automatyzacja procesów produkcji, zmiany technologiczne

SKUTKI BEZROBOCIA

• spadek dochodów społeczeństwa • spadek kwalifikacji i zanikanie umiejętności u osób pozostających przez dłuższy czas bez pracy • zwiększone wydatki budżetu państwa przeznaczane na utrzymanie osób bezrobotnych

SKUTKI BEZROBOCIA

• zagrożenie patologiami społecznymi - uzależnienia, przestępczość, zjawiska dziedziczenia biedy i bezrobocia • marginalizacja społeczna osób bezrobotnych, degradacja psychiczna związana z utratą poczucia własnej wartości i poczuciem apatii