Atmosfera, Hydrosfera

czynniki kształtujące temperaturę powietrza

szerokość geograficzna, wysokość nad poziomem morza, rzeźba terenu, odległość od mórz i oceanów, prądy morskie

szerokość geograficzna

wraz ze wzrostem szerokości geograficznej wiązka promieni słonecznych ma do ogrzania coraz większa powierzchnię Ziemi

wysokość nad poziomem morza

wraz ze wzrostem wysokości wartości temperatury obniża się o średnio 0,6 * C co 100m

rzeźba terenu

zwłaszcza ekspozycja stoku (położenie stoku względem kierunków świata): półkula północna - stoki południowe>>>(ogrzewane)>>>północne; półkula południowa - stoki północne >>> południowe

odległość od mórz i oceanów

na obszarach nadmorskich obserwuje się mniejsze wahania temperatury powietrza niż w głębi lądu. Jest tak, ponieważ woda nagrzewa się i ochładza wolniej niż ląd

prądy morskie

ciepłe prądy morskie przyczyniają się do wzrostu temperatury, a zimne do jej obniżenia

ciśnienie atmosferyczne to

nacisk, który powietrze wywiera na powierzchnię Ziemi

średnia wartość ciśnienia atmosferycznego na poziomie morza wynosi

1013 hektopaskali (hPa)

wyż baryczny

w którym ciśnienie atmosferyczne wzrasta w kierunku środka układu, a najwyższą wartość osiąga w jego centrum

niż baryczny

w którym ciśnienie atmosferyczne maleje w kierunku środka układu, a najniższą wartość osiąga w jego centrum

rozkład ciśnienia atmosferycznego na kuli ziemskiej

najwyższe ciśnienia atm. występuje w strefie zwrotnikowej, w okolicach równika obniżone ciśnienie utrzymuje się przez cały rok, ośrodki ciśnienia nad morzem są trwałe (całoroczne), a nad lądem ulegają sezonowym zmianowym

Co nazywamy wiatrem?

powietrze przepływa z obszarów o wyższym ciśnieniu w kierunku obszarów o niskim ciśnieniu

globalna cyrkulacja atmosferyczna to

krążenie powietrza na kuli ziemskiej

cyrkulacja monsumowa

powstaje na skutek nierównomiernego nagrzewania się sąsiadujących ze sobą dużych obszarów oceanicznych i lądowych, przyczynia się to do powstania wiatru - monsunu, cyrkulacja mon. występuje głównie w południowej i południowo-wschodniej części Azji

powstawanie opadów atmosferycznych jest związane

z obecnością pary wodnej wodnej

wilgotność to

zawartość pary wodnej w powietrzu atmosferycznym

kondensacja czyli

para wodna ulega skraplaniu

resublimacja czyli

para wodna przemienia się w kryształki lodu

chmury tworzą się z

skupisk drobnych kropli wody i kryształków lodu

mgła

kondensacja (para wodna ulega skraplaniu) pary wodnej zachodzi bardzo nisko, przy gruncie

osad atmosferyczny

para wodna zawarta w powietrzu osadza się na ziemi, przykłady: rosa, szron, szadź i gołoledź

opad atmosferyczny

(deszcz, śnieg, grad) krople wody i kryształki lodu się ze sobą łączą, gdy są za ciężkie - spadają

czynniki wpływające na wielkość opadów atmosferycznych na ziemi

wysokość nad poziomem morza, globalna cyrkulacja atmosferyczna, rzeźba terenu, odległość od mórz i oceanów, prądy morskie

pogoda to

chwilowy stan atmosfery w danym miejscu i czasie

aby opisać pogodę, należy dokonać obserwacji i pomiarów jej elementów. Te elementy to:

temperatura powietrza, ciśnienie atmosferyczne, wiatr, wilgotność powietrza, zachmurzenie, opady i osady atmosferycznego, inne zjawiska atmosferyczne, np. burze

Prognozowanie pogody polega na

określaniu jej stanu oraz przewidywaniu dalszego przebiegu

klimat to

przebieg pogody na danym obszarze określony na podstawie wieloletnich obserwacji

Od jakich czynników klimatotwórczych zależy klimat?

szerokość geograficzna, wysokość nad poziomem morza, rzeźba terenu, rozmieszczenia mórz i oceanów, prądy morskie

5 stref klimatycznych:

(strefa klimatów) równikowych, zwrotnikowych, podzwrotnikowych, umiarkowanych, okołobiegunowych

zasoby wodne na Ziemi ocenia się na

1,4 mld km3

woda słona to ... % wody na kuli ziemskiej

97,5%

woda słodka, ważna do życia to tylko ... % wszystkich zasobów

2,5%

zasoby wody słodkiej to

ponad 2/3 wody słodkiej to śnieg i lód, prawie 1/3 to wody podziemne

średnie zasolenie wód powierzchniowych oceanów wynosi ... To oznacza, że

35‰, w 1kg wody rozpuszczone jest 35g soli

wody tworzące wszechocean zajmują aż ... % powierzchni ziemi. Wyodrębniono w nich 5 oceanów. Są to:

71%, ocean spokojny (Pacyfik), ocean Atlantycki (Atlantykiem), ocean indyjski, ocean południowy, ocean arktyczny

Zasolenie wód zależy od:

ilości opadów atmosferycznych, intensywności parowania, ilości wody słodkiej dostarczanej przez rzeki i topniejące lody

Temperatura wód: średnia roczna temperatura, najwyższa temperatura, najniższa temperatura

17* / strefa równikowa: 24*C - 30*C / strefa okołobiegunowa -1*C

wody morskie są w ciągłym ruchu, ten ruch przejawia się przez

wiatr, pływami oraz występowaniem prądów morskich

prądami morskimi nazywamy

poziome ruchy wody

pływy to

zmiany poziomu wody morskiej (przypływy i odpływy) związane z przyciąganiem księżyca i słońca (WTF)

Wyróżniamy 2 prądy morskie:

prądy ciepłe i zimne

prądy ciepłe

niosą wody cieplejsze od otaczającej je wody morskiej

prądy zimne

niosą wody zimniejsze od otaczającej je wody morskiej

wpływ prądów morskich na życie ludzi, co się dzieje, co się rozwija dzięki temu

ciepłe prądy powodują wzrost temperatury powietrza oraz zwiększenie opadów: to wpływa na rozwój rolnictwa; rozwój żeglugi, rozwój przemysłu stoczniowego, zimne prądy; rozwija się rybołówstwo, powstają pustynie

głównymi źródłami zanieczyszczeń wszechoceanu są ..., do których dostają się:

rzeki / pestycydy i nawozy sztuczne stosowane w rolnictwie; ścieki przemysłowe, komunalne oraz pochodzące ze statków; katastrofy ogromnych statków - tankowców

źródło

(początek rzeki) to miejsce wypływu podziemnych na powierzchnie

ujście

(koniec rzeki) miejsce, w którym wpływa do innej rzeki lub do zbiornika wodnego

rzeka główna

rzeka, która bezpośrednio wpada do morza lub ocenu

dopływ

do rzeki głównej wpływają mniejsze rzeki

rzeki stałe

w których woda występuje przez cały rok

rzeki okresowe (periodyczne)

w których woda występuje regularnie, ale tylko w porze deszczowej

rzeki epizodyczne

które są zasilane wodą sporadycznie, np. po dużych opadach deszczu

jezioro to

naturalne zagłębienie terenu wypełnione wodą

rodzaj jezior

jeziora wulkaniczne, jeziora polodowcowe, jeziora tektoniczne, jeziora krasowe

bagna to

tereny, na których grunt jest silnie i stale przesiąknięty wodą

Nil

najdłuższa rzeka Afryka, 2 najdłuższa na świecie

Amazonka

najdłuższa rzeka na świecie

lodowce zajmują na ziemi około ...% powierzchni lądów

11%

wyróżnia się 2 typy lodowców:

górskie i kontynentalne

lodowce to

trwale nagromadzony lód, który powstaje na lądzie z przeobrażania dużej ilości śniegu

lodowce tworzą się powyżej

granicy wiecznego śniegu

granica wiecznego śniegu jest to

wysokość, powyżej której w ciągu roku więcej śniegu przybywa niż topnieje

aby lodowce mogły powstać muszą zostać spełnione 2 warunki:

klimatyczny - związany z występowaniem dużych opadów śniegu oraz niskich wartości temperatury powietrza; topograficzny - związany z występowaniem płaskich lub wklęsłych terenów, na których może gromadzić się śnieg

pola firnowe

miejsca gdzie gromadzi się śnieg, powstają tam lodowce

Teraz mamy 2 lądolody:

większy na Antarktydzie, mniejszy na Grenlandii